Het calvinisme en de kunst - pagina 86

SiIn zijn S i n no- of JVIinne b e e l d en neemt hij toch den mensch o n d e r s c h e i d e n l i j k ; Eerst gelijk hij u i t zijn n a t u u r is; dan gelijk hij door de algem e e n e genade is; en eerst daarna gelijk hij door de b i j z o n d e r e genade wordt. „Ten derde," zoo schrijft hij in de Voorrede, ,so beschouwen wij den mensch, voor soveel hij door een sonderlinghe genade Gods afgesondert van den gemeenen hoop en loop der wereld, in Jesu Ghristo door de werkinghe des Heyligen Geests, bij middel des geloofs, voor een kint Gods is aangenomen." Terwijl het stramien voor heel het stuk uit de Schrift is genomen: ,So pogen wij het tegenwoordig boecksken daertoe te doen strecken, dat wij in den natumiycken mensche m a t e l y c k ; in den burgerlycken mensche r e c h t v e e r d e l y c k , in den Christelycken mensche G o d s a l i g l y c k metten Apostel mochten leven." Ed. Dr. Van Vloten. Deel I. p. VIJL '"-) Bilderdijk gebruikt zelf dit woord „gepruttel" voor zijn ramend knorren. Verstommen Of b r o m m e n , IVIeer kunnen wij niet. Geen zangen Ontvangen Mijn lezers van mij, IVIaar luttel Gepruttel Van Bestevaers brij. Krekelzangen.

Rotterdam 1823. Deel III p. 2. romein.

"'^) Dat Cats zijn eerste meisje loopen liet, omdat haar vader bankroet sloeg, maakt op ons den indruk van iets laaghartigs. Het is nooit goed te praten. Slechts rekene men met het feit, dat hijzelf het geval meedeelt, en dus niet duchtte, dat het de publieke opinie schandaliseeren zou. Lezing van de brieven, ook van hoogleeraren en magistraten uit die dagen, doet ons dan ook telkens verbaasd staan over de leukheid, waarmee zij de keuze van een tweede of derde vrouw beredeneeren. De poëzie in het huwelijksleven was destijds niet te sterk Eerst Cats hielp ons er die in te brengen, niet door zijn liefdesavontuur, maar door zijn dicht- Ook voor Bilderdijk mag niemand onzer de handschoen opnemen om hem vrij te pleiten. Wat Mr. H. W. Tydeman in dit opzicht beproefde (zie DR. WAP; B i l d e r d i j k , e e n e b i j d r a g e t o t zijn l e v e n en w e r k e n . Leiden, 1874 p. 57) is ergerlijk; ook wat Da Costa ( L e v e n en W e r k e n v a n Mr. W. B i l d e r d i j k , Amst., 18M, p. 36) en Alberdingk Thym (zie R. Kath. Volksalmanak 1868, p. 52-123) ervan maakten, bevredigt onze conscientie niet; en wee den Calvinist, die hun zulk een stuifzand-moraal napraat. Niet elke aanklacht tegen Bilderdijk gaat op; bij menige klacht moet overdrijving afgeweerd; aangetoond kan, dat zijn eerste vrouw alles behalve het beeld der lijdende onschuld was. Maar voor de hoofdzaak doet dit alles niets af. Bilderdijk heeft Gods wet geschonden, en al wat hij gebazeld heeft om de scheur, die hij in het goddelijk gebod trok, te bedekken;, boezemt ons slechts weerzin in. Bilderdijk had, zoolang Catharina Rebecca Woesthoven leefde en niet wettelijk van hem gescheiden was, o n d e r g e e n v o o r w e n d s e l Catharina Wilhelmina Schweickhorst mogen huwen. Dit was zonde, en op de ontzettendheid dezer zonde dingen wij niet het minste af. De heiligheid van 'sHeeren wet verbiedt dit. Ook de te vroege geboorte van zijn eersteling (zie Dr. Wap o. 1. p. 24.) mag zoomin goedgepraat, als de mishandeling, die hij zijn eerste vrouw aandeed. De ergerlijk erotische episoden in zijn bundels vinden zoomin verontschuldiging als zijn gemor en zijn bitterheid uit ouder dagen. In niets wordt

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen