Het calvinisme en de kunst - pagina 36

34

Zoo waant meer dan één, maar als Calvini§t — en misschien is alleen de Calvinist hier zielkundig, door sympathie van geest, tot het indringen in Bilderdijks zielsuiting in staat — als Calvinist zeg ik dat niet. Overdrijving, het zij zonder omwegen erkend, spande ook hier den zang te sterk; maar onder die overdrijving school toch de taal van het genealogisch aan zichzelf ontdekt genie. Er was meer dan men waant uit Cats „leuterend gerijmei", zoo men 't noemt, in Bilderdijks schitterende poëzie overgegleden. Vergeet niet, uit de rups wikkelt zich de kapel los; rups en vlinder zijn in levenskern één. Ge hadt, dit versta ik, na de reuzenworsteling met Spanje en Rome beide, van den Calvinist een machtig epos, een lyriek der bevrijding, een diep in de karakters ingesneden drama als van Shakespeare verwacht. Maar wie zoo spreekt, rekent met onzen landaard niet. Een echt Hollander is bang voor water, en staat tot ergerens toe te aarzelen aan den kant, of hij den sprong wel wagen zou; maar, eens in het water, zwemt hij als een rot. En zoo ook, eenma'al uit het water weer op het droge gekropen, denkt hij nauwlijks meer aan den stroom, waarin hij de forsch gespierde armen uitsloeg. Ons flegma spreekt daarin, en niets verrast u na het Bestand meer, dan de snelheid, waarmee ons volk zijn slagzwaard in de spade en zijn spies in sikkels heeft omgesmeed. Er is bijna geen overgang. Vandaar dat Bilderdijk, toen het Calvinisme aan het eind der vorige eeuw gekrenkt wierd, met forsche stem den strijdzang aanhief, maar Cats temidden van het triomfeerend Calvinisme van huishaard en altaren zong. Echt poëtisch in eigen strijd slechts de voortzetting en herhaling van de worsteling uit Oud en Nieuw Verbond ziende, vonden onze vaderen hun epos in oud Israels annalen, de ziels verheffing der lyriek in David's Psalmodie, hun drama in de geloofsworsteling der wolke van getuigen gereed liggen; en wat het volk vroeg en Cats het schonk, was niet verheffing van eigen glorie,"") maar een poëtisch inleven in den buit van vrede en huislijk geluk, ons als vrucht onzer worsteling door den God onzer slagorden in den schoot geworpen. Op dien buit wierpen zich onze meesters van het penseel, en oj) dien buit heeft ook Cats zich geworpen. Elk stuk van dien buit bezag hij met zijn dichterlijk microscoop tot in zijn innerlijkste samenstelling, en het is die kostelijke schat van huislijke zieleweelde, dien Cats ons in den zachten glans van Goddelijke goedertierenheid uitstalt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen