GeheugenvandeVU cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van GeheugenvandeVU te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van GeheugenvandeVU.

Bekijk het origineel

POPULAIR-WETENSCHAPPELIJKE SCHETSEN

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

POPULAIR-WETENSCHAPPELIJKE SCHETSEN

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

Over „isolement" en nog wat.

II.

In het vervolg van zijn stukje teekent Prof. Waterink dan een moment uit de worsteling der Vaderen en van Dr Kuyper, n.l. hun strijd hiervoor, dat het Calvinisme „den band met het volksleven in al zijn gezonde levensuitingen niet losliet". Zij vochten tegen een isolement „waardoor de organische samenhangen met de practijk des levens in hun meest breeden zin werden doorbroken". Het is weer niet geheel duidelijk hoe Prof. Waterink dit bedoelt. Vooral die organische samenhangen met de practijk des levens zijn nog al nevelachtig.

Onze gedachten kunnen hierbij meer dan één kant uit. We kunnen denken aan Dr Kuypers pogingen om het Calvinistische volksdeel, dat vooral verscholen was in gezelschappen en een kwijnend bestaan leidde ver van het volle leven in Staat en Maatschappij en Wetenschap, weer te bezielen voor den groeten strijd van Gods Koninkrijk in ieder deel van het menschenleven. Inderdaad, dien strijd heeft Dr Kuyper gevoerd. Zeer bewust zocht hij die menschen uit de „Nachtschool" met zijn „Standaard" en „Heraut". En hij heeft hun leven in meer dan één opzicht omgezet en heeft zoo zijn volgelingen geworpen midden in de geestelijke worsteling zijner dagen.

In dezen zin heeft Dr Kuyper den band met het volksleven gezocht, vastgehouden en verstevigd.

We kunnen evenwel ook denken aan Kuypers worsteling tegen de doopersche m ij ding; tegen het Christendom, dat zich isoleeren wil van het volle menschenleven, en zich terug wil trekken uit de wereld. Het is het Christendom, dat een tegenstelling poneert tusschen „natuur" en „genade". Van Christelijke politiek, organisatie, wetenschap en kunst vi'il het niets weten. Ook dien strijd heeft Dr Kuyper zeer bewust gevoerd. Zijn „Gemeene Gratie" is de hoofdaanval en de hoofdoverwinning geweest in dien kamp. Ook in dezen zin heeft Dr Kuyper het volksleven vastgehouden.

Ook zou hier nog te noemen zijn Kuypers politieke agitatie. Want daarbij wilde hij eveneens het volk vasthouden. Hij erkende de waarde van rechtsbesef, eerlijkheid, arbeidzaamheid, vaderlandsliefde, eerbied voor het gezag enz., óók wanneer ze bij niet-Christenen werden gevonden. ledere goede regeering zal die beseffen in het leven des volks steunen en versterken, terwijl zij er bij haar gouvernement op haar beurt weer op steunt.

Toch schijnt Prof. Waterink dit alles niet op het oog te hebben gehad. Hij heeft blijkbaar binnen den groeten kring der Calvinisten tweeërlei neiging, tweeërlei tendenz ontdekt, waardoor een voortdurende spanning in die groep werd veroorzaakt.

Aan de ééne zijde staan z.i. Groen en Kuyper met hun echte volgelingen. Zij waren bedacht op een verbreken van het isolement in wetenschap en kunst, in politiek en sociaal leven. Ze wilden niet wonen op een geestelijk eiland. Ze zochten en hielden contact met wie „buiten" zijn. Ze waren op synthese bedacht. Ze streefden naar samenwerking op allerlei terrein. Het waren de menschen der eenheid.

Maar aan den anderen kant stonden de meer separatistische figuren. De meer bekrompen zielen, die geen oog hadden voor de „breedte" en de „universaliteit" van het Calvinisme. Zij wilden niet samenwerken. Ze zochten de eigen afgezonderde stelling. Ze legden meer nadruk op de antithese. Vooral in den Bond van Jongelingsvereenigingen hebben deze menschen gewerkt. Vijftig jaar lang is het Bondswerk door hen bedreigd. En als teekenend symptoom van die geborneerde levenshouding hoort Prof. Waterink de bekende Groeniaansche leus: „in ons isolement ligt onze kracht" gebruiken in een zin, ingaande tegen Groen van Prinsterers eigen bedoeling.

Zoo ongeveer meen ik Prof. Waterinks stukje te mogen parafraseeren.

't Is jammer, dat Prof. W. niet een paar typeerende feiten uit het leven van Groen en Kuyper heeft genoemd, waarin die strijd, die spanning concreet is geworden. Dat zou de zaak zeer verhelderd hebben. We zouden dan deii isolement-hatenden Kuyper tegenover de isolementminnende separatisten hebben gezien.

Hoe dit ook zij, in ieder geval wordt het probleem van het isolement in vollen omvang gesteld. En dat wel in een voor ieder controleerbaar verband met de groote figuren van Groen van Prinsterer en Kuyper. We nemen daarom reeds nu afscheid van Prof. Waterink om te gaan luisteren naar wat Groen en Kuyper ons te zeggen hebben over het voor Christenen noodzakelijk te zoeken isolement.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 15 juli 1938

De Reformatie | 8 Pagina's

POPULAIR-WETENSCHAPPELIJKE SCHETSEN

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 15 juli 1938

De Reformatie | 8 Pagina's