Ontwerp-Stembusprogram.

VI.

Orde in de politieke beginselen.

De vraag of het taktisch is de' Bezuiniging op het program op den voorgrond te plaatsen, hebben we reeds beantwoord.

Maar men zou de tegenwerping kunnen maken: is er dan geen orde ook in de politieke beginselen.

Bezuiniging betreft toch iets materieels. En gaat het geestelijke daarboven niet hoog uit? Moet het geestelijke krachtens de orde der politieke principes op het program niet no. 1 staan?

Dergelijke stemmen rijzen op, al klinken zij niet altijd in onze dagbladpers door.

Het zijn waarlijk niet de minst ernstigen, die ze doen hooren.

Zij vreezen voor verwatering der partij, wanneer het zoo doorgaat.

Daarom willen wij pogen hun bezwaren recht te wegen.

En dan mogen we niet anders beginnen daii met hun tot op zekere hoogte gelijk te geven.

Warmeer onze partij steeds het materiëele naar den voorgrond drong, zou zij haar gouden verleden ontrouw worden.

Zij zou haar eigen graf graveir. Onze beginselen voor het geestelijke', ook in het volksleven, laten die voor het materiëele , ver Ijeneden ^ch.

En wanneer er dan ook een roepen is om een meer principiëele politiek, dan bedoelt men daarmede de principia voor het geestelijke. 't Zou kostelijk zijn, wanneer die laatste sooirt van principiëele kwesties op ons program als de meest urgente konden worden gezet.

In den regel behoort dat ook. Doch laat ons niet vergeten, dat we thans een uitzonderingstoestand beleven.

Dat we de krisis, uit oorlog en vrede ontstaan, nog niet te boven zijn, al zijn we waarschijnlijk over hét hoogtepunt heen.

Wij zijn tot de pijnlijke ervaring gekomen, dat het apostohsche woord: het natuurlijke is eerst, daarna het geestelijke, de waa, rheid uitdrukt.

En heeft ook Christus ons. niet geleerd om in ons gebed voorop te laten gaan de bede^, om ons dagelijksch brood en daarop eerst te laten volgen: vergeef ons onze schulden?

Het is dan ook volstrekt geen omkeering van de orde der beginselen, wanneer in een tijd als de onze voor het natuurlijke het eerst de aandacht wordt gevraagd.

Het natuur 1 ij ke is het eerst. ' Het geestelijke.is het hoogst. Dat hebben we ook in de politiek te bedenken.

Het zou gewis verkeerd zijn, wanneer op ons program alleen punten, vyelke het natuurlijke betroffen, voorkwamen. Maar bij inzage ontdekt men als met een oogopslag, dat ook geestelijke goederen voor ons volk worden gezocht.

Het zou evenzeer verkeerd zijn, wanneer onze partij steeds het materiëele als het dringendst ging beschouwen.

We mogen niet toelaten, dat men ons doorloopend als bezuinigings-of zelfs als defensie-partij zou kunnen karakteriseeren.

Wanneer we de malaise otrtkomen zijn, wanneer het materiëele, voorzoover dit aan ons ligt, verzekerd is, behoort op ons program het geestelijke, het ideëele de eerste plaats in te nemen.

Daarom is het zoo gewenscht, dat minister Colijn aanblijft.

Hij wordt thans van verschillende kanten om zijn financiëele beleid geprezen.

Laat hem nog een paar jaar werken en we zijn er onder de gunst des Heeren, bovenop.

Dan kunnen we een periode van geestelijke, ideëele, principiëele politiek tegemoet zien.

De theologische Student en het Sociale Leven.

Hebben we ten vorigen jare in een artikelenreeks de belangstejling trachten te wekken van den iG-ereformeerden Student voor het Politieke Leven, thans vragen we om grootendeels dezelfde redenen het interesse van den Gereformeerden, speciaal ook van den theologischen student, voor het Sociale Leven.

We doen dit naar aanleiding van een recent feit.

De Theologische School heeft besloten een socialen dag alleen voor studenten te houden en daarvoor een tweetal bekwame sprekers uit te noodigen.

Een besluit, dat toejuiching verdient. Maar mogen we nog op een ander middel wijzen.

Indertijd werden voor theologen aan de Openbare Universiteiten, naar ik meen vanwege de Synode der Hervormde 'Kferk vooTlezingen gehouden over de sociale kwesj; ie. Sommige „lezers" hebben voordrachten uitgegeven, omdat men ongetwijfeld gevoelde, dat het gesproken woord alleen door vastlegging in geschrift kon beklijven.

Nu zijn wij ook zulke Voorlezingen rijk.

Zelfs drie bundels. Ik bedoel de Voorlezingen over de Oeconomie van Prof. Diepenhorst .Daarenboven mag ook aan de aandacht niet ontsnappen wat Dr A. Kuyper in het tweede deel van zijn Antirevolutionaire Staatkunde daarover schreef.

Dringend zou ik allen studenten willen raden die grondig te bestudeeren. Straks plonsen zij midden in den stroom van het Sociale Leven.

Laten zij dan nu uit deze voortreffelijke boeken zwemmen leeren, opdat zij ook in die vraagstukken het hoofd boven water kunnen houden.

En dan kan af en toe de rede van een deskundig spreker, om bezieling te wekken, geen kwaad.

De klacht is al eens geuit, dat men .aian de Universiteit van de sociale kwestie onkundig bleef. Die klacht is echter ongegrond.

Blijft men onkundig, dan is het eigen schuld. Op velerlei gebied ontbreken nog de handboeken, maar op dit gebied niet.

Of onze Universiteit misschien nog meer zou kunnen doen is een tweede.

Maar niemand zegge, dat het aan voorlichting ontbreekt.

En die voorlichting is principieel.

Gellenstatistlek.

Met de grootste onbeschaamdheid publiceert de Communistische Internationale een „cellen"-statistiek.

Engeland heeft nog maar 17 yoldoende kernen, doch er is gegronde hoop opi vermenigvuldiging. Duitschland telt 1092 kernen plus '600 jeugdcellen. In het distrikt Parijs alleen bestaan bijna, 500 fabrieksoellen.

In ons land zijn ontploffingen of pogingen tot ontploffingen van kruithuizen aan kommunisten toe te schrijven.

Zouden er geen termen bestaan om vaaiwego hun staatsgevaarlijkheid, deze cellen in cellen onder te brengen? /

Belanastelling in den arheid.

Een interessant debat werd gevoerd tusschen Prof. Veraart en Mr Romme. De eerste sprak over „bedrijfsorganisatie en me^ dezeggenschap", de tweede over „collectieve arbeidsovereenkomst".

Beide meenden in de titels van hun redevoeringen de middelen te hebben gevonden om bij de axbeiders yeer belangstelling, weer liefde tot den arbeid te wekken.

Doch het mag betwijfeld of de oorzaken venn. dit gebrek aa, n belangstelling wel diep. genoeg werden nagespeurd. We staan hier voor een zeer ingewikkeld probleem.

Het materialisme, dat evenzeer werknemers als de werkgevers (behoudens gunstige uitzonderingen) heeft aangetast, is een der fa.ktoren, maar niet de eenige.

Het moderne grootbedrijf beteekende psychologisch voor den arbeider achteruitzetting.

Hij is maatschappelijk een paar rangen gedaald. Hoe kan dit psychologisch worden geneutraliseerd ? Daar gaaf het om.

Doe langs psychologischen weg zijn maatschappelijke waarde stijgen en er zullen ontevredenen blijven, maar verwacht mag, dat bij velen de a.rbeidsvreugde terugkeert.

Het voornaamste in deze weelf.

De Steinachsche verjongenskuur, waarbij oude heeren werden ingeënt met apenklieren, gaf veel geschreeuw, maar weinig wol. Een Fransch professor echter had het. meer begrepen op' weinig geschreeuw en veel wol. Hij heeft klieren van jonge dieren op schapen overgebracht en de schapen konden driemaal per jaar geschoren worden en leverden een ongedachte vracht wol op.

Zoo'n inentingsoperatie is op Duitschland ook goed bekomen. Vroeger protesteerde dit land heel druk, maar dokte weinig af. Maar het werd ingeënt met de Dawes-leening en de resultaten zijn voor de vroegere geallieerden verblijdend. Zij zijn te Parijs bijeengekomen om "de wol te verdeelen. Wel kreeg ieder niet het aandeel, dat hij begeerde, maar men is toch vreedzaam uit elkander gegaan.

Dat moet zoo goed bevallen zijn, dat in Amerikai het denkbeeld werd geopperd om zoo'n operatie ook op Rusland toe te passen — de Sovjets maken ' zich echter nog niet blij met een doode musch — en men zegt — maar „men" zegt zooveel *— dat zelfs minister elemental Frankrijk voor zulk een kunstbewerking (kanseltaal!) .aanbeval.

Nu, Frankrijk is er oeconomisch slecht aan toe. Te Parijs werd er over de intergealliëerde schulden maar niet gesproken. Wie spreekt in het huis van den gehangene van den strop?

Postvertraging.

Door postvertraging kwam het bovenstaande niet tijdig ter drukkerij.

Het moest een \veék overstaan. Men gelieve daarmee rekening te houden.

Puzzles.

Er is een puzzle-epidemie uitgebroken. In Amerika moet zij zijn ontstaan. Naar gemeld wordt, .wordt daar iedere vrije minuut besteed aan het oplossen van Cross-Word-puzzles (kruiswoordraadsels). Vandaaruit is Engeland besmet. En riii is 'ook ons land aa.ngesto.ken. < 0p het oogenblik is het nog niet zoo. merkbaar. Maar wacht maar. Of vindt iemand een vaccinatie daartegen uit?

Trouwens, ook door de werkelijkheid om ons heen worden tal van puzzles opgegeven.

Een puzzle is het, hoe Luther in Duitschland moet regeeren. De sociaal-demokraten heeft hij tegen zich. Het Centrum heeft laten hooren: als ge niet naar mijn pijpen danst, kunt ge uw matten rollen. Ruth Fischer, de communiste, bitste: wat doe je hier, als je de zaak van het kabinet-Marx op denzeltden voet voortzet. De D'uitsch-Nationalen zijn natuurlijk ook niet te bevredigen.

Ook de tweede Opium-conferentie te Geneve is een puzzle. Er heerscht bij de afgevaardigden van die landen, die 't meest met opium-misbruik te maken hebben groote verbittering tegen het ra.dicalisme van Amerika. Zal Churchill de opengebleven hokjes van de puzzle invullen?

Het Fascisme is er ook al niet minder puzzlea.chtig op geworden. Door de ICiamer werd het voorstel om de oude distriktsindeeling te beho-uden, aangenomen, maar de meerderheidsstem bij de verkiezing verworpen. Wat leering kan Musso-

lini daaruit trekken? Misscliien spelt hij al de woorden: Italië verlaten om den dood te ontgaan-In Rusland kan men beter overweg met puzzles. De Trotzki-puzzle is de oplossing nabij. De man, die het bolsjevisme nog in veel opzichten getomperd heett, is uit zijn ambten ontzet en als hij zidi niet vlug onderwerpt aan de partij, moet hij ook daaruit. Het kommunisme vraagt niet of de letters een zin opleveren. Onzin is ook goed.

Ons land is aan puzzles ook niet misdeeld. Daar hebt ge o.m. de staats-en gemeenteruif-puzzles. De gevierde tooneelspeler Bouwmeester is oud, ziek en arm. Over de puzzle, hoe zoo'n man in zijn leven niet wat geld heeft kunnen beleggen, zwijgen we. Wij bemoeien ons niet met eens anders zaken. Maar dat zij, die onder zijn spel hebben gelachen en geweend, die hem hebben beapplaudiseerd en belawaaid, die hem bloemstukken hebben gezonden en gedichten, dat zij hem in den steek laten en zeggen: ga maar naar de gemeente en klop dan ook eens aan bij het rijk, is een puzzle. En dat hij op die manier f5000 bij elkaar krijgt in dezen tijd van bezuiniging en ondanks het protest van anti-revolutionairen, is ook al weer een puzzle. De Amsterdamsche wethouder zei heel netjes, dat hij de overtuiging der laatsten eerbiedigde. Maar die tegen het hedendaagsche tooneel zijn moeten toch meebetalen. Als ik de letters in de hokjes leg, krijg ik niet anders dan het woordj: tooneeldwang.

En was dat maar 1de eenige puzzle in onze goede stad en in ons dierbaar vaderland!

HEPP.

Eén lUst ?

De meeste partijen zijn thans bezig om de noodige voorbereidingen te treffen voor de komende verkiezingen.

Een der gewichtigste en moeilijkste bezigheden is zeker wel het samenstellen der candidaten-Hjsten.

Ik noem deze beziglieid moeilijk, omdat liet niet gemakkelijk is uit zooveel geschikten de aJlergeschiksten te zoeken en dezen niet alleen met tiun plaatsing, maar ook met hun plaats op de lijst tevreden te doen zijn. En ook gewichtig is dit werk, want hierbij: valt niet alleen te rekenen met den wil van den adsiprant-candidaat, maar ook nog in zekere mat© met de meening dor kiezers. Want ook daar waar de kiezers slechts zeer geiingen invloed op de samenstelling der lijsten hebben, dient wel degelijk met hen gerekend te worden. De vraag: „wat zullen de kiezers er van zeggen" staat dan ook bij, de samenstelling der candidatenlijsten steeds op den voorgrond en dit is niet alleen het geval bij de Vrijz.-Dem. waar men door middel van een referendum het antwoord zoekt, maar , ook bij die partijen, die in dit stadium de kiezers er zooveel mogelijk buiten houden.

Als ik liet dus heb «ver den invloed der kiezers, dan ben ik er mij van bewust, dat deze invloed grooter is dan uit de formeele medewerking blijkt. Deze laatste is trouwens zeer gering. Bijna kan men zeggen, dat de samenstelling der candidatenlijsten buiten de kiezers omgaat.

Dit moet wel bijzonder teteurstellend zijn voor wie van de invoering van het algemeen kiesrecht een beteekenende vermeerdering der volksinvloed heett verwacht, maar 't is niet anders. Leg maar naast elkaar het cijfer van de stemmen die op de A.-R. lijsten zijn uitgebracht en het cijfer van de leden der partij.

Toch hebben alleen de leden der partij-aan het samenstellen der candidatenlijsten meegewerkt en ik zou wel eens willen weten hoe klein het deel of deeltje is, dat werkelijk heeft meegedaan.

Die candidaatstelling is trouwens een ingewikkeld proces en dreigt dat steeds meer te worden.

Over hoeveel schijven moet een actie der kiezers loopen voor er eenig resultaat te zien is? Wie deze groote machine ziet en weet hoeveel kracht er aangewend moet worden om eenige beweging te veroorzaken is geneigd zich rustig te houden.

D'eze neiging zal, vrees ik, nog belangrijk bevorderd worden door de invoering van één lijst over het heel© land. Of dit met of zonder bijlijsten geschiedt doet weinig ter zake. Mijn bezwaar tegen die ééne lijst is op zichzelf niet zoo groot. Ook thans mis ik de illusie, dat wij als kiezers veel invloed hebben op de samenstelling der candidatenlijsten.

Practisch blijft alles vrijwel bij het oude Maar als wij thans met één lijst komen, dan is dat een stap in de richting van de centralisatie. Indien de nieuwe wijze van kiezen op één punt slecht is bevallen, dan was het op dit punt. Ons volk kan zich moeilijk aanpassen bij deze gedwongen centralisatie. Telkens gaan nog Idachten op over het verloren contact tussclien kiezers en gekozenen.

Een gemis is ook, dat men niet meer vodi een eigen candidaat kan strijden. (Een mensch strijd nu eenmaal graag voor iets eigens.)

Zou dus onze partij eenige verandering willen aanbrengen en willen redden wat er bij deze kieswet te redden valt, dan zou ze m.i. zeer beslist moeten gaan in de richting van de decentralisatie.

Nu weet ik wel, dat de zaalc niet zoo eenvoudig is. De heele actie heeft ten doel om ons een Kamerclub te bezorgen die klinkt als een klok. 't Gaat hier niet over de personen maar over 't geheel. De samenstelling mag niet eenzijdig wezen. Een goede werkverdeeling moet mogelijk zijn. 't Spreekt vanzelf, dat een Ideine commissie of het Centraal Comité hiervoor beter kan zorgen dan de verschillende groepen van kiezers dat kunnen. Ook zullen deze laatsten gedurig hebben te strijden tegen de neiging om plaatselijke of gewestelijke grootheden naar voren te brengen, zonder voldoende op het belang van het geheel te letten.

Ook mag worden aangenomen, dat zij die namens onze partij straks het laatste woord over de ééne lijst moeten spreken dit met groote wijsheid zullen doen en alle mogelijke belangen nauwgezet tegenover elkaar zullen afwogen.

Toch is hiermee niet alles gezegd, 't Gaat niet over de vraag of ons volk goed vertegenwoordigd i s, maar allereerst of het zich goed vertegenwoordigd voelt. Wat denken de Iciezers zelf van die ééne lijst? Zijn zij er mee tevreden of terecht of ten onrechte van meening, dat bun invloed hierdoor zal verminderen, ? Is dit laatste het geval dan zal de ééne lijst de neiging om zich rustig te houden versterken en niet zijn in het belang der partij. Als een harmonische samenstelling der Kamerclub via de ééne lijst gekocht moet worden met ©en werkelijke of vermeende vermindering van den invloed der georganiseerde leden onzer partij op de samenstelling der candidatenlijsten, dan is die mooie Kamerclub te duur gekocht.

E. VISSER.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen