OPVOEDING EN ONDERWIJS

Bezuinigingsplannen.

Er moet bezuinigd worden. Daar zijn we allen van overtuigd. En dat er bezuinigd moet worden, ook op het onderwijs, daar zijn we ook allen van overtuigd. Ofschoon we er toch dadelijk de opmerking tusschen moeten plaatsen, dal een volk voorzichtig moei wezen met zijn bezuiniging op onderwijs. Daar is allicht een stukje volkskracht mee gemoeid. We moeten in algemeene volksontwikkeling niet komen te staan beneden het peil van onze buren. Daarom kan bet dienstig zijn, even met elkaar te letten, op wat die planinen met liet onderwijs inhouden en welke gevaren ons daarbij dreigen. Ons onderwijs is voor zulk een groot stuk al in handen van de ouders, dat we op voldoende belangstelling kunnen rekenen, wanneer op dit terrein de bazuin wordt geblazen.

Daarom breng ik enkele m.i. bedenkelijke punten ter sprake.

Als zoodanig noem ik het voornemen, de scholen niet meer te subsidieeren, die ©en lager getal leer üngen dan 60 in kleinere en dan 150 in grootere plaatsen lellen. Dat wordt voor menige plaats noodlottig. Men kan de scholen in dit opzicht maar niet op dezelfde lijn stellen. Er zijn streken, waar een kleinere school voor de omwonenden als onmisbaar moet worden besdiouwd. Zoo'n school is meer dan onderwijsinrichting. Ze is meieen beschavingsinstiluut, Evangelisaüepost. Hier zou het jammer zijn, dat enkele scholen moesten verdwijnen om de grootere te redden. Beter ware dan het geheel van de uitgaven voor hot onderwijs gelijkelijk te drukken. Misschien kan het particuliere initiatief herleven, om aan te vullen, wat aan de bekostiging van overheidswege gaat ontbreken.

Als Iweede punt noem ik de positie, die aan de kweekeUng met akte in de school zal worden gegeven. We kennen hem in de school. De wel van 1857 erkende hem ook, maar dan als leerende voor de bevoegdheid. Hij mocht zich al oefenende bekwamen voor zijn taak, om dan straks na zijn examen als volledig bevoegde kracht in de school plaats te nemen. Nu evenwel zal de volledig bevoegde leerkracht tot een volledige taak worden geroepen, terwijl hij kweekeling blijft heeten, zeer onvoldoende gesalarieerd wordt, geen uitzicht op verhoogingen heeft en weinig hoop mag koesteren, dat in enkele jaren een onderwijzersplaals voor hem open komt. De regeering wil ruimte maken. De 60-jarigen krijgen — we zullen nog altijd hopen vrijwillig — pensioen, 'Dat zou ©en kansje 'bieden voor de jongeren. Maar neen, aan hun gekoesterde verwachtingen wordt de bodem ingeslagen door het nieuwe bezuinigingsplan, waarin de opengekomen plaatsen him worden aangeboden als — kweekelingen. De algemeene stemming (onder onze onderwijzers is van dezen aard, dat zij liever de beoogde bezuiniging zien drukken op het geheele corps, dan dat hier weer de jongeren, die liefst met hoop en moed de taak van onze volksopvoeding moeten overnemen, den last alleen zouden moeben dragen. Ze zullen er toe komen, dan ook maar wat anders te zoeken, wat ook niet zoo best zal vlotten. Als de salarislast in lons land te zwaar drukt, dan moet heel die last worden verlicht, dan moeten allen over het heele corps van ambtenaren hun procenten missen; dan komen we geleidelijk op Tiet lager plan, waarop ons leven zal moeten worden gebrachl.

Booze plannen worden er ook gesmeed voor d© opleiding van onze onderwijzers. De toevloed moet worden geremd. Dat is zeer natuurlijk. Daar is al jaren op gewezen. En nu ziet men plotseling, dat de toestand onhoudbaar is. Men kon dal welen, De regeering subsidieert de kweekscholen en weet precies, hoeveel candidaten er in opleiding zijn. 'Maar daarnaast bestaat de vrije opleiding, die op het staatsexamen aanstuurt. En daarvan is het aantal onberekenbaar. Daarom kan het gebillijkt worden, dat nu gedurende enkele jaren de opleiding voor onderwijzer moet worden geremd. En dan moet daarna een regulatie worden gegeven, die ons zoowel voor gebrek als voor overvloed in dezen vrijwaart. Het aantal kweekelingen is vast te stellen in verband met de behoefte aan onderwijzers voor elke groep van ons volk. Het staatsexamen is ©en apparaat, dat de regeering vlak bij de hand heeft, als er een tekort is. En voorts zijn wij allen er ten volle van overtuigd, dat de onderwijzers voor onze scholen met alle nauwkeurigheid voor hun taak moeten worden opgeleid. We kunnen geen genoegen nemen met menschen, die het' hier en daar al geprobeerd 'hebben en die dan tenslotte nog maar schoolmeester zullen worden. Naast de regeering hebben ook onze groole schoolorganisaties hier ©en belangrijke taak. Daar moeten onze oogen voor lOpen zijn, opdat we klaar staan, wanneer we straks weer eens onder normale omstandigheden mogen arbeiden.

Eindelijk geloof ik, dat deze gedachte op heel

het terrein van het onderwijs geldt: we moeten klaar staan, om op te nemen, wat de overheid moet loslaten. ^En Ik ben overtuigd, dat dit niet alleen maar verlies zal beteekenen. Integendeel. Hoe meer weer het onderwijs in zijn geheel zaak wordt van de ouders, van de maatschappij, hoe beier dat zal zijn. We waren te veel gewend aan leunen op staatszorg. De staat wordt te arm. Maar daar mogen wij het onderwijs niet onder laten 'lijden. Dan boeten we onze volkskracht in. Als we voor elke verzorging, die 'de overheid moet loslaten, weer een stukje vrijheid terug krijgen, dan valt er winst te boeken. Zijn we daarvoor klaar?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen