Buitenland.

Dnitschland, De zaak Harnack.

II.

Het is wel te begrijpen dat de geruchtmakende uitlatingen van den Berlijnschen hoogleeraar in de Theologie, Harnack, omtrent de XII artikelen, nog altijd de gemoederen in Duitschland bezighouden. Dit kwam duidelijk aan den dag bij de vergadering van de algemeene Synode der Keurhessische Ev. landskerk. Deze vergadering verklaarde »met droefheid en groote bezorgdheid vernomen te hebben, dat leeraars van onderscheidenen Ev. Landskerken er naar streefden, om het gezag en het gebruik bij de godsdienstoefeningen van de XII artikelen te niet te doen en uat dit streven in vele kringen instemming gevonden had. De Synode verklaart daar tegen, als de mond der Evang. kerk en in haren naam, dat zij bij deze grondbeli, dcnis der gehcele Christelijke kerk en bij het onveranderd gebruik deze belijdenis bij de godsdienstoefeningen vast en onwankelbaar wil volharden; 2. de Synode verwacht van het Koninklijk Konsistorium, dat hetzelve eiken theoloog, die zich niet verplicht zijn ambt in leer en prediking in alle oprechtheid, in o ifereenstemming met de belijdenis der kerk, in het bij zonder met de XII artikelen, te bedienen, vaa de bediening van het predikambt te weren.']

Nadat de Synode met groote meerderheid dit besluit genomen had, stonden de leden van hunne zitplaatsen op en spraken gemeenschappelijk de apostolische geloofsbelijdenis uit.

Opmerkelijk is het, dat de hoogleeraar Achelis die een verklaring vin instemming met prof. Harnack met 15 ambtgenooten en predikanten te Eisenach geteekend had, ook een voorstel gedaan heeft om de Synode te laten verklaren dat zij de apostolische geloofsbelijdenis beleed »welke door Luther's uitlegging zulk eene groote waarde voor de Evangeüsche kerk heeft." De hoogleeraar heeft dus spoedig zijn kleed weten om te keeren.

Het stuk dat van den Evangelischen opper kerkeraad te Berlijn is uitgegaan bij de inwijding van de gerestaureerde Slotkerk te Wittenberg aan wier deur Luther zijne bekende stellingen aansloeg, heeft indirekt maar toch duidelijk tegen Harnack partij gekozen, daar het van het geloof aan Jezus Christus, den mensch geworden Zoon Gods, die gekruisigd en opgestaan is, dat de geheele christenheid saambindt, " spreekt.

Reeds in de opperkerkeraad ambtelijk gevraagd, door welk lichaam, is ons in het bericht dat wij raadpleegden niet duidelijk, of en in welken vorm hij de zaak van Harnack voor zijne vergadering brengen zou. Het antwoord luidde, dat het kerkbestuur reeds besloten had, het geval ter sprake te brengen op eene in de eerste helft van November saam te roepen conferentie van de Generaal-Superintendenten.

Uit de Standaard heeft men kunnen zien welke woorden Keizer Wilhelm II bij de inwijding der gerestaureerde slotkerk te Wittenberg gesproken heeft. Dat in de liberalistische pers geen gejuich daarover is opgegaan, kan niemand verwonderen. De liberalisten hadden verwacht dat de Keizer zich scherp tegen Rome zou uitlaten, en in plaats daarvan heeft het hoofd van het Duitsche rijk eenvoudig betuigd, dat hij de belijdenis der vaderen deelde. Hoe steekt de rede van den Keizer door zijne ondubbelzinnigheid gunstig af bij de dubbelzinnige woorden van instemming door de vergadering te Eisenach geuit! Daar heette het dat het vijftiental »in leven en in sterven als Evangelische Christenen hun vertrouwen alleen op den Heere Jezus Christus stellen." Wanneer men echter deze mannen op den man af vraagt, wat zij onder de woorden »Jezus Christus den Heere" verstaan, zou men vernemen, als men oprecht wilde zijn, dat zij de belijdenis der kerk, dat de Zoon een van wezen is met den Vader en den H. Geest, niet deelen, maar met Ritschl, dat er slechts een ethische - eenheid van werking tusschen God en Christus bestaat, ten doel hebbende het rijk Gods.

In zijn leven heeft Ritschl meermalen het verwijt moeten hooren van enkele zijner volgers, dat hij steeds zich half aansloot aan de uitdrukkingen van Bijbelsche schrijvers en de reformatoren; zij vonden het beter daarmede geheel te breken. Daartoe , j^illen echter afwijkers van de leer der kerk niet licht besluiten. Immers zoeken zij juist hun kracht daarin, althans wanneer de dwalingen zich nog niet ver ontwikkeld hebben, om, zich van de woorden van den Bijbel en de belijdenis te blijven bedienen. Zoo heeft Satan ook meer vrij spel om de zielen te verleiden. Eerst wanneer velen vervoerd zijn, wordt door de leugenleeraars het masker afgeworpen en komen zij met hunne bestrijding van Gods Woord openlijk voor den dag.

Enj!; eland. Drie Ritualistische vereen i g i n g e n.

De Episcopale kerk is in drie partijen verdeeld. Er zijn Ritualisten die de High Chirch voorstaan, er zijn Evangelischen die voor de Low-Church ïyj^xt-a, er zijn Modernen of Libe-

ralen die de Broad-Church triumfeeren. zoeksn te doen

De Hoog-kerkelijke strooming bereidt een wederkeering tot Rome voor, de Laag-kerkelijken willen het-Protestantsch karakter der Episcopalen gehandhaafd zien, en de Breedkerkelijken willen dat Unitariërs, d. i. loochenaars van het stuk der Drièëenheid, evenzeer als rechtzinnige leden der kerk zullen zijn.

De Ritualisten hebben, om hun doel te bereiken, drie vereenigingen gesticht. De oudste werd in 1855 opgericht en draagt den naam van Societas sanctae crucis, d. i. »Vereeniging van het heilige kruis.'' Lid dier vereeniging kunnen alleen geestelijken zijn; van lieverlede hadden zich 400 predikanten bij haar aangesloten, totdat in 1869 door de vereeniging een boek werd uitgegeven onder den titel van „ The Priest in Absolution.'''' Dit was eene handleiding voor de biecht; het werd eerst onder de predikanten verspreid, zonder eenig gerucht te maken. Trouwens hadden sommige predikanten, op voorbeeld van den baanbreker voor het Ritualisme, Dr. Pusey, sedert i866 de oorbiecht weder ingevoerd.

In 1877 werd dit boek door Lord Redesdale in het Hoogerhuis besproken, terwijl de aartsbisschop Tait en de aartsdeken het in de Convocation behandelden. Deze «convocations" zijn vergaderingen van geestelijken door den aartsbisschop, zoo dikwijls hij dit noodig acht, saamgeroepen. (De aartsbisdommen van York en Canterbury hebben ieder hunne eigene »convocation"). De verontwaardiging over de Ritualistische nieuwigheden was algemeen. De helft der leden van Societas sanctae crucis zeide het lidmaatschap op, en de vereeniging zelve gaf den aartsbisschoi^ te kennen, dat zonder het boek te willen veroordeelen, dat men slecht beoordeeld had, zij toch op zich nam om geen exemplaren meer te leveren.

Het is te verwonderen dat zich het verzet tegen het handboek voor de biecht, eerst 8 jaren na zijne verschijning, openbaarde, want te gelijk met de uitgave was een petitie tot de kerkelijke overheid gericht, waarbij door 483 predikanten gevraagd werd om biechtvaders aan te stellen, en verschillende Roomsche gebruiken in te voeren.

Sommigen der onderteekenaars van genoemd verzoekschrift, waren lid geworden van eene tweede Ritualistische vereeniging: «broederschap van het gezegend Sacrament" genaamd. Van die vereeniging kunnen zoowel leeken als geestelijken lid zijn. In het orgaan dier vereeniging, de Intercession poper''\ wordt de leer van de wezenlijke tegenwoordigheid van het lichaam en bloed van Christus bij het Avondmaal, het gebed voor de doeden, het vasten en het onthouden van den Avondraaalswijn aan de leeken bepleit.

De derde vereeniging is de English Church Union. Deze eischt de volgende stellingen: de priester heeft zich bij het bedienen van het Avondmaal met het aangezicht naar het oosten te wenden, de wijn des Avondmaals moet met water gemengd worden, het brood bij het Avondmaal moet ongehevcld zijn; op het altaar behooren kaarsen te branden; terwijl de priesters in Roomsche kleeding hunne function hebben te verrichten.

Een tiende deel van de geestelijken der Episcopale kerk is lid van eene dier vereenigingen, en van dit tiende deel zal de helft verzekeren, dat het er hun niet om te doen is, hunne kerk weder onder de autoriteit van den paus te brengen. Op het laatste Church Congres, te Folkestone gehouden, was men zelfs ijverig in de weer, om te betoogen, dat de Anglicaansche kerk eene dochter is der Oostersche kerk, dat het Christendom van uit Klein-Azië over Lyon en wel-over Rome, naar Engeland is overgebracht, kort voordat Irenaeus zijn boek tegen de ketters schreef; dat het Christelijk geloof reeds lang in het land geplant was en dat de kerken reeds lang georganiseerd waien, voordat de bisschop van Rome of de paus er in slaagde zich de heerschappij over de kerk van Engeland aan te matigen]

Zulke uitspraken zijn wel geschikt om den nationalen hoogmoed van het Engelsche volk te vleien.

Dit neemt niet weg, dat reeds in 1875 de Church Union in haar jaarverslag den raad gaf, om te arbeiden, dat de broederlijke verstandhouding met de Roomsche kerk hersteld worden zal. Rome is echter niet tevreden met eene broederlijke betrekking, maar wil Engeland weder onder de Hiërarchie hebben.

Op den duur kan het niet uitblijven, dat of ees groot deel van de Engelsche staatskerk weder het Roomsche juk aanvaardt, of dat men er toe komt om den Ritualistischen weg te verlaten. Dit laatste is schier niet denkbaar, tenzij er een wonder geschiede. Eene beweging die bijna 60 jaren de Engelsche staatskerk beroert, is zoo maar niet op eens te stuiten. En al is slechts een tiende deel der Episcopale predikanten lid van eene Ritualistische vereeniging, verreweg de meesten zijn toch Ritualistisch gezind, en vinden [steun bij de arristocraten van Engeland.

Gelijk wg reeds mededeelden in dit blad, hebben de Ritualisten, door de uitspraak van den Privy Council, een groote overwinning behaald. Al de eischen van de Church Union zijn daardoor ingewilligd. Eenige jaren geleden werd de predikant Purchas door dezelfde rechtbank veroordeeld, welke geestelijke niets anders gedaan had, dan hetgeen hij thans toelaat.

Wanneer men bedenkt hoe de downgrade steeds voortgaat en de non conformistische kerken daardoor verzwakt worden, en ook het volk in de Episcopale kerk door het ongeloof worden vervoerd, daarin voorgegaan door velen hunner leeraars, ook die tot de Ritualisten behooren, dan is de toestand van het kerkelijk Engeland diep treurig.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen