Calvijns invloed op de reformatie in de Nederlanden voor zooveel die door hemzelven is uitgeoefend - pagina 229

221 van Augsburg, maar van den kant der Hugenoten. De vurige veldpredikers uit het zuiden van Frankrijk deden het eerst de licht bewogen gemoederen van de verwante bevolking in het zuidwestelijk gedeelte der Nederlanden ontvlammen. De Walen waren de eersten om tegen Rome op te staan, de eersten ook om zich met den paus te verzoenen", enz. Eu daarop zegt Dr. Bakhuizen van den Brink in de bedoelde aanteekening (die nog meer punten behandelt): » 0 m tot onzen schrijver terug te keeren. Wij moeten tegen eene zinsnede opkomen waarin hij zegt dat de vurige veldpredikers uit het zuiden van Frankrijk het eerst de prikkelbare gemoederen der Zuid-Nederlanders ontvlamden. Zoo wij Franciscus Junius en Peregrin de la Grange uitzonderen, weten wij althans geene bekende namen van predikers uit het zuiden aan te wijzen. Op den zuidelijken zoom der Nederlanden echter was de bodem sinds lang omwoeld, eer zij daarin het zaad hunner leer strooiden. Van daar kwamen" enz. Toch zijn onze geschiedschrijvers bij de traditioneele, geheel onjuiste, voorstelling gebleven; natuurlijk zonder eenig bewijs, daar dit wel niet zou te leveren zijn. Zoo b. v. (om nu uit den laatsten tijd slechts de twee voornaamste te noemen) Prof. R. Fruin, in hetgeen uit een zijner opstellen van het jaar 1894: reeds hierboven in noot 82, blz. 200 vg., is aangehaald; en Prof. P. J. Blok, in zijne Geschiedenis van het Nederlandsche volk. Laatstgenoemde geeft die voorstelling o. a. Deel III, 1896, blz. 14 (waar gesproken wordt van het jaar 1561): »Nog bedenkelijker werd de toestand, toen de Hugenoten in Frankrijk eene dreigende houding tegenover het Catholicisme aldaar aannamen. De gevolgen van deze stemming in Frankrijk deden zich onmiddellijk in de waalsche grensprovinciën gevoelen: eene hevige gisting ontstond ook hier onder de door fransche predikers aangezette en reeds betrekkelijk talrijke aanhangers der nieuwe leer"; en blz. 23 (waar gesproken wordt van het jaar 1564): »Onder de vele bezwaren, waarmede de Grooten na het vertrek van den Kardinaal hadden te kampen, nam de kettervervolging op grond der plakkaten eene belangrijke plaats in. Het van de zijde van Frankrijk indringende Calvinisme had in den laatsten tijd in weerwil van de maatregelen der regeering groote vorderingen gemaakt", enz. En, nog meer opzettelijk en uitvoerig. Deel II, 1893, blz. 477 vg.: sOnder leiding van Utenhove en a Lasco was de londensche gemeente [nl. van de Nederlandsche vluchtelingen] meer en meer ingericht naar de denkbeelden van den franschen hervormer Galvijn, die in zijn geboorteland, in Geneve en in de Paltz weldra grooten aanhang had gevonden en in belangrijke punten van Luther's en Zwingli's meening afweek. Ook op de engelsche kerkelijke beweging had hij een grooten invloed geoefend. Van Engeland en Frankrijk uit drongen de Calvinistische denkbeelden thans met overweldigende kracht de Nederlanden binnen en schoven er zoowel die van Luther en Zwingli als die van David Jorisz. en Menno Simonsz. weldra op zijde. De nieuwe leer greep vooral in het waalsche land de geesten aan, verkondigd als

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen