De verflauwing der grenzen - pagina 26

24

\ in het reëele leven, onafhankelijk van ons denken, bestaan, j valt geen verwikken of verwegen. W a t e r verzoent ge nimmer I met vuur. E r kan dus van een uitwisschen der grenzen alleen in i onze voorstelling,;in onze beseffen, in onze begrippen sprake zijn; maar het is dan ook van die begrippen, dat Thilo niet te sterk klaagt, dat de nieuwere zienswijze „endlich alle Begriffe in ein einzigen Knauel des absoluten Ich in einander wirrte" 93). Toch ging ook dit niet voetstoots. Veeleer stond de majesteit der Logica met haar onveranderlijke denkwetten aan deze jamalgameering in den weg, en eerst moest dus aan de logische /grenzen geweld aangedaan, zou de verflauwing der overige ; grenzen gelukken. Daarmee begon het onzalig proces dan ook. Hegel zag helder in, dat zijn Identiteit-systeem voor de gewone Logica niet bestaan kon, en daarom ontzag hij zich niet, de Logica zelve aan te randen, en met name aan het Principitim exclusi tertü medü de pees door te snijden 94). Eerst zoo kreeg hij de baan voor zijn cavalcade van identieke begrippen vrij. Maar toen liet hij ze dan ook twee aan twee, arm in arm, voorbij zijn denkenden geest defileeren: Het Iets met het Niets; het Diesseits met het Jenseits; het Eindige met het Oneindige; het Ideale met het Reëele; het Zijn met het Denken; het Object met het Subject, de Differenz met de Indifferenz; de Vrijheid met de Noodzakelijkheid ; het denkbeeldige Licht met de denkbeeldige Duisternis. Maar natuurlijk, bij deze abstraction bleef het niet. Om de toepassing van het identiteitsbegrip op het leven was het hem, en al zijn geestverwanten, te doen. En toen eerst begon de zaak ernstig te worden. Want toen viel ook de grens tusschen God en ^de wereld, die om de formule van oud-Hellas te gebruiken, hoogstens ;<«r' inivoiav, maar noch j<«ra xQövov, noch -/.ar' ovaiav mocht verstaan 95). Zoo werd God, naar de niet onjuiste formule van Dr. Mayer, „degradirt zur Weltpotenz" 96), en erger n o g voor zijn bewuste leven opgelost i in ons menschelijk leven. Zoo viel ook de grens tusschen God en den mensch weg, met het overwicht aan 's menschen zijde. I.De grens tusschen mensch en mensch moest toen wel volgen. Als golven in den oceaan rezen we op, om in dien oceaan weer te ^ e g te vloien. Als het blad aan den boom liepen we uit, om straks

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen