PERS-SCH0UW

Naar vluchtigen indruk.

Naar aanleiding van een uitknipsel uit de „Geref. Kb." voor Zutphen, dat voor een paar weken in onze Pers-schouw werd opgenomen, ontving ik een ingezonden stuk van Ds. Waterink. Uit latere porrespondentie bleek mij echter, dat het hem het liefst zou zijin, indien ik' zijn artikeltje uit h!et laatste nummer vaa zijn Kerkbode overnam. Gaarne doe ik hem dit genoegen. Hier heeft men het:

Tengevolge van wat ik .indertijd schreef waar aaaleiding vaa de preek-Geelkérkea, die in onze pers nogal opschudding venvekte, heeft een ciikele redacteur gemeend, dat hij mijn naam moest noemen in een eigenaardige combinatie met enkele andere namen.

Ik wil beginnen met toe te geven, dat ik wel-• licht zelf toi zulk doen eenige aanleiding gai. • Immers toen ik m^n eea? sten indruk gai van^ de preek-Geelkerken, gaf ik, alleen handelend over den inhond, oftewel den materieelen kaïnt van de aaak, daarover een gunstig oordeel. N'u stond er wel duidelijk bij dat hetgeen ik schreef, geschreven was omniddellijk na de ontvangst van-de preek, en dus was 't een eerste vluchtige indruk, maar het sto»d er.

Nu spreekt het vanzelf, dat er ook veel waars in do preek-Geelkerken staat; dat op zichzelf er geen enkele beslist ongerefoimeerde bewering in voorkomt, ja dat er zelfs wel positief Gereformeerde beweringen in gevonden worden, ook al voelt de preek hier en daar ietwat vreemd aan. 'iVIaar gehoord en gelazen de velerlei critiek, ben ik toch ook wel degelijk geneigd te zeggen: ja, als men de zaak zóó beziet, ware het beter geweest, dat Dr. Geelkerken althans in dien vorm eijn oordeel voor zich gehouden had, en met zijn gravamen zich in andere richting hadde 'bewogen.

En persoonlijk acht ik ten formeele het op-- treden van Dr. G. allerminst to verdedigen. , ' Zóó staan de zaken.

Ergo:

Ie. Ik wijis ten e enenmale af een' soort verdenking van „malcontenterigheid" oftewel „ver-' kapt Notolenbossianisme", die mij vanuit zekere richting beizwaren ging; ik ben gelukkig over-, tuigd en stoil Gereformeerd, zooals mijn gemeente heel wel weet, en zooals ieder weet, die mij eenigszins kent, en die volgt wat onize Kerkbode schrijft.

2e. Het blijkt mij, dat wat wij .(mijn gemeente en ik) zoo af en toe in onze Kerkbode pratein, in breedercn kring ook gelazen wordt; maar dainl zonder het licht, dat ©r op behoort te vallen dooide kennis van schrijver en geadresseerde (mijn gemeente) der stukjes.

3e. Het noopt mij in 't vervolg de uiterste voor-, izichtigheid te betrachten, en in elk geval me te wachten A^oor het geven van een eersten v 1 u c h-t i g e n indruk.

4e. Ik wensch niet genoemd te worden in eenig verband met onkei'kelijko, anti-kerkelijke, of. kritische bewegingen. Daarvoor heb ik onze kerken en _de Gereformeerde waarheid veel te lief.

Een enkele aanteekening sleehts.

lo. Uit de vermelding, dat het stukje geschreven werd onmiddellijk na oartvangst van de preek van Dr. Geelkeirken, kon langs logischen weg nog niet worden afgeleid, dat Ds. W. daarmee een vluchitigöa indruk weergaf, te meer waar, hij' een groot citaat uit die preek inlascjhte.

2o. Indendaad is bet altijd onvoorziohtig, geüjk Ds. W. zelf toegeeft, op een eersten vluchtigeni indruk zulk een beslist ooïjdeel uit te , spïieken.

3o. Eenigen tijd geledfen slaakte Ds. W. döklacht, dat zijh stem in een plaatselijke Kerkbode uiteraard niet ver droeg, tenzij' een of ander groot blad door aanlialing voor verdere verbreiding zorgde. Hieruit mocht worden opgemaakt, dat het hem niet onaangenaam zou zijti, indien de grootere pers van zijn schrijven notitie nam.

Intusschen willen onze lezers iriet de nadere toelichtingen wel rekening houden.

Drie richtingen.

Dat er in onze kerken wel eenig verschil van gevoelear op sommige punten bestaat, is voor ieder duidelijk. Dat er echter drie richtingen zijn en dus de richtingensti'^ijd binnen onze veste zou zijin uitgebroken, dat wisten we niet. Een buitenstaander; komt ons dait vertellen. Nu kan iemand, die niet tot zekeren kring behoort, soms onpartijdiger over de eigenaardigheden ervan oordeelen, 3an wie er zelf deel van uitmaakt. Of dit hier echter het geval is, betwijfel ik. De buitenstaander, dien ik hier op het oog heb is Ds. J. J. van der Schuit, Chr. Gerief, pa-edikant te Amsterdam. Deze leidde Ds. Wisse in, toen hij' in öei LutherseJie Kerk te Amsterdam sprak.ovelr: Mijn uittreden uit de Gereformeerde Iferken. Het verslag van de „N. Jlott. Ct." vat zijn openingswoord aldus saam:

Deze .zeide, dat de Geref. Kerk drie richtingen heeft: lo. De richting Netelenbos (de ethische richting) ; 2o. de Neo-gereformeerde richting, 'de richting van het verbondsmetbodisme, welke spreker K; OU ! willeii noemen de waterrajnk aan den 'wijnstok der gereformeerde belijdenis; 3o. de gerefonneerde richting, dat is spreker's en dr. Wisse's richting, de christelijk-geirefoimeerde richting.

Is het Ds. V. , d. Schuit misschien ontgaan, dat de Synode te Leeuwarden duidelijk te kennen gaf, dat er voor de eerst bedoelde richting in onze kerken geen plaats is? Weet hij' wellicht ook niet, dat er in onze kerkelijke pers op werd aangedrongen, — naar aanleiding van geruchten, dat er zicb in onze kerken sdhuilbouden, die met Ds. Netelenbos sympatihiseeren —, da't deze zich kloek en ridderlijk z; ouden bekend nóaken en dat zidh' niemand aanmeldde? En stel, dat er werkelijk enkelen bedekt onder onS voorüeven, kan hiervan aan onze kerken ©en verwijt worden gemaakt? Of (Jurft Ds. van der Schuit er voor instaan, dat ieder in zijh kerkgenootsdhap zuiver op de graat is en dat zich daar niemand verbergen kan?

En wat nu die waterrank aan den . wijnstok der Gereformeerde belijdenis en dat verbonflsmietibodisme betreft, een nadere uiteenzetting daarvan, systematisch en wel gedocumenteerd, zou ons niet onv/elköm zijn.

Want wat De. B. van den Berg, predikant der Chr. Geref. Kesrk in , , De Rotterdammei-" schrijft en waarvan de volg^i'de zinsneden wel het meest typeerend zijn, mag todh' zeker wel een vage ea ongemotiveerde besdhuldiging - heeten. Men leze:

Is het do laatste tijden niet steeds meer openbaar geworden, hoever de kinderen vain de vaderen afstaan? Is er naar heit woord van Ds. Littooy geen vreaze, dat ook velen van hen zich scharen) onder die luingen, . waar men zoo intellectueel gë'worden is, dat men heimeiijk spot met het gezond mystieke leven des Geestes, dat het onaf­ scheidelijk kenmerk is van de heiligen vain den • O. en N. Dag en waarvan Schrift on ervaring alom geAvagen?

Ach, men is zoO' voldaan met eigen licht, dat . men geen behoefte gevoelt a'an het licht en de i leiding des Geestes en in 'de plaats van den Psalm: Zend, Heer, uw licht en Avafoibeid neder, liever een gezang zingt om te roemejn van een zedf ontstoken licht.

Dat ^er heden ten dage ook in onze kerken een tekort is aan waarachtige mygti'.ek, wordt onzerzijds niet verhieeld. Toch m^. niet vergeten, dat èn jn prediking èn in gesclhirift dit gebt^ek onbeschrooniid wordt aangewezen. De eenzijdige verstandsrichting viert heüsoh geen hoogtij.

En dan, staat de Chr. Geref. Kerk er zooveel gunstiger , voor?

Het shibboleth.

Door Wisse's breuk is de veronderstelde wedergeboorte naar het schijkit het shibboletb gewordeai, waaraan men Genetformeerden en Chiistelijk Gereformeerden iberkennen kan. Inzoover er van een principieel onderscheid tusBchen beider kerken sprake was, lag dit voor mij in niets ajnders dan in > het verschillend kerkbegrip. Vooral na hetgeen in 1905 op de Synode onsser kerken was bepaald, dacht ik, dat onjze Chr. Geref. broeders wel tot beter inzicht in wat wij' leeren zouden komen. Wat willen zij? VertoM een iiize^nder in „De Wachter" misschien hun gevoelen, als hij' de tegenstandersr !van b.et biesluit te Utrecht aldus schetst:

Daar zijn menschen, die van-de verondersteldo ^ wedergeboorte niets moeten hebben. Zij' beschouwc'n I de kinderen der geloovigen, de bop.delingen . dus, als o n wedergeboren, totdat 't tegendeel blijkt. , Zeer gaarne hebben ze dan ook, dat er iets kracli-> tigs aan hen gebeurt, aoo'als met" Paulus op ^ den ; weg naar Damask'us. Of dat me^n in Piëtistischeia trant datum en 'uur van b'ekeering weet aan to geven. Als onwedergeborenein behandelen ze dan ook die kinderen, wijzen hen er op, dat die groote gebeurtenis nog bij hen moet plaats hebben en bidi den voor ben of God spoedig dit wonder aan hem wil welken. T& genover Christelijk onderwijs staan ze wat lauw, want wat zal men aan doodein bei ginne'U? Eerst moet er heel wat anders gebeuren, , zal zulk onderwijs UitW'erking kunne'Q hebben. Over de jonggestorvenen trekken ze de sohouders op. , Het: God zal zijn waarheid nümner krenkeia, maar eeuwig zijn verbond gedenken', geeft hen slechtst hoop, dat er in de toekomst op lateren leeftijd velen terecht zullen komen. Maar hoe ze het klaar spelen met art. 69 en 74 van den Catechisimus en het doopisformlulier is mij niet al te duidelijk, vooral met de danlczegging na dein doop.

Stemvee?

Laat ons inmiddels voor barheiden a^ 'de reformatie onzer kei-ken. Dat er nog hieel wat te - verbeteren valt, lij'dt geen tegenspraak!. Neem alleen maar eens het dJeelnemein aan de verkiezinge'n voor ambtsdragers! Ds. Laman kleurt; niet fce donker, als Jiij in het „Gereforineerd Kerkblad vooï Drente en Overijsei" zegt:

Toch kon ook in onae Gereformeerde Kerk het > deelnemen der manslidmafcön aan de stemmingen ; voor ambtsdragers veel beter zijn. We waren onlaings in eene gemeente, welke maar sctetting ongeveer , een 180 belijdende mansIidmateLn telt (zeer naar den lagen kant berekelad). Er wa» stemming vo'or ambtsdrag.ei's. Uitgebracht werden 40, . zegge 40 stemi men. Om nog-een ander geval te no'emen, dat oii, io aandacht tro'k. Amsterdam's Gereformeerda ' Kerk telt na.ar de opgave in het Handboek pl.m. 10500 belijdende leden, 'k Neem aian, dat daarvain 3500 mannelijke belijdende ledetn zijn. Dat zal toch • zeker zeer laag zijn geschat. Bij de laatste verkiezing voor een predikant in de vacature Dr. J. C. de Moor werden uitgebracht naar het KerkeraadsvorsJag in de „Amsterdamscbe Kerkbode" (officieel orgaan van de Geref. Kerk te Amsterdam) meldde, 909 stenmien.

En nu zijn dit geeitt nitzo'nderingsg.evallen. 't Is ' algemeen bekend, dat dit verschijnsel zich in de meeste plaatsen voordoet, al doet men alle moge-; lijke pogingen O'm de leden actief te doein izijn door ; invloed te doen uitoofeneini op-4e vorming: van het grostal, door wijkvergaderingen enz: , 't Wijst er ons op, dat er zeer velen zijn, bij wie ook in onzo kerken de baind met de kerk slap is; dat er zeer velen zijp, die niet verstaan, dat deelneming aan de kerkelijke verkiazingen niet van eigen welbehagen en keaze aihaingt, maar roeping en plicht is, door den Koniing; der Kerk opgelegd.

Men heeft van liberale zijde onze menisohen weleens voor stemvee gescholden.

Nu, bij die kerkelijke - verkiezingen blijlct daarvan niets.

Van Btemdtwang zijm we afkeerig. Maar stemplicht bestaat er van Christus^ wege.

Elders beter?

Zijn de kerkelijke toestanden elders gezonder? Ik geloof het nieit.

Wij zijn door God nog buitengewoon gp.zegend. Dat neemt niet weg, dat hét olüs wel interdsseert h'oe het elders gescbapen staat en flat wij gaarne van het buitenland leéren, indien daar jets beters gevonden .wordit. Met smaak luistert men naar prof. Sloitemiaker de Bruine, als hij' het volgende in „Stemmen des Tijds" over kerk en openbaar leven in Amerika verhaalt:

Godsdienstigheid de regel, p-ijgodsdiénsti^heid de uitzondering. T'en ojnzent is het anders; alleen noemen wij de ongodsdie'nstigheid met wat fraaier

naam „neutraliteit". Maar men stelle zich eveia vo& r dera geest, dait het groote internatioinale congres, met tal van afgevaardigden üit allei landein^ der wereld en natuurlijk zeer „neutraal" bij elke morg: e|aizitting .en elke avond-, zittiing met gebed geopeind werd. Predikanten en priesters, predikajnten vani de meest verschillende kerken 'gingein daarbij beurtelings voor. Zoo wordt do Vergadering der volkS'vertagenwoordiging met gebed geopend. Zoo vraagt, president Wilson officieel aan al de Icerkein', dat izij op 14 November 1920 in gebed ©n prediking; aian de sluiting van dein wapenstilstand twee jaar tevoren terug izullen denkein.

Wij vragen niet, dat morgen aam den' dag, iets soortgelijks in Nederland ingevoerd worde; de invoering 'ZOU niets da.n aadoen beduiden, zou innerlijk gehalte missen en dus wiaiai'deloos zïjn. Eeiii dergelijke openbaring van religieus levein heeft . slechts' beduidenis, als rzij de openbaar-wording is van wat inderdaad in do volkaziel wodnt. Maar als naar 'deze zij onze volksziel vervonnd kon ' worden!

Een bijzonderheid, die toekent: predikalnten en ; geestelijken reizen in Amerika op de sporein voor . - half geld. Alle sporen worden geëxploiteerd door particuliere maiatschajDpijen èn deze vriendelijkheid kan ook door buitenlandsche theologein genoten worden, a.ls .ze maar een „clergy fare certificate" zijn machtig geworden.

Ook dit wordt niet ter na, volging maar alleeto ter typeering meegedeeld! TYpeeren doet het inderdaad.

Hiermie'e zagh we het geheel eens. Navolging zou verkeerd zijn. Maar wel moeten de fcerlcen 'doen wat zie klinnen , om haar invloied op! het volksleven te herwinnen. En Amerika hawijlst ook dit: daarvoor behaeft 'da kerk geen volks'kei'k te wonden. •\¥ant idie laafete is in Amerika onbekend.

Liturgisch Gevaar.

Zullen wij! nueier invloed krijgen op het volksleven, dan moeten wij! ons in onzen eerödiienst hoeden voor ©Kcessen en rekening houden mfet de nuchterheid van onzen volksaand. Onlangs was ik er getuige van, hoe men onder niet-Grereformeerden den spot dreel met de ingpibrüikheming van de Duinoord Icerk, welke heel wat stof tot schrijven leverde. Ds. Miedema noemt dat in de „Groninger Kerkbode" Roomsch© piractijken.

Dezer dagen is daar de nieuwe kerk in gebruik genomen of neein wij mojeten izeggen: ingewijd. Wij hebben niet van ee'n wijwaterkwast gelezen en ook niet van - een üitba; nning der boQz.e geest^. Maar anders 't lijkt er wel op.

De „Standaard" vertelt er di, t vaiu:

„Om half acht traden Dr. v. Gheel Gildemeester en DB. Tichelman door de koordeur binnen!.. Nadat de eerste .zegen en votum was Uitgesproken, staande onder den spreekstoel, droegen de beide predüainten, elkaar antwoordend, Ps. 24 yoor.

Daarna hoordo men het Idokje luiden eini driemaial op de izijdeur der kerk kloppen. Mr. Va, nl Verre opende de deur, waarop het koor onmiddellijk aanhief Ps. 118:10: it is, dit is de poort des Heereuj enz.

Toen traden binnen Ds. , Creutizberg, dragend den hamer waarmee hij geklopt had, Ds. Jalink, Mr. Del Campo, dragend den keurbijbel, welken hij op den • kansel bracht. Mr. Lietaert Peerholte, dragend den lessenaarbijbel, en de secretaris vani het bestuur, dragend een oorkonde.

Ds. Jialink plaatste izich voor de koortaf el, Ds. Creufczberg legde dea hiamer op deze tafel, de secetaris reikte, izoodra het koorgezang opgehouden was, de oorkonde over.

Ds. Jalink las daarop de oorkonde voor en wijdde daarop met drie hamerslagen (in naam des 'Vaders, des Zoons en des H. Geestes) de kerk aan haar bestemming.

Ds. Creiu^zberg las voor den' lessenaar het bakende gebed van Salomo bij de tempelvrijding voor, . waarna het koor inviel met Geiz. 265:1: ees'^ des Heeren ko'm van boven, «in; z.

De vier predikanten verhieven iz: ch nu van' hun zetel en wijdden achtereenvolgens kansel, doopvont, avondmaalstafel en orgel in. Dr. v. G. G. . den kansel met 2 Tim. 4:2 tot 5; Ds. C. het doopvont met Tïtus 3:6; Ds. J. de avondmaialstafel met 1 Cor. 10:16 en Ds. T. het orgel met . Ps. 92:1.

De gemeente zong daarop Gez. 212:1: nz' eerste toon vermeld' Uw eer, enz."

Lijkt dat niet op Ro'Oimsche superstitie? Een g^-I wijd gebouw, gewjde doopvont en Avondmaalstafel ? Zal daar ook geweerd Eijn alles wat tegen Gods ' Woord ii^at? of wordt het in 't uiterlijke vooral '. gezocht ?

Ik heb het ook — schertsenderwijs — als neospiritisme hooien betitelen, omdat flen vergaderden een oo-genblik den indnJc werd gegteven, dat klopgeesten aan het werk waren. Van verrijking onzer liturgie ben ik een warm voorstander, maar dan in sobferen, Calvinistischen stijl. Die past zich ook het best aan bij' ons volkskarakter. W: at te Duinoord gescihieid is, ; ZiOn geschikt zijn om alle uitbreiding van liturgie in discrediet te 'brengen.

Reorganisatie van „De Heraut".

In den strijd voor verrijking onzer liturgie werden we sinds lajng door „De Heraut" geoefend. Maar niet alleen daarom, doQh cuni den geheelen opzet en inhouid van (iiÈ orgaan, zijh we blijde, dat Dr. Knyper hiet niet bij' testamentaire beschikking mede in het graf heeiot genomen. Het zal nu gereorganisieerd worden. Prof. H. H. Ktiyper deelt dienaangaataide mede:

Door het ovei-lijden van Dr. A. Kuyper en doordat ook Prof. Geesink, die «soo trouw onze medewerker ! gedurende twintig jaren was, ons blad verlaten! • gaat om izich geheel te vdjden aan het schrijven 1 van izijn Ethiek, was een reorganisatie van ons ; blad noodzakelijk.

Voorop stond daarbij, dat het min of meer persoonlijk karalcter, dat ons blad tot dusverre droeg, in do toekomst niet behouden Tcote blijven. Eeni troonopvolger voor Dr. Kuyper — hoe welwil-• lend dezio uitdrukking ook bedoeld was — is er onder oai's niet. Het is eeö' acte van piëteit dat openlijk uit te spreken. De eenige die de plaats van Dr. A. Kuyper in ons blad had kiuinen . overnemen, ligt gebroken in kracht op het ziekbed neder, on al leeft de bede in ons hart, dat God hem nog weer oprichten moge, van hem mag niet . meer gevergd worden den zwaren last van het hoofdredacteurschap van „De Heraut" op zich te nemen. We gaan das uit den monarchalen in den re-• publikeinschen redactievoiin over. Er zullen verschillende redacteurs in ons blad aan' het woord komen. Maar al zal er daardoor meer verscheidenheid in toona; ard zijn, de homogeniteit, die ook • yoor een goede redactie van een blad eisch is, aal worden bewiaard. Ons blad blijft aan de uiteenz; etting, verbreiding en handhaving der Gereformeerde boiginselen gewijd. Een nieuw progi^am behoeft daarom aan onze lezers niet te worden' • voorgelegd. De richting, waarin „De Heraut" van • haar eerste optreden gestuurd is, blijft ook in de ' toekom'st onverzw'akt gehandliaafd. Met de nieuwe vraagstuklcen die telkens zich voordoen in' het ker-' keiijk lev'en, zal rekening worden gehouden'. Maar de banier die „De Heraut" draagt, blijft ongerept ' de kleuren van het Calvinisme voeren'.

„De Heraut" zal na zijn reorganisatie geen verschoten vlag vertOonen. Zoo wordt verzekerd. Daarover waren we ook niet ongerust. De leidend€( poisitie, welke prof. Knyper inneem't — al wijbt hij' ook den titel van troonopvolger van He hand — garandeeil dit reeds.

Vermoedelijk wegens den gebrekkiigen treinenloop kwam 'deze Pers-schouw voor het vorige nummer te laat. Daarom moest ik' ditmaal de pas verschenen bladen onbei, , Bdhouw"d laten.

HEPP.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen