LITERATUUR EN KDNST.

Marie Diers. In den tuin der eenzaamlieid.

In den laatsten tijd is in den roman aan de orde van den dag de vraag naar.de levenshouding van het jonge meisje, met alles, wat om die vraag zich samentrekt.

Nieuw is die stof zeker niet. Zelfs is ze niet een gegeven van de nieuwere romanliteratuur alleen. Lang voor de tachtigers-herleving aan den roman nieuwen opbloei schorüc', was reeds deze quaestia een onderwerp, waaraan zich de romanschrijvers wijdden. Maar mede ten gevolge van alles wat voo-rafging, van de positie dus, waarin da roman dit vraagstuk' heeft gehracht, is in onzen tijd dat wat er mee samenhangt op den voorgrond gekomen : gezinsverhouding, opvoedingssysteem, maatschappelijke gesteldheid, intellecitueele ontwikkeling en zooveel meer, dal met de levensopvatting en levenshouding van het meisje ten nauwste verband houdt.

Ik behoef slechts de titels te noemen van boeken als „De opstandigen" of „De eene richting", om dat te bewijzen.

In het bijzonder echter gaat de belangstelling in dezen uit naar de overweging, hoie het moderne meisje met de inzichten en eischen, die dat begrip „modern" insluit, staat tegenover de gezinstaak, die haar wacht en de plichten, die het sluiten van een huwelijk VOOT haar meebrengen zal. Ina Boudier—Bakker heeft als een der eersten onder onze romanauteurs deze zeer belangrijke zaak aan de orde gesteld, toen zij haar geruchtmakende brochure „De modeme vrouw en haar tekort" schreef en sindsdien zijn velen in haar voetspoor getreden. Dat is eigenlijk de constellatie van de stof in den nieuwsten vorm van romanbehandeling: wat beteekent VOOT het moderne meisje het moederschap. Zoo> is het in onze eigen letterkimde, zoo staat de zaak ook in de .buitenlandsche romanproductie.

En dan verwondert het ons' niet, dat we deze materie ook behandeld vinden dooT Marie Diers, de Duitsche romancière, die bij voorkeur schrijft over de verhoudingen, welke liggen op het terrein van huwelijks-en gezinsleven.

Een van haar laatste romans is van het bovenomschreven thema de bewerking en ook dit bo'ek, als schier al de vorige, verscheen in vertaling. In het Nederlandsch luidt de titel „De tuin der eenzaamheid Ij. Naar de methode van Marie Diers wordt ook hier weer het gegeven behandeld in de beschrijving van een familiegeschiedenis, die over vele jaren loopt en de ontwikkeling der gebeurtenissen 'en verhoudingen tot de verste consequenties volgt.

Hoofdfiguur is een Andrea Lüdegast, de 'vrouw van een rijken fabrikant in het stadje Heilau. Als jong meisje is ze altijd O'ntzien en verwend, zeer precieus opgevoed en zoo is ze ten huwelijk gekomen. Voor haar kinderen kan ze niet zorgen: een kinderjuffrouw is met de taak der opvoeding belast. Maar deze maakt ze het werk vrijwel onmogelijk, dooT zich, van tijd tot tijd, als ze er zoo eens neiging toe gevoelt, plotseling met de kinderen te bemoeien, met ze te spele'U, ze hun zin te geven dn dingen, die de jufiro'uw verboden heeft, enz. Bij zulke gelegenheden ontdekt ze allerlei tekortkomingen in 'de toewijding der opvoedster, die dan ontslagen en do'Or een andere vervangen wo'rdt. En als dan de nieuwe juffrouw er is, laat ze die de geheele leiding weer O'ver, om zich te wijden aan het schrijven van romans, kunstreizen, ingebeelde ziekten cd. ontspanningen. Ze'lfs hoiudt ze, als de geleerde: , ontwikkelde vrouw, lezingen in haar salons voor 'de elite van 't stadje O'var-de verhouding van 'de moeder. tot haar kinderen. •

Deze onevenwichtigheid en schadelijke .vergroeiing van gezinsverhoudingen-(de man is een onbeduidende meelooper, die z'n vrouw bewondert, alles wat ze doet mooi en lief vindt en trO'Uwens geen enkele opmerking durft maken] blijven natuurlijk niet zonder' invloed op de kinderen. Die groeien geheel zelfstandig O'p, aan en dooT niemand gebonden. E'en enkele "maal k'omt het dochtertje nog wel eens met een vraag bij moeder, maar dan wordt het kind weggestuurd zoinder antwoord. Het komen echter wordt uitgelegd als bewijs van de gehechtheid van het kind aan de moeder. Als deze op een gegeven oogenblik merkt, dat de oudste zoon zelf zijn weg gaat en meer op z'n vader trekt, bindt ze de'U tweeden zoon aan zich door hem met alleTlei lieJ: desbetuigingen te overladen, hem in alles zijn' zin te geven, 'le'rn mee te nemen op haar reizen naar de Rivièra en steeds overdadig van geld te voorzie'U. 't Gevolg is natuurlijk, 'dat deze jongen, die bovendien een zwakkeling is, opgroeit tot een nietsnut en leeglooper.

Dan komt de catastrophe. De vader sterft plotseling en als het testament wordt geopend, blijkt, •dat hij den oudsten Zoon, Conrad, toeziener eu erfgenaam van heel zijn vermogen heeft gemaakt. Gerd moet onder zijn toezicht de fabriek beheeren en als dat niet gaat, alles uit de hand verkboipen. Gerd heeft ./ich intusschen in een avontuur gestoken (met medeweten van zijn moeder) 'cn als hij bij z'n thuiskomst van deze schikkingen hoort, berooft hij zich van het leven. Dat is hét eind van Andrea's opvoeding en van haar opvoedkundige stelsels.

Spoedig wordt de fabriek' verkocht en zij trekt met 'den oudsten z-O'On en de dochter, die geheel naar elkaar zijn toeg'egroeid en in alles elkaar steunen, naar de stad. Dan pas gaa, n haar 'de oogen open voor haar leve'usfouten, voor haar schuld aan den verkeerden gang van zaken. Dan pas gevoelt ze hoe ze altijd alleen aan zichzelf heeft gedacht en 'daardoor „in den tuin der 'eenzaamheid" is

gekomen. En dan vera, ndert ze van levensgedrag en geeft ze-zich aan de kinderen.

Men zi'ét het, hier is precies het thema behandeld, dat ik boven aangaf in de vraag: wat beteekent VOOT het moderne meisje het moederschap. Zooals in den regel in de boeken van Marie Diers wordt de vraag geheel van de negatieve zijde belicht, wordt hier geteekend de ruïne deer toitale mislukking. In het slot echter komt d© moraliseerende bedoeling naar voren. Dat Andrea zelf tot het inzicht geraakt, zij het laat, dat ze in de opvoeding van haar kinderen geheel heeft gefaald, moet den lezer tot de overtuiging brengen, zoo hij ten minste die overtuiging niet reeds lang was toegedaan, dat inderdaad deze moderne moeder in haar taak en roeping volkomen te kort geschoten is. En dus is de strekking van dezen roman wel, te doen zien de funeste gevolgen van een misgrijpen ten gevolge van modern levensinzicht.

Intusschen, t)ij alle waardeering voor deze goede bedoeling, ziflk een behandeling van de quaestie voert toch niet tot de gewens'cihte oplossing. Niet alleen gaat de kracht der moralisatie in de bewerking van het gebeuren tot een verhaal m.i. goheel verloren, maar ook zijn de effecten, die tot de doelstelling voeren moeten, van dien aard, dat ze ongewenschte leesstof vormen. We komen wel voor de ruïne te staan en zien geheel het proces der verwording groeien, maar de positieve kracht, die de Schrijfster ongetwijfeld in haar verhaal heeft willen leggen, mist haar invloed, kan zich boven den neerslag van het negatieve niet verheffen.

Op zichzelf dus wel een hoek', dat in de lijia der modeyne romankunst ligt, is het toch niet een roman, die ons verder brengt, dichter bij de oplossing. En het jele ongewenschte van den inhoud wordt door dè goede strekking niet weggenomen.

^) Uitg. A. G. Sohoonderbeek, Laren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen