GRONINGER BRIEVEN

Amice frater.

In de christelijke kringen, bezield met oecumenischen ijver, wordt thans veel gesproken over de „wereld in nood", die dan moet worden gewonnen voor Christus. Dat is nu de taak der kerk, en ten behoeve daarvan moet zij alle geschil laten varen omtrent leer en kerkenorde, om die eenheid te demonstreeren, die de wereld aan kan. Want die wereld is niet alleen in nood, maar zij weet dat ook en Jdjkt uit naar de redding, die alleen deze eensgezinde christenheid haar kan bieden.

Op de Evangelisatie-samenkomsten in ons gewest, waar prof. Wurth de wetenschappelijke basis voor de Evangelisatie wees, en ds Lugtigheid de practijk, daarop gebouwd, is telkens weer de vraag der ongerustheid gesteld: maar moeten wij niet eerst letten op de diepingrijpende crisis in onze kerken?

Het antwoord was ontkennend. Want, zoo moet prof. Wurth hebben verklaard: de wereld is in nood. Hier Ugt het massaprobleem. De huidige mensch is massamensch. En nu allerlei machten zich op die massa weipen, nu moet de kerk zulks ook doen. Wij kmmen dat niet maar zoo aanzien en werkeloos blijven.

Zoo wordt ook gesproken op de oecumenische samenkomsten, hier en in het buitenland, in vergaderingen van ouderen en voor de jeugd. In Versailles, en Oslo en Praag en waar niet al. Door de synode der N. Herv. Kerk.

En nu volgt dan ook een gereformeerde synode. De vraag is gewettigd: is het „probleem" hier wetenschappeüjk en practisch juist gesteld? Ik meen van neen.

Het is zeer merkwaardig, dat de kerk telkens weer wordt uitgenoodigd om naar de rijke wereld te zien voor haar kijk op haar taak en haar trekkracht.

Wij worden nu uitgenoodigd om haar wetenschap te volgen inzake het massaprobleem: „psychologie der massa"; en inzake haar vermaken ook: fihn en muziek en dans.

De wereld ziet zulks met vreugd en medelijden. Zij denkt: kijk nu eens die arme kerkUeden, die christenen, met begeerige blikken zien naar onze goederen. Kom, wij werpen haar graag onze afgedragen kleeren toe. En dan zien wij waarlijk dit allerarmzaligst schouwspel, clat de „kerk" zich van haar rijk gewaad der Schrift ontdoet en het versleten harlelqjnspak der wereld aantrekt. En zich dan verbeeldt de wereld te zullen winnen. Die haar alleen maar uitlacht.

Zoo grijpt men dan nu naar het versleten jasje eener verouderde massa-psyehologie en voorts naar oude films, die de wereld niet meer lust. En ook al Base. een ietwat zachtere jasszaamék.

Amerika biedt het voorbeeld. Engeland volgt. En ook hier hooren wij er nu van.

Op deze wijze komt de kerk altijd aohter de wereld aansukkelen, en wat daar in verveling wordt weggeworpen, dat grijpen de kinderen der kerk met begeerige handen aan. .

Wij hebben van onze fierheid wel ietwat mgeboet door onze bedelpartijen om sigaretten van de Canadeezeü en afgedragen kleeren van de familie in de Nieuwe wereld.

Hier wordt het nog erger.

De massa-psychologie is een jonge wetenschap, ea daarom zet zij zoo groote keel op. Dat is altijd zoo. Men deed net, alsof de steen der wijzen was gevonden. Feitehjk was er heelemaal geen eenheid van denken op dat gebied. _ .

In Amerika waren de geleerden optmustisch, althans vóór den oorlog. In Engeland ook nog. Op het conti­

nent ^'an Europa overwoog het pessimisme. DefAnglicanen trachtten den mensch nog vriendelijk te behandelen; zij wilden rekenen met het „gezond verstand", vooral in organisaties bijv. als de vakvereeni-

ghio- Maar hier werd de „massa" met een verachting behandeld, zoowel die der intelligentie, als die van het

gewone volk, als nooit te voren. Ik herinner maar even aan het pessimisme van prof. Huizinga met zirjn „bezeten wereld" en van Ortega Y Gasset met zijn „horde-mensch".

Hitler was de man, die het meest consequent de massa-psychologie naar den ouden trant in toepassing

bracht. Hij volgde drie steUingen, De eerste was, dat de menseben zoo gauw vergeten; van twaalf uur tot den middag onthouden zij.

De tweede: wie de massa wil winnen richte ach tot het laagste verstand. Dat deed 'hij ook, en hij meende, de üiteUectueelen daarom niet te zullen winnen. Hij vergiste zich. 23j liepen harder nog dan de massa hem tegemoet.

De derde: men moet een heel eenvoudig© stelling, berekend op het domste verstand, op allerlei wijze al maar herhalen. Al maar door, al inaar door. Dan gaat het er in zoo vast als iets.

Het schijnt mij toe, dat deze psychologische wijsheid in de oecumenische en synodocratische actie, in kerkstrijd en wereldwinning, gevolgd wordt.

De menschen vergeten gauw. Handelt men niet naar dien regel in synoden en revisie-synoden? Hoe zou men dingen, die men nu zoo maar doet, aandurven, als men van dezen stelregel niet uitging?

En wat de oecumenische actie betreft, rekent men er niet, net als de sociaUsten, op, dat vroeger rumoer en vroegere beloften en beweringen radicaal door de historie werden weersproken?

Wij richten ons tot het meest bekrompen verstand met één enkele leuze. Is dat niet nu de actie van de wereldveroverende EvangeUsatie?

Niets, zoo zegt men, dan die ééne term: Eén Heer en één wereld. Niets dan alleen: Christus de Heer. Geen dogma, niet het Woord Gods, geen leer, alleen maar een enkel woord, waarin men dan allerlei leerinhoud ongestraft kan inleggen. Zoo kunnen orthodox en vrijzinnig samengaan.

Maar ds Lugtigheid oreerde al ongeveer op gehjke manier.

En ds Barkey Wolf, die geregeld schijnt te wachten op gelegenheden, om zich te vergissen, roemde al weer de Amerikaansche drukte, die ons nu geboden werd.

De derde stelling kon voor hem hier dienst doen. Al maar herhalen die eene term, zoo sohreef hij. Die hing mij den volgenden dag en daarna al maar in het geheugen. Zoo moet het. Zoo moet het.

Nu, in den kerkstrijd volgt men trouwens die methode reeds.

Al maar herhalen: bijv. die prof. Schilder, o, een geniaa.1 geleerde, maar o zoo gevaarlijk en misdadig. En: hij is zoo scherp, hij is zoo scherp. Honderdmaal herhalen, duizendmaal, overal en altijd door: het gaat er wel in.

Met deze drie stelUngen zal men nu de wereld winnen.

Men draagt echter afgedragen wereldcostumes. De rafels zitten er al in. De mot vrat ze reeds aan.

Ik wijs op een werk, dat in 1939 versoheen van Kurt Baschwitz: „Du und die Masse". „Studiën zu einer exakten Massenpsychologie".

Baschwitz vindt het onverstandig, die „massa zonder verstand" op den voorgrond te plaatsen. Zich door haar te laten verschrikken. Hij noemt dit de „verlammende idee". Doe de oogen open, zoo roept hij ons toe. Huizinga en Ortega Y Gasset brengen ons niets verder. Volgens hem heeft de massa-psychologie een nieuwe ontdekking gedaan. Zfl heeft weer ontdekt de „ueberwaltigend groszen Liga der anstandigen Men-

De conclusie ligt voor de hand: laat ons borgen dat dit verbond van verstandige, redeUjke, welwillende lieden zoo sterk mogeUjk is. Goed ingelicht en voorgelicht.

Maar wat hebben wij tenslotte met deze oud- of nieuwbakken wetenschap te maken, als de Schrift en historie ons den rechten weg overduideKjk wijzen?

De mensohheid is geen massa, nu niet en nooit. Zoo gauw als zij het wordt is zg algeheel vervallen aan de anarchie en kan zij dechts worden bedwongen door het despotisme. Ja, dat niet eens.

Want het ergste despotisme van onzen tijd, dat van den bolsjewist in Rusland heeft ons reeds doen zien, hoe deze despoot zijn ongeüjk feiteUjk reeds erkende.

Hij wilde van het volk een massa maken, om die te gemakkeüjker te kunnen beheerschen. Heel de poUtiek was voor hem „massaprobleem". De kerk weg, het gezin weg, alle levenskring weg, alleen de massa, •

Maar toen hij zoo even op weg was, werd de ellende zóó groot, dat hij noodgedwongen op dat booze pad terugkeerde. Ik sprak er reeds van. Hij roept weer om het gezin en om de krachten van het gezin en hij heeft weer een kerk noodig, als zij hem maar niet weerspreekt.

Dr Hoedemaker heeft eens gezegd: God de Heer heeft twee instituten noodig geacht, om deze zondige wereld in stand te houden: de kerk en het gezin. Wij mogen daarover wel eens nadenken.

„De wereld in nood" is niets andere dan: de kerk van C h r i s t u s in nood, in nood door haar ongehoorzaamheid. De wereld in nood is niets anders, dan het gezin in nood, door haar vergeten der ordinantie Gods. Daar zit het kwaad en nergens elders.

Moeten wij ons door de wereld laten beschamen en haar afgedragen plxmje aantrekken?

De kerk wil op de wereld af. Maar zij vergeet de ordinantiën Gods voor haar o r d e en voor haar leer. Voor haar kerkorde en voor haar prediking. Menschen, synoden weten het veel beter dan de Koning der kerk.

En zoo is het met het gezin. De huiskamer leeg — maar dan naar buiten een geweldige jeugdacüe, jeugdhuizen en jeugdvereenigingen en jeugdherbergen en ik weet niet wat aL

Alles kan het beter dan de gehoorzame kerk. En alles is machtiger dan het gehoorzame gezin. De Heere onze God, Die alle dingen draagt en nog lankmoedig is over de afgedwaalde wereld en de verdwaasde christenheid, weet niet hoe het moet.

Niet Hij, als wij gehoorzaam zijn en eenvoudig Zijn wet volgen, moet het doen, hoewel Hij in zijn Woord zich noemt: Die het doet, maar wij zullen het doen, naar nieuwe methoden en op nieuwe wijzen.

Ik trof jaren geleden op reis een Duitschen dominé, met wien ik sprak over den nood van Duitschland, na den eersten wereldoorlog. Hij zeide: onze nood is, dat wij de gehoorzame kerk verloren, en het gehoorssame gezin. Wij hebben ook geen Zondag meer.

Geldt dat niet de wereld van vandaag?

De wereld in nood. Ja, dat is de kerk in nood. En het gezm in nood. En de eenige conclusie is: laat ons weer gehoorzaam gaan leven naar het Woord Gods. Laten wij toch onzen rijkdom zien en de armoede der wereld. Eenvoudig doen als kerk en gezin, wat de Heere opdroeg. Dan is er weer de ware kerk en het ware gezin, waarbij ieder van ons zich moet voegen. En dan kunnen wij het zeker aan den Koning der kerk overlaten, hoe de reactie der wereld zal zijn.

Want wij hebben tegenover haar onzen vollen plicht m waarachtige liefde vervuld.

Met hartehjke groeten en heilbede uw toegenegen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen