Is de Hervormde Kerk een schijnkerk?

XIX.

Hoezeer we dus aan de Gereformeerde broeders in de Hervormde Kerk toegeven, dat elke lichtvaardige scheiding van de bestaande Kerk, ook al kleven aan deze Kerk gebreken aan, ongeoorloofd is, omdat men het lichaam van Christus niet scheuren of verdeelen mag, toch volgt daaruit niet, dat onze Kerken zich aan deze zonde van scheurmakerij hebben schuldig gemaakt, omdat zij den band met de Synodale organisatie hebben verbroken. Vooreerst toch is het niet waar, dat hetzij bij de Afscheiding in 1834, hetzij bij de Doleantie in 1886 een vrijwillige afscheiding van de bestaande Kerk heeft plaats gevonden. Er kan tegenover deze door en door onjuiste voorstelling, die nog telkens weer in de kerkelijke pers der Hervormde Kerk gegeven wordt, niet ernstig genoeg op gewezen , worden, dat in beide gevallen veeleer tot het uiterste toe de zoogenaamde legitime weg is bewandeld, dat men tot de Synode toe geprotesteerd heeft, en dat eerst toen de Synode de predikanten en ambtsdragers die trouw aan de belijdenis wilden blijven, uit hun ambt ontzette, men aan dit onrechtvaardige vonnis zich niet onderworpen heeft, evenmin als Luther en de andere Reformatoren dit hebben gedaan. Men is dus niet vrijwillig uit de Hervormde Kerk gegaan, maar er uit gezet en gebannen. En 'het is al zeer onrechtvaardig, wanneer men degenen, die de Synode aldus uit de Kerk gebannen heeft, nu voor schismatiek komt verkaren. Een schisma is er, maar de schuld van dit schisma ligt niet bij ons, maar bij de Synode, die dit schisma gewild en doorgezet heeft. Toen in de 16e en het begin der I7e eeuw de Calvinistische predikanten door de Overheid uit de Kerk werden gebannen en dientengevolge overal de Kerk scheurde en Kerk tegenover Kerk ontstond, waren de Arminianen, die door de Overheid gesteund werden, even gretig met het brandmerk van schismatiek, dat zij op deze sdoleerende Kerken" drukten. De beruchte rede, die Episcopius op de Synode te Dordt hield, diende zelfs in hoofdzaak om daarmede de ïdoleerende Kerken" voor de buitenlandsche afgevaardigden in een zeer hatelijk daglicht te stellen. En onze Gereformeerde vaderen hebben tegenover dit verwijt van schismatiek te zijn, toen geantwoord, zooals men in de Hollandsche uitgave van de Acta dezer Synode blz. 409 kan lezen: »dat de Remonstranten - hare mededienaars tot zoodanige separatie en afscheiding genoegzaam genoodzaakt hebben, dewijl zij, verwerpende alle kerkelijke oordeel over hunne leer, altijd naar zoodanige onderlinge verdraagzaamheid hebben getracht, daarmede zij hun nieuwe opiniën in Gods Kerk trachten door te drijven, en degenen, die zulke onverdraagzaamheid niet konden toestaan noch gedoogen, uit kunne diensten hielpen stooten, de gemeenten van hare ttouwe Dienaren hebben beroofd en degenen, die zich daarover ontevteden hielden, kwalijk lieten behandelen. Waardoor zij de gemeenten die zulke trouwe Herders voor getrouwe leeraren der waarheid en Dienaren van Christus hielden, veroorzaakt, hebben zich van zoodanige kwade en verkeerde arbeiders af te scheidetr. Daaruit volgt echter niet, zoo gingen zij voort, dat zoodanige gemeenten oorzaak zijn van de scheuring, i. Behoeft in het betoog ook maar één woord veranderd te worden om riog ten volle voor onze dagen te gelden ? Wat de Synode der Hervormde Kerk juist wilde en in haar encycliek aan de Hervormde gemeenten ook ronduit uitsprak, was deze zelfde »verdraagzaamheid«, die onze Vaderen bewoog om zich van de Gereformeerde Kerk, waarin die »verdraagzaamheid» tot wet verheven was door de Overheid, af te scheiden. En evenzeer als toen het verwijt, dat de Gereformeerden daardoor schismatiek waren geworden, volkomen terecht afgewezen werd, omdat men niet eigenwillig de Kerk verlaten had, maar

daartoe gedwongen was, dewijl de «ware Dienaren c waren afgezet, kon dit ook thans worden geantwoord. Het argument, dat de > Gereformeerde Kerk« door deze inmenging van de Overheid een valsche Kerk was geworden en daarom de geloovigen zich van haar hadden af te scheiden, is echter van de zijde der Calvinisten nooit gebruikt. De grond was alleen, dat men de leervrijheid in de Kerk niet kon of mocht dulden en daarom verplicht was geweest zich van degenen, die een nieuwe leer in de Kerk invoerden, af te zonderen en alle kerkelijke gemeenschap met hen te verbreken. Daarom wezen zij het verwijt van schismatiek te zijn, af, > want, zoo vervolgen zij op de Synode van Dord, schismatici of scheurmakers plegen in de Kerk genoemd te worden niet degenen, die zich in eenige geschillen over de leer afscheiden van degenen, die naar hun oordeel afgeweken zijn van de waarheid, anders zou de Apostel zulk een scheuring gebieden, Rom. 16:17.«

Was afscheiding nu reeds geoorloofd om de «nieuwe leer, " die de Remonstranten brachten, hoeveel te meer geldt dit dan niet ten opzichte van de »nieuwe leer, " die in de Hervormde Kerk gedreven werd en die van de waarheid nog veel verder afweek dan de Remonstranten ooit gedaan hebben. Ook het argument, dat de Hervormde Synode deze nieuwe leeringen nooit fficieel tot leer der Kerk heeft verheven n de Hervormde Kerk nog altoos officieel an de »belijdenisschriften" vasthoudt, valt egenover dit historische getuigenis. De »Gereformeerde Kerk, " waarvan de > doeerenden" zich in de 17e eeuw afscheidden, ad de belijdenisschriften der Kerk niet fgeschaft of door de Synode de leer der emonstranten tot de hare gemaakt. De rond van separatie was alleen, dat de verheid, in de Kerk zich indringende, eëischt had dat de leer der Remonstranten ou geduld worden. Het was deze valsche erdraagzaamheid, die niet geduld mocht orden. En wat anders is de oorzaak van e scheuring in de 19e eeuw geweest ? Wie aarom de Gereformeerde Kerken in onze agen schismatiek verklaart, geeft daarmede rincipieel aan de Remonstranten gelijk.

Toch is dit argument niet het eenige; daarnaast dient er even sterk de nadruk op gelegd te worden, dat al werd tengevolge van het conflict met de Synode de band met de Synodale organisatie verbroken, e bedoeling allerminst is geweest, om een ieuwe Kerk te stichten of zich af te cheiden, van de Gereformeerde Kerken, ooals die van ouds in ons vaderland hebben estaan. Niet separatie, maar reformatie er Kerk was het doel. In de geschiedenis er Christelijke Gereformeerde Kerk mag it wellicht niet zoo duidelijk tot uitdrukking ijn gekomen, omdat men later van het tichten van nieuwe gemeenten sprak en elfs, al was het dan noodgedrongen, den louden naam der Gereformeerde Kerken rijs gaf, zich bij de Overheid als een ieuwe »kerkstichting* aandiende en zelfs fficieel alle aanspraken op het kerkegoed aren liet, maar de Kerken uit de Doleantie oortgekomen hebben zich stipt aan dit eginsel gehouden. Ze verklaarden niet nders te willen zijn dan de wettige voortetting der aloude Gereformeerde Kerken. e handhaafden hun recht op den naam n de goederen dezer Kerken. Ze wierpen et juk der Synodale hiërarchie af en eden dit voor heel de gemeente. Niet zij onderden zich af in eigen kring, maar ze ilden de heele Gereformeerde gezindheid it , het Synodale diensthuis uitleiden. En ndien desniettegenstaande een groot deel der ereformeerde gezindheid in^.het Synodale diensthuis bleef, dan ligt de schuld daarvan niet bij deze Gereformeerde Kerken. Zij hebben zich niet afgezonderd van deze «Gereformeerde broederen», maar deze Gereformeerde broederen hebben zich van en gescheiden. Zelfs op die plaatsen, waar de wettige Kerkeraad met toestemming van het grootste deel der gemeente et Synodale juk verbrak, hebben zij meegeholpen om tegenover dien wettigen Kerkeraad een tegenkerkeraad te foreeren. Dit is niet bedoeld om daarmede e onverkwikkelijke historie van 1886 weer p te rakelen. Zelfs niet om aan deze ereformeerde broederen daarvan een verijt te maken. We willen gaarne gelooven, at zij meenden in het belang der Kerk ldus te moeten handelen. Over hun onscientie oordeelen we niet. Wat alleen oodig was, om alle misverstand te vooromen, was dat scherp en.duidelijk werd iteengezet, wat èn de Separatie èn de oleantie bedoelde, nl. de reformatie an heel de Kerk, om daarmede het verijt van scheurmakerij te weerleggen.

En hierbij komt in de laatste plaats, dat eze scheur, die in de Gereformeerde geindheid gekomen is, nooit van die zijde edoeld is als een definitieve. Zooals in de 7e eeuw de separatie van de »doleerende erken" slechts geduurd heeft totdat op de ationale Synode van Dordt in 1618—1619 an de valsche «verdraagzaamheid" in de erk een einde is gemaakt, en daarmede anzelf de «separatie" ophield, zoo is het ok nu. Indien het onmogelijke gebeurde n de Synode der Hervormde Kerk de beijdenis weer handhaafde en tot de Kerénorde der aloude Gereformeerde Kerken erugkeerde, aan de valsche verdraagzaameid in de Kerk een eind maakte en de waalleeraren uitwierp, dan zou niets aan e vereeniging onzer Kerken met de Herormde Kerk in den weg staan. In de cte van afscheiding van 1834 is dit uitrukkelijk verklaard, en al hebben de Keren uit de Doleantie niet een dergelijke erklaring officieel gepubliceerd, over de aak zelve kan geen verschil van meening estaan. Van een schismatiek standpunt an dus geen sprake wezen. Onze Kerken eschouwen zich niet als de eenige wettige penbaring van Christus lichaam in deze landen. Ze erkennen, dat ook in de Hervormde Kerk nog een goed deel van de Gereformeerde gezindheid schuilt. En zij zullen God danken, wanneer de thans bestaande scheidsmuur kan afgebroken worden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen