Vermaak.

III.

Men bedenke evenwel dit, dat de Duivel ook van bet, in zichzelf O'nscbuldige, pariij weet te trekken, - o-m de zielen van Go'd te vervreemden. Hij gaa-t nog steeds om als een brieschende leeuw-, zoekende, "wien hij zou mogen verslinden. En, onmachtig zichzelf een wereld t© scheppen, misbruikt hij 'Gods wereld om den mensch van ; zijn Schepper af te trekken. Hij rooft zijn wapenen uit het arse-

naal van Hem, Wien naar de kroon te steken van den beginne zijn oogmerk was. Daarom, als de gaven Gods u niet zullen meesleuren in Satans ongereohtiglieid, is waakzaamheid geboden.

Vóór alles geldt hier de regel: „Hetzij dat gij eet, hetzij dat gij drinkt, hetzij' gij iets anders doet, doet het alles ter eere Gods".

Wat kan het leven meer verrijken dan de kunst? Welk e«n voorrecht, als God zich verheerlijken wil in de werken Zijner werken, als de mensch schepper blijkt in het rijk dèr vormen, der kleuren, der tonen of, ' nog hooger, opi het schier alles omvattende gebied der taal, als de mensch schepper is onder/God!

Hier echter geldt de oude spreuk: het bederf van het beste is het slechtste. Waar zijn de kunstenaars bij de gratie Gods, die in het Spli Deo Gloria, de uitdrukking zien van hun levensideaal? D'ie niet het schepsel dienen boven God, te prijzen in alle eeuwigheid? Naast de breede schare van grove Mammondienaars, hoevelen, die gespeend zijn aan alle religie, tenzij dan de religie van de kunst! Eerst, als ge dat helder inziet, verstaat ge, hoe eenerzijds de Calvinist voor niemand wenscht onder te doen in Ijet dankbare gebruik van Gods edele gaven, maar andererzijds de wacht betrekt bij de Christelijke levenspractijk, om die te behoeden voor de doodelijke omklemming van den geest uit den aÊgrond.

Zelfs zijn er' een drietal teiTeinen, waarop hij d& n toegang kort en goed verbiedt.

In de eerste plaats geldt dat het gebied van het kansspel, in de tweede plaats het wereldsche dansen en ten derde het tooneel, zooals het nu eenmaal schijnt niet anders te kunnen bloeien. Het kansspel acht hij in te druischen tegen het eerste gebod, omdat de beslissing, daarbij niet afhangt van vaardi, gheid of vindingrijkheid, maar van een geheimzinnig iets: de Fortuin, het Avontuur, het goede gesternte of hoe men die aigoden moge betitelen. Geen kaarten dus, geen loterijen (ook niet met een Christelijk doel!), geen domino-of kienspel, geen spelen, wajarbiji dotobelsteenen te pas komen.

Wat dansen aangaat, keert de Calvinist ^ich natuurlijk niet tegen hiet h'uppelen van een vroolijken kindertroep in een weide, maar toomt alleen tegen zulk dansen, dat niet geschieden kan ponder offers te vergen van vronwelijke eerbaarheid.

En ten slotte braken onze Gereformeerde vaderen ook met het tooneel.

In de klassieke ondhieid nam zij een hoogen 'rang onder de publieke volksvermaken in. De eerste Christelijke kerk was er tegen, eensdeels, omdat de vooirstellingen in nauw , verband stonden met den heidenschen eeredienst en ook om de onzedelijlcheid, welke er in dien tijd van .wanorde en ongebondenheid onafscheidelijk mee verbonden was. Later, toen de kerk een universeeler gestalte aannam, heeft zij', vooral te Cons'tantinopel aan het Byzantynsche hof het schouwspel geduld en de middeleeuwen hebben juist een soort Christelijk tooneel tevoorschijn gerö^'en. Dat waren de zoogenaamde mysteriën, dramatische voorstellingen uit de lijdensgeschiedenis, waarvan wij' nog de overblijfselen in de passiespelen van^Oberammergau zien.

Wel is waar, ontaardden oiok de mysteriën zeer spoedig. Men trachtte den ernst der lijdensgeschiedenis door ingevoegde Muchten en 'grappige tooneelen te verminderen. De tocht der ]Emausgangers en hun samenzijn met den Heer in de herberg werd als een vroolijké drinkpartij voorgesteld. De Heer maant tot ernst, de disQipelen worden steeds vroolijker én uitgelatener, totdat Jezus heengaat en de disGipelen door den waard weggejaagd worden, omdat zij hiet Irtmriën betalen. D'it geestelijke scihonwspel is echter 'de mïoeder van het wereldsche; de kerk de moeder van den schouwburg.

Oiok bij de Hervormers was het tooneel in eere. Melanchton trad bij-gelegenjheden oip. Luther hechtte aan dit spelen zij'H volste goedkeuring; comedies te spelen moet mien mtet het oog op. de knapen in de sdhlo.ol niet wenen, maar vergunnen en toestaan; ten eerste, óipdat zij' zich oefenen in de LatJjinsche taal, ' ten tweede, - omdat in de comedies op kunstige wijze personen worden afgeschilderd en voorgesteld, waardoor den menschen wordt geleerd en voorgehouden, wat een knecht, een heer, een jongeling 'en een 'grijsaard betaamt. D'aarenboven worden ook 'beschreven en aangetoond de listige aanslagen en h'et bediiolg der kwaaddoeners."

En Calvijn? Het is u bekend, dat deze oinder ziekere voorwaarden wilde pa'& ewerken aan de organisatie van tooneelvooTslellingen. jDie voorwaarden waren evenwel van dien 'aard, dat geen schoiuwburg'directie, .met hel oog op de .e.ntré.eg!elden züoh daaraan Ziou .willen binden. Vooreerst mochten er geen vro.uwen bij de voorstellingen medeweriï'en, vervolgens moesten deze op de markt plaats hebben, het ..bijwonen gratis ^ijn en niet door beroepsacteurs, maar uitsluiLend door" te goeder naam' en faam bekend staande burgers giegeven worden en de verantwoordelijkjhieid voorjvorm-y^earrnhoiud op den Raad der stad gelegd.

Hieruit blijkt, dait Jiet gra; vam, 'èn'y; ah Galvijn z^ich niet richtte tegen het to'oneel als zoodanig. Hoe ook? De to'oneelkunst is de hoogste van alle kiinst'^ij - vereenigt al wait in elke kunst afzondexlij'k oog en oor vermag te boeien. Een boek kan u aangrijpen door het genie, waarmee de auteur u de fijnste roerselen van het menschenharl bloo'tlegt; grijpt u aan, door de wijfee waarop de dichter of prozaschrijver het fijne instrument der taal weet te bespelen; maar betei: dan het boek k'an het tooneel u het menschelijke leven doen zien in zijn oneindige schalceeringen, "in gijn hoo'gten en diepten, i n zijn vreugde en smart, in^_^n.Jeugden ^eji; .. in zijn slechtheden.

Het is dan ook te verstaan, "hoe Velen hünke-^ ren naar het too'neeel, als naar het ho'Ogste, aardsohe genot. Dat tal van menschen den schouwburg niet uit hun leven zionden willen missen. En het mag hun, wii.en de beba-rtiging van het .geestelijk vo'lksbelang ter harte gaat, lang niet onverschillig zijn, in welke riöhting de invloed van het tooneel werkt. Al mede, omdat .in de laatste jaren niet W'einigen van Gereformeerden 'h'u.ize de aloude bezwaren tegen het tooneel blijken overwonnen te hebben en somjnig'& n liunner zlelfs vaste bezbeké'rs van den schouwburg geworden zijn. Oudere, en vooraanstaande mannen in dien fóing geven daarin den jongeren het vo'orbieeld. Natuurlijk is hun daarbij, niet alles, wat gespeeld wordt, goed. Er gaat van het Nederlandschje tooneel een slechte, naam uit. Be dagbladen, aan wier redactie .toone eire consenten verb.o'nden zijn, klagen steen en been over de wulpsche allures, w^aarmede Thaleia, de godin van. het blij-spel, het volk' van de s'traa^ tot zich lokt. Het subsidie, do'or den Minister van Onderwijs, Kunst .en Wetenschappen verieend aan de dramatische 'kunst, .o|f liever nog de bedingen, w.aaronder het wordt toegestaan, be beekenen. dan ook een oifficiëele' veroordeel ing yah het hedendaagseh tooneel. Tegelijkertijd echter is da, armee uitgiesproken, dat er ook een dramatische kunsL mö'gelijk' is, die in stee van zedebedervend, veriedele.nd .O'p het volk werkt. Moge de minister in zijne verwachtingen niet te optimistisch blijken.

Dat er ook jcan onverdacht Calvinistisahe zijde behoefte .geveeld wordt aan een veredelend geknot, als 'het tooneel biede.n kan, blij'kt ook uit de organisatie van voorstellingen door en voor de studenten aan de Vrij'e Universiteit, wier voorbeeld gevO'lgd wordt door de rijpere jeiulgd aan de Gereformeerde gymlnasiën te Arnhlem en te Anisterdam.

Uit hiet oogpunt .van kunst staat de bioscoop uiteïaard o.p veel lagerön trap. dan de schouwburg.

De bioscoop verhoudt zich tot het tooneel ongeveer als de photogïafie tot de schilderij'. Ze is inderdaad ook' photografie en een bewonderens-

waardige trophee der. optisclie iteclmiet. Jammer maar, dat de vulgaire genoitziuciM ziciti ook van haax heeft mjeester gtem'aak't en. men veilig kan zeggen, dat er geen vermaak is, waar het uitgaande publiek onzer dagen willigier haar penningen aan offert. Jammer, oimdat voor het onderwijs en voor • de.industrie de Moseoop reeds zulk een waardevolle uitvinding is geblekfen en almèer beloioft te zijn. Als genoitmiddel is de hioscoop een gevaar, al behoeft zlij dat niet noodwendig te zijn. Ouders, waakt voor uw Idnderen! Dit snoepgoed is, .vergiftiger dati de gekleurde lekilcérnij' in de gore kel-.derétalages van onze achterbuunben.

„Welke is" de ziesde bede? Leid olns niet in verzoeking^ maar verlos ons van den Booze'. Dat is: Dtew'ijl wij van ons zei ven alzoO' zwak zijh, dat vnj: m'et één oogenblik zouden kunnen besitaan, en daartoe onze doodvijanden, de duivel, de wereld en ons eigen vleesch, nooit ophouden ons aari-fe vechten, ziooKwil. ons itO'Ch-, staande houden." De wereld oto^f .En.toch:

....want alles is uwe. Hetzij' Paulus, hetzij apöUös, hetzij Cefas, hetzij de wereld, hetzij leven, hetzij dood, hetzij tóigenwoordige, hetzij' toekomende dingen, zij. zijn^.alleiLi-uwe."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen