Calvijns invloed op de reformatie in de Nederlanden voor zooveel die door hemzelven is uitgeoefend - pagina 154

146 ghesien: behalven de Hooghduytsche, Oostersche, Lorreynsche, Fransche lastwaghenen, de welcke alle weken wel duysent waren, met packen geladen: behalven de boerenwaghens, alderley provande inde stadt brenghende, de welcke alle weken, over de thien duysent waren: behalven wel vijf hondert Cotsïen, tot recreatie, cock tot overdadicheydt ende pracht gheeygent. Het welck voorwaer t' samen een seer groot ghetal uytbrenght." Hier is sprake van minstens 2000 wagenvrachten, niet (gelijk bij sommigen thans te lezen staat) per week, maar per dag. 60) In de Nederlanden ging de v e r s p r e i d i n g v a n G e r e f o r m e e r d e g e s c h r i f t e n natuurlijk op dezelfde wijze, als zij in Frankrijk geschiedde; waarover iets voorkomt bij Dr. C. Sepp, Bibliographische mededeelingen, 1883, blz. 90 vg. Bepaaldelijk met betrekking tot de Nederlanden vindt men bij denzelfden schrijver in zijn boek Verboden lectuur. Een drietal Indices librorum frohibitorum toegelicht.^ 1889, blz. 9—11 : »De vraag naar de middelen, die aangewend werden om deze verboden waar van de eene plaats naar de andere te verzenden, verdient wel eenige aandacht. Iets tot hare oplossing kan ik bijbrengen. »Den 17<ieii juni 1566 werd bij publicatie bekend gemaakt (Antwerpsch Archievenblad II, 385; X, 3) dat in »den Gulden Leeuw waren aangekomen vijf tonnen met verboden boeken, uit Namen naar Antwerpen door eenen vrachtrijder overgebracht, en aan Fransche Kooplieden te Antwerpen geadresseerd. Die tonnen hielden in »diversche quade heretycke schandaleuse boecken, als Martirologia in Duytsche, pasquillen ende andere", bovendien eenige riemen wit papier, »cleerkens ende andere dingen van cleynder importantie". Uit de gerechtelijke oorkonde blijkt, dat de inhoud dier vijf tonnen bij de afzending uit Namen verraden en de magistraat van Antwerpen tegen de aankomst reeds gewaarschuwd was. De in het plakkaat vervatte omschrijving van den inhoud der tonnen, bepaaldelijk de opgaaf ^Martirologia in Duytsche", laat ons in het onzekere; zij is althans niet bepaald genoeg, om de werken te noemen, die bedoeld zijn. Trouwens, dergelijke onbepaaldheid is een bijna doorgaand kenmerk van de opgaven bij titels, gelijk uit het vervolg overtuigend blijken zal. »Tonnen waren een gezocht middel van vervoer voor verboden boeken. Marcus van Vaernewyck »van die beroerlicke tyden", uitgegeven door F. Vanderhaeghen II, 241 verhaalt, dat te Gent »buten der Peterceliepoorte, een tonne ende noch een lade met boucken, al meest van Calvinus leere, ende daer veel fighueren onder waren gheprent, in brieven oft pampieren, al tsamen wel weert gheweest 41 guldenen, achterhaelt ende betrapt werden. Zy quamen van Doornicke ende te voren originalic van Geneven, ende men hadt se gheeren beschiet up Andtweerpen." »Ook in gesloten manden werden verboden boeken vervoerd. De Magistraat van Brugge gaf van zulke vangst kennis aan den Raad van Vlaanderen bij rapport van 3 Mei 1567 (vgl. Diegerick «Documents du X V P Siècle" II, 146).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen