De Gereformeerde Kerken in Centraal-Europa.

III.

De Commissie door de Alliantie aangèwez'ao: om Slovakije, Hongaaije, Transsylvamië en Roemenië te bezoeken, bereidde zich ernstig voor om baar taak zioo goed mogelijk te kuanen volbrengen. Waar en door wien zij niaar kon worden ingelicht om-: trent den kerkebjken toestand in Midden-Europa, tot dien ging zij en daarbeenl begaf zij zich. In de eerste plaats dan na baar overtocht naar bet vasteland giag de reis naar Zwitserland'. Immers in den zotoier va|n bet vorige jaar werden in het land alwaar de Voffierenboind zoude vergaderen, drie groote vergaderingen belegd. Op 'die samenkomsten kon men verwacbteü., dat ook afgevaardigden zouden zijb uit de kerkein die [de drie Scbotljein.zich gereed maakten te bez'oeken. Eelne groote verrassing voor ben in bet bizonder ien voor allen in bet gemeen was bet teffenid groot aabtal kerkelijke personen uit idie lateden, alwaar zoozeer yerd geleden tengevolge vate den oorlog ten mteier teog als gevolg van iden wapenstilstand en van iden vrede, door de overwinnaars den overwaniaenen gedic'tete.rid. In de eerste plaats dan reisden zij! maar Lausanne, alwaar de Presbyteriaansobe Alliantie haar samenkomöten hield. Deze vergaidering wierd door de leden een groot sudces geacht. Schier vate alle deelen ider wereld' waren vertegeteVoocdigers der onder& cbeiden kerkete met presbyteriaal kerk'systeem bier samengefcbimen. Ik maakte reeids melding van den brief aan onze Synoide gezonden door J. R. Fleming, waarin de Alliatetie haar inmigen Ispijjt te 'kenmete gaf, dat onze kerken zicb niet 'baidden dioen vertegenwooridigen. De Sebotscbe afgevaaiidiigde, idie ter Synode bet wooiid voerde en de groeten overbracbt van zi|n kerk, werd door de beide scriba's der Syncide in 'zijjn hotel biegroet; daarbij waren bij met zijine vrouw vol ivate wat door hen genoten was te Lausanme ter vergadering. Ook zij' achtten in groot enthousiasme, dat de samenkomsten aldaar eete suöoes waren geweieist. Wij kunnen moeiebjk uitmaken lOf er werkelijk riëdenen waren om' zoo voldaan ett opgetogen te zijLi, docb nemen grif aate dat de leiden onzier Commissie redenen te O'ver baddem om damkbaar te zijb voor de scho-one gelegenheid, die zij! bier baldldete om al vast kennis te maken met zoovele afgevaardigden uit de landen, die zij' gingen bezoiekem 'en daaronder waren er Czecbea en amdenen, die badiden gestudeerd te Eidinburgb. Ik volsta met een te noemen, mij en Ds O. lindeboom vate' Amsterdam persoonlijk heel goed bekend, n.l. Proif. Zilka, een man van middelbaren leeftijd, idie gestuideerd beeft te Weenen, Halle, Eidimburgh en Lausamtee. Deze Zilka heeft voor meer dan vijftien jaar ook ons land bezocht om: hier steun te zoeken voor de kleinte Czecbiscbe kierfcen in Bobemen, die ontstaan of versterkt waren ten gevolge vate Ide J, LOB van Romebeweginjg". Ook hem' was eigen, wat in het bizonder bet geval is miet dei volken Ivate Slavisdhen oorsprong, de geniakkebjkbeid waarmelde zij vreiemdo talen leeren. Nadat wij slecbts' een paar weken in Lausanhe miet hem' vriemdscbappielijk' badden om'gegaan, las hij' van ons Prof. Bavincks „Dogm'atiefc" met eene be'trekkelijke gemakkelijkbeid..

Te Lausanne dan deed de Commissie nog bijtijids allerlei inlichtingen op, die voor baar bezoek van bet grootste belang, waren.

Daarna werd de Alliantie door twee van ide drie leden onzer Commissie vertegetewoordigd' op de reeds door mij genoemidie „Faith anid Order Conference" te Geneve. Wel j^te bewijis, dat de mannen Idie mete gekozen had omi fde kerken te bezoeken van biZ'Oiadere beteeketeis waren. Rev. J. R. Fleming em Prof. Curtis gingen dan naar Ge^ nève. Prof. Curtis viel de ©ere te beurt op dete eersten da|g de Conferentie te m'og'en openen met een toespraak over „de Presbytieriaansdie Kierken en lEienbeid". Nog een derde hoogst belangrijke vergadering werd door |de beenen bijge'woond. In bet beerlijk gelegen fSt. Beateaberg, bovete bet Thunermeer, met bet gezicht op bet machtig panorama der hoogste bergen van het Berner—Oberland werd na de staldmg'der vijlandelijkbeden het tweede pongres gehouden van bet Wereld Verboted tot de vordering van Internationale Ivriendscbappelijk'e bietrekkingen tussobete de .onderscheiden kerken. Daar ontmoetten zij oteder anderen Rev. Dr Atkinson, een (Comgregatiotealist die - pas een reis gemaakt haid naar Transsylvamië als afgevaardigde van de Algemeen© Vergadering van Amerikaanscbe kerken. Men kam zLcb voo'rstellen van boe groot belaag deze en dergelijke omtmoetingön voor de Sebotscbe beeren waren. linmers, zij zouden Bobemen em Hour garije. Zevenbergen en Roemenië bezoeken en de belangen Ider verschillende kerken in die landen waxen niet altijd dezelfde. Die Czecbete 'em Duit-•^cbetrs in Bobemen baten elkaar beel sterk. Eens w: as ük in bet stedeke Bodembadb in bet Noor-233 den vam Bobem'ete 'aate de Elbe tegemoveT Teitschen gefegen. In de gelagkamier vate ^cte hotel «p den hoiilein Schneeberg boven Bodienbacb sitonden in de vensterbaiik ©en paar Golleotebusjes; op' het leetee stond: die schielijk geeft, geeft dubbel; op biet andere: de Duitscher k'an alleem maar door Duitschers worden geholpen. De waardin zag da, t deze busjes niijln aandacht troklcen. Terwijl ik aan ©en tafeltje was gaan feitten om iets te gebruilien, scheen zij de; busjes weggemoffeld te 'hebben, wamt toete üfc nog eens 'weer giteg ikijkete om^ - m'iji te overtuigen of ik b^^r met (busjes ba|d te doen, waarin geld werd' verzameld voor de lEvangeliscben in Bobemen, wairen ze weggasitopt. ilk ging daarop paar de waaidin en liet mij over bet een lem andör inlichten. Dit ging inaar scbooirvoebend 'Cta schuobter. Daarvan wilde ik graag nieer weten. Weei' , afgedaald naar Bodenbacb vroeg ik naar de Evategeliscbe kerk. In ©en boeldiamidiel in de oimaiddellijke nabijheidi van bet mooie complex van gebouwen, bestaandei uit ©en kerkgebouw, ©en scho'ol ete flinke' pastorie, wenschte men mij niet in te lichten. Men verweeg mij naar een atederen boekbamdel, daar moest ik maar eens vragen. Zoo kwam ik bij dete' predilcant terecht, ©en vriendelijkete jotegen man, Hans Zittelmanm; bij bad ook on, s land bezocht en wist, nadat ik mij! nader bekemid had gemaakt, dat ik dan een „dominee" was, eem titel ; dien iedere' vreemd deling zoo onig^emieete vindt dat zij dien gaarne in bet geheulgen bewarete. Toiete ik' bem bet een en ander verbelde van mSjto ervaringen in bet restaurant op den berg, verklaarde bij öüj de zaak. De gérant vaja dat restauratet was ©en lid van zijn ger meente. Die waardin bad gemerkt dat ik niet teen Duitscher was en uit vrees' van dete vreemdiete gast te ergeren, bad zij die .busjes' •waarschijnlijk nu een weitoig verborgen. Ik had ook ©en Czech kunnete zijte' Hij ried mi| zelfs , af om maar Praag te gaan, wamt daar zou men in ieder geval wel merken, Idat ik geen Czech was en' dat zou mij' daar weer onaamgeteaamheden kunnen hezoirgèn. Ds Zittelnianm deelde mijl ook teog mede, dat hij een Ideiae dertig , gëmeeteteitjes haid te verzorgen.]

Ook : uit de pers kunmen v/ij' genoegzaam pp de hoogte zij'n vam Iden rassenhaat in de landen, die eenmaal bet groote Ooatemrijk-Homgarije vormden. De : Commis8ie nu moest de kterkem dezer landen] bezoeken ^en daaromi dieted© zij' goedJ op de boogtei te zijn vam bet ©ete ete' amider. Hun ontm'oeting op; de genoemde vergaldieringen met onlderscbeidem mannen, die vate de kerkelijk© en staatkundige verbouidimgem faiite of meer op de hoogte waren, wa: S voor ben van bet allerhoagste belateg.

Daar k'wami nog ©en bizonider element bij. De genoenide groote vergaderingen tö Lausanne, Geneve en St. Beatenberg sitonden in bet teeken eener „©enbeidsbeweging". Vooral bij de laatste was |dit bet geval. Het rapport der Ciom'missi© zegt daarvan: „een diepen indruk maakte op ons ide oprechtbeid en ernst van' den nieuwen, jgeeBt die vaart door de cbristenbeid'. Wij gelooven dat door den broederbjken omgang, die idaar was tusscbenj Griekscb-ortbodosen, Ouid-katbolieken, Aaglican'en> ; Lutberscben, Presbyterianen, Methodisten, Comgrfr gationalisten en amiderem, een vooruitzicbt wordt' geopenid op waardiger verbouldingein tusscben kerken en V^oïfceren, die tot nog 'toe , ia onderlinglen naijver leefden of zonder 'de minsitel voeling met; ©ïkander te hoiuiden, elk bute' eigete weg gingen.; In ieder geval, beide te Geneve ete te St. Beaten'» berg, bleeü duidelijk jdjat bet probleeml Kietk en Staat, geistbeld als gevolg van. bet feit dat in vel©' landen grootere of kl'einere godsidienstige mimdjer'beden bestaan, tan zeersite de aanidiacbt 'beeft geitroikken van Christenmannen."

Zulke minderbeden baddete bun klacbten 'diOieni boeren; zij hadden gesmeekt en geroiepete: komt over en helpt oms. D; ietei roep was geen gehoor ontzegd. Op dien roep' gingen deze idrie Scbottem! En de geest die de aitmosfeer in Zwitserland vervulde, bezielde ben ornl tot heil ider klagetajdelnj met al wat in ben was bute lop'dxacbt te vervullen.; Zoo gingen zij op reis eni hun weg koersde beit eerst naar bet Noonden, teaar bet zoo veel ©n zoo lang geplaagde Bohemen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen