PERS-SCH0UW.

Room sche Propaganda.

Tegenwoordig wordt in ons land van Room'sehe zijde sterk© J^r-opaiganda gemaakt. In Protestantsche kringen maakt men zich daarover weleens ongerust. In „De Gereformeerde Keric" blies Ds H. Bakker daarover in dez© tonen op de trompet:

De Roomsche kerk in ons land leeft al lang niet meer onder den dvak. Sinds de nieuwe grondwet van 1848 is haar volkomen vrijheid gew-aarborgd. En van die - vrijTieid maakt - zij' een naarstig gebruik. Reeds in 1853 werd de pauselijke brief uitgevaardigd - waarbij het episcopaat in ons land werd hersteld. Bij den dood van Dr Cnypers, den grooten architect, vóór enkele weken, kon dan ook één van , zijn lofzangers getuigen: „Onder de stemmen, die hem hunne bewondering blijven naspreken... klinkt bovenal de stem der Katholieke kerk van Nederland; de stem die geboord wordt onder de gewelven welke üitloo-pen in de torenspitsen waarmee hij het land heeft overdekt en die verkondigen, datde Roomschen uit den katak o mbent ij d van de sch'uurkerkjes en de O ri s-Lie ve - Heer-o p-xolders zijn geklommen naar het licht.”

Ja, geklommen naar het licht!

Een dertig Kamerzetels. Vier van hun mannen op een ministersLoel. MaehtLftie kathedralen. Indrukwekkende vereenigingsgebouwen. iMaimen met talent en energie, bekwaEim op ieder terrein leiding te geven. Organisatie vo-or ieder bedrijf en iedere tak van bedrijf, als een net gespannen over heel het vaderland. Een pers die zicli al meer ontplooit in hare kracht. Een stille invloed die niet te onderschatten valt.

Wat wij daar noemden is nog maar iets. Het kwam ons izóó voor de pen. Het geeft slechts een fragmentarisclien indi'uk van den diepgaanden invloed der Roomsche kerk in ons Protes-tantsch vaderland.

En nu heeft Rome sinds eenigen tijd (voornamelijk na de dienstprestaties in de revolutieweek) kalmweg: het viz-ier naar boven geschoven.

„De bekeeiing van Nederland" is het onbewimpeld uitgesproken doel dat haar voor oogen staat. Trouwens dat zij immer, ook in de dagen van „de schuurkerkjes", op het oog , heeft gehad; maar toen was het vèr af; nu nadert het al meer en meer!

De verroomsfthing van een land dat met het bloed der martelaren is gedrenkt!

Het schijnt haar wonderwel te gelukken. Het gezantschap bij den piaUs is nu niet meer tijdelijk. Straks wordt haar het prooessierecht, wanneer do voorteekenen niet bedriegen, bij de grondwet verleend.

Zoo vindt de kerk van Rome in deize dag, en vrijmoedigheid om .zich rechtstreefa, zonder vrees en .zonder blaam, tot de „niet-Katholieken" te wenden. 1

Per advertentie (en dit aijn advertenties, die niet in „De Maasbode" of „De Tijd", maar in de door haar gehate neutrale pers verschijnen) biedt .zij „kostelooze inlichtingen aaji omtrent de leer en de gebruiken der Katholieke kerk"; en izendt hun dan tamelijk ouderwetsche boekjes thuis over „de voortreffelijkheid van de leer der R.-K. kerk of het onderzoek als een heilige plicht voor alle Protestanten". Zoetsappige boekjes, maar'toch scherpzinnig genoeg gesteld om de Roomsche leerstukken en praktijken te omzwachtelen en te verizachten en de Protestantsche gevoeligheid net genoeg te sparen.

Petrus C.anisiUs, een apologetische vereeniging, en nu sinds kort het Geert-Gro* otegenootschap maken .zich op dit gebied verdienstelijk. En vooral de laatste stelt zich voor godsdienstige geschiiftjes bij duizenden en duizenden voor enkele centen te 'verspreiden onder ons volk.

Doch wat de meeste aandacht trok in den laatsten tijd, dat .zijn de conferenties die men in de een of andere kerk (hier te Amsterdam in de Dorninicanenkerk aan de Spuistraat) met niet-Katholieken houdt en waar na uiteenzetting van een of ander leerstulc voor ieder die wil gelegenheid tot vraag en discussie bestaat.

Daar izijn heel wat niet-katholieken (er zullen ook wel katholieken onder doorgeloopen zijn; wie kent , zijn buurman in een groote stad ? ) geweest. De jongelui waren nogal vertegenwoordigd, ook kwamen, althans hier, veel vastovertuigde Protestanten onder het gehoor, meer uit nieuwsgierigheid dan Uit belangstelling. Dan waren er natuurlijk menschen die gaarne hun eigen stem hooren en iedere vergadering aangrijpen om de wereld van hun welsprekendheid te overtuigen. Doch het percentage dat al zoekende kwam om te luisteren, wil ik niet onderschatten.

Deze pogingen van de altijd ij-verige Moederkerk zullen wel resultaat hebben gehad; al kon het wel eens zijn, dat het deficit op den duur grooter blijkt dan de baten. Want het moge waar .zijn dat misschien meer dan een door deze conferenties teruggevoerd is in den schoot „der alleenzaligmaJcende kerk", daar is niets geweest wat den Protestantschen geest zoo heeft wakker geschud als juist deze bekeerings-opertaties met de nietkatholieken.

Nederland bekeerd! Nederland verroomschtl Op de manier van Italië of Spanje? Zou het er dan beter aan toe zijn? Ik antwoord daarop nu niet. Dat komt misschien later nog eens.

Doch iziooveel is duidelijk, dat de trompet aan de lippen moet. Daar moet alarm geblazen! Wij, Protestanten, moeten weer weten wat Protestantsoh is. Het Protestantsch besef moet weer ontwaken bij ons volk.

Ds Baikiker verblijdt er zich over, dat het ministerie van predikanten bij de Hervormde Kerk lezingen tegen Rome O'Tganiseerde, of gelijk hij' zich uitdrukt: „tegen het zoet gefluit van den vogelaax te waarschuwen en hiet Protestaiatsclh besef bij onze monschen te yerlevendigen en te verhelderen”.

Een klein beetje anti-papisme leest men, als ik mij niet vergis, wel tusschen de regels door.

Ds Waterink verklaart in zijn kroniek in' „Gereformeerd Theologisch Tijdschrift" van het antipapisme niets te moeten hebben. Maar ook hij is van oordeel, dat men de Roomschen in het oog moet houden.

Dan — het wil mij voorkomen, dat, meer dan meestal geschiedt, ook de Roomschfen in 't oog dienen gehouden te worden. De Roomsch'e kerk blijft altijd ons nog alsi infideles, ongeloovigen, beschouwen, en zij doet liaar missiewerk. In 1911 b.v. gingen in het bisdom Haarlem 528 volwassene protestanten naar de R. K. over. En procentsgewijs groeit de R. K. sterker véél sterker dan het volk. In de laatste 70 jaren der negentiende eeuw bracht in ons land de R. K. het van 800.000 tot meer dan 2 millioen leden.

Dit verschijnsel is evenwel mede verklaarbaar door het groote aantal geboorten in Roomsche gezinnen. Op de 1000 gehuwde vrouwen hadden in 1910 in R. gezinnen 287 en in prot. gezinnen Slechts 219 geboorten plaats.

Nu hebben wij ongetwijfeld ons te wachten voor den geest uit de dagen van den , , Kulturkamp!f"; , evenzeer is het anti-papisme, dat met brandstapels dreigt, er een met goedkoope reclame; maar toch, we hebben ons tegen Rome te wapenen. Op politiek gebied zijn we vrienden; goed; maar laten we op kerkelijk terrein dan dubbel waakzaam zijn. Het zijn voioral de methoden van Rome. die het optreden der R. K. zoo gevaarlijk doen zijn. Deze tnethoden zqn niet de meest ridderlijke. Vooral op onze zendingsterreinen zien we dat. Eerst op Soemba. Nadat Rome West-Soemba had opgegeven, kwamen wij er; maar ternauwernood was er onze invloed merkbaar — Ds H. Dijkstra vertelt ervan in het jongste nummer van „De Macedoniër" — of de Roomschen wilden weer betrekken het huisje, dat wij klaar gemaakt hadden. Nog veel erger is, 'wed men van Roomsche zijde te Djocja bestond. Men fweet, dat het Petronella-hiqspitaal een voorbeeld is • van medisch kunnen in h'et Ooisten. Naar het Djocjasch systeem begint men in hlet geheele Oosten hoe langer hoe meer te werken; kortom Djocja kan in dezen de eerkroon van onzen medischen dienst genoemd worden.

Eln wat bedoelde Rome? Op een slinksche wijze wilde men zich indringen in dit prachtige > «-eiK; Dijocja was rijp om vruchten te geven; dan komt Rome... om te oogsten. Gelukkig is onder «3ods zegen, middellijk doordien het Roomsche plan door Dr Offringa, den tegenwoordigen directeur van het hospitaal, doorzien werd, dit plan verijdeld. Maar de Jesuitische tactiek geeft oorzaak, dat wij sfteeds op onze hoede moeten zijn.

En al zijn de Jesuiten niet de monsters van wreedheid, die onze kinderdroomen benauwden, tochl is heel de organisatie en de tactiek der Jesuiten zulk een gevaar, jujst door de macht, die zij vertegenwoordigen, dat waakzaamheid meer dan ooit ook tegen hèn geboden is. Sinds de encykliek „Aetemi Patris" (4 Aug. '79) is de thomistische scholastiek officieel gesanctioneerd bij Rome; en deze scholastiek, die thomistisch genoemd wordt, is feitelijk neo-jesuitisch; vooral sinds de dominicaner orden hun verzet tegen de franciscaansch-jesuitische orden lieten varen. De belangrijke en invloedrijke universiteit te Freiburg in Zwitserland staat, hoewel ia naam dominicaansch, toch' geheel op jesuitLsch standpunt; en stemmen, die zich al te zeer tegen deze jesuiten-overheerschling veilheffen — zooals die van mgr Schell te Würzburg — worden tot zwijgen gebracht door „verootmoedigende" maatregelen.

De nieuwe landen van Europa, als Polen en Hongarije, zijn getuigen van een enorme krachtsprestatie der Jesuitenorden, tegenover ©en verzwakt protestantisme. En in ons eigen land weet men zich uitnemend aan de zich wijzigende volksopinie aan te passen. Het R. K. propaganda-genootschap', gaf een vertaling van de Evangelia en Handelingen uit in 80.000 ex. bij den eersten en spoedig daarna 'in 50.000 ex. bij" den tweeden druk. Voorzoover men met zulk werk bedoelt, in eigen kring den afval tegen te gaan, is het alleszins te waardeeren, edoch de jesuitischie idealen strekken zich verder uit. Misschien heeft Graaf P'. van Hoensbrooch (Hoensbroek) in zijn drietal boeken: „Moderner Jesuitismus". Ultramontane Leistungen" en „Ultramontanismus" zich al te zeer laten leiden doorzijii — 'bij iemand, die zelf uit de R. K. tot het protestantisme overling, verklaarbare •— eenzijdig, heid, en teekent hiij .het beeld wat al te donker; maar toch, zulk een bijbelcolportage doet vreemd aan, waar voor Rome nog immer de Syllabus Errorum van kracht is', 'in welke, ook over de bijbelgenootschappen, jhlet „anathema" gespfroken wordt. (Hourat. Genese historique du Syllabus. 1906).

Ook al willen wij het gevaar niet overdrijven, toch moeten wij ons waoMen, dat we, , b^ onzen istrijd tegen het Oingeloof en onzen vrede met Rome, niet den „oorlog winnen", maar den „^Tede verliezen”.

Het kan natuurlijk allerminst kwaad, dat men zich op de hoogte houdt van Rome's ktachtsontwikkeling in dezen tijd.

Toch houde men rekening met de lessen geschiedenis.

Al geeft mlen hier zijn' oogen de kost, men wake voor pupilveornauwing.

In het stuk van Ds Bakker; komt niet toit zijn recht, dat ongeloof, modernismie, theosofie, spiritisme - enz. veel gevaarlijker ^ij!n dan Rome.

Ds Waterink legt dit echter zeer juist ten grondslag aan zijn schrijven. En als hij' de aandacht vestigt op aifkeurensw aardige Roomsche praktijken op onze Zendingsterreinen is hij in zij'n recht.

Doch laten wij er toch vooral voor w^èn niiet te anf, i-thetisch Rome' te bestrijden.

Onze ktacht hebben w© veeleer in positieve verdieping der belijdenis te zoeken.

Wij kunnen het Rome niet euvel duiden, dat het tot nieuwe ontplooiïng tracht te komen.

Dat moet echter voor ons een prikkel zijn öm Rome zoo mogielijk' in ijver te| overtreffen en onze menseben te wapienen tegen alle dwaling^ ook tegen die van Rome, maar tegen deze niet speciaal.

En laten we den moed hebben om eerlijk te bekennen: in den strijd tegen het .ongeloof stelt Rome door zijn stortvloed van lectuur ons beschaamd.

Het besluit van Zandvoorts kerkeraad.

In onze houdin, g tegenovler Rome hebben sve steeds te bedenken: tempora mutantur, de tijden' veranderen.

Dit laatste merkt men tro-uwiens aan alles.

Ook aan onze kerkelijke toestanden.

Maaj wat niet veranderen mag, op| straffe dat oinzie kerken haar Gereformeerd karakter zouden inboeten is de eerbiediging yan het kerkverband. Reeds de vorige week haalden we eenige beoordeelingen aan omtrent de daad van Zandvoorts kerkeraad, die ook aan de vrouwelijke belijdende leden stemrecht verleende. Prof. H. H. Kuyper sluit zich in „De Heraut" aan bij het ook door ons geciteerde artikel van Prof. Bouwman in „De Bazuin" en vervolgt dan:

Formeel genoimen is het volkomen juist, dat onze kerkenorde de nadere regeling van de verkiezing der ambtsdragers aan de kerkeraden overlaat en niet het stemrecM tot de manslidmaten beperkt.

Vat men de kerkenorde dus' op als een wet, dan heeft de kerkeraad van Zandvoort alleen gebruik gemaakt van een hem wtettig toekomend rechtt. Intuisschen behoeft het w'el geen betoog, dat dit de bedoeling van do kerkenorde niet is geweest. Toen onze kerkenordeningen werden opgesteld, dacht niemand aan het vrouwenkiesrecht in de kerk. Er behoefde daarom niet uitdrukkelijk vermeld te worden, dat alleen de mansleden stemrecht hadden. Het sprak van zelf.

Het is' daarom, dat o.ok - wij het niet juist achten, dat een kerkeraad deze materie op eigen gelegenheid uitmaakt en niet eerst oiver een zoo belang-. rijk vraagstuk het oordeel van de kerken gemeenschappelijk 'vraagt. Voor de autonomie dor plaatselijke kerk zijn we steeds o.pgekomen, maar .die zelfistandigheid 'wil niet zeggen, dat iedere kerk maar op eigen gelegenheid beslissingen kan nemen in vraagstukken, die voor alle kerken van belang zijn.

Waar men, ook te Zandvoort zeer goed weet, dat over dit vrouwenkiesrecht geen gering VerscMl van gevoelen bestaat in onze kerken, ware het de eenig juiste weg geweest, dat de kerkeraad, toen dit verzoek tot hem kwam, Ti'et .advies gevraagd had van de meerdere vergaderingen, en zoo onze Generale Synode hierover een uitspraak had kunnen doen.

Wel heeft men de opmerking gemaakt, dat de Classis Haarlem nu geroepen is om te overwegen iof zij deze verkiezing als, wettig beschouwt, maar o. i. is dit niet juist. Alleen indien er een protesüj kwam uit de gemeente van Zandvoort zelf, zou de Classis geroepen zijn uitspraak te 4oeii-Maar •wanneer het niet hlet geval is, zien we niet in hoe de Classis zich' in deze zaak zou kunnen mengen. Een ClasSiis is piet een hooger college dat de besluiten van een lager college kan te niet doen.

Hiertegen valt od. niets in te brengen.

Wel gelooven wie echter, dat de classis Haarlem dit niet ongiemoeid heeft te laten passeéren.

Zij kan n.l. uitspjreken, dat zij: het besluit van Zandvpoirts' kerkeraad strijdig, acht met de eiscihen van het kerkverband.

Het is niet ondenkbaar, het mag' zelfs verwachl worden, dat dan de kerkeraad van Zandvoort het. intrekken en deze zaak opi de rechte wijze aanhangig zal maken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen