Het Gereformeerd kerkelijk leven in Hongarije.

I.

Sinds „De Hongaarsche Heraut" ophield te bestaaii zijn de berichten in verband met het Hongaarsch Gereformeerd kerkelijk leven in de Nederlandsche Christelijke pers schaarscher geworden. De belangstelling is echter, naar het mij voorkomt, niet minder. Af en toe krijg ik nog steeds opmerkingen, die de stopzetting van „De Hongaarsche Heraut" veroordeelen en de wederoprichting ervan proponeeren.

Dit laatste zou echter niet meer mogelijk zijn. Verschillende moeilijkheden staan nu in den weg. En juist met het oog hierop tracht ik mijn doel op een andere wijze te bereiken, n.l. door plaatsing van artikelen in „De Reformatie", welke mogelijkheid voor mij door Prof. Waterink is geopend, die tijdens zijn verblijf onlangs te Budapest ook tijd en gelegenheid zocht, om het Hongaarsch Gereformeerd kerkelijk leven door persoonlijke kennismaking en besprekingen van wat dichter bij te kennen.

Met een dankbaar hart maak ik dus gebruik van deze uitnemende gelegenheid en ben bereid om voortaan regelmatig artikelen voor „De Reformatie" te zenden, die de verschillende gebeurtenissen, de meest beteekenisvolle gegevens uit het leven der Hongaarsche kerken kort, objectief en principieel zullen behandelen.

' B3 kerkelUke toestanden In hst algemeen.

Wat nu de kerkelijke toestanden in het algemeen betreft kunnen wij ze karakteriseeren als volgt: Geestelijk staat het kerkelijk leven in het teeken van den gezegenden vooruitgang, maar financieel is de toestand werkelijk zeer droevig.

Naar men weet is Hongaiije ook een agrarisch land, waar de gevolgen van de internationale economische malaise dubbel zwaar te voelen zijn. En aangezien de Gereformeerden in Hongarije behalve adel en intelligentie, bijna uitsluitend boeren zijn, moeten de Gereformeerde kerken en scholen ook er onder lijden, want hun budget is zeer onzeker geworden en de tractementen der predikanten en het salaris der onderwijzers wordt soms maanden lang niet uitbetaald. En aangezien de prijzen der agrarische producten ongekend laag zijn en nog verdere daling te verwachten is, hebben de kerken en scholen weinig hoop om haar budget biimen afzienbaren tijd in evenwicht te kunnen brengen. In Hongarije worden n.l. zoowel de predikanten als de onderwijzers der Christelijke scholen, die bij ons altijd tegelijk kerkelijke scholen zijn, grootendeels in naturalibus, d.w.z'. in tarwe, graan mals, wijn enz. betaald. In de meeste plaatsen krijgen zij ook, in plaats van geld, landbouwgrond, dien zij dan óf zelf moeten laten bebouwen, óf in pacht geven, opdat zij uit de producten er van zouden krmnen leven.

Hetzelfde is het geval met de Geref. middelbare scholen en hoogescholen. De meesten onder haar hebben landgoederen, door testamentaire beschikking van een of anderen erflater geërfd, maar de pachters kunnen niet betalen, of willen alleen de helft betalen, van wat zij b.v. nog vier of vijf jaar geleden hebben betaald. Zelfs zijn er reeds gevallen voorgekomen, dat de kerken en scholen haar landgoed of landbouwgrond voor geen prijs konden verpachten, om de eenvoudige reden, dat de menschen het risico niet meer op zich durven nemen. De Geref. Theol. Hoogeschool van Sarospatak, waar overigens ook een Geref. gymnasium en een kweekschool voor onderwijzers te vinden zijn, leeft gedeeltelijk uit den wijn. Zij heeft n.l. in het beroemde Tokajer wijngebied groote wijngaarden, nog in den tijd van vorst Georg Rakóczi II gekregen en zoolang de beroemde en fijne „Tokajer wijn" nog hooge prijzen had, heeft de hoogeschool den inhoud van hare reusachtige kelders van jaar tot jaar voor goede prijzen kunnen verkoopen. Maar nu zijn de prijzen van de beste wijnen ook enorm gedaald. De hoogeschool kan tegenwoordig zelfs de helft er van niet meer krijgen en wat nog ei^ger is, zij kan hare beroemde wijnen „überhaupt" niet verkoopen. De kelders zijn vol, de onkosten van het bebouwen der wijnbergen zijn enorm, het tekort wordt steeds grooter en de hoogeschool kan de professoren, leeraars enz. moeilijk betalen.

294 Hierbij komt dan verder, dat de Hongaarsche Staat de Protestantsche kerken en scholen tegenwoordig niet meer zoo kan ondersteunen, als in vromere jaren. De bezuiniging gaat op allerlei gebied door en de clericale geest, die sinds jaren in het Hongaarsche ministerie van .Godsdienst en Onderwijs heerscht, zorgt er voor, dat de Protestanten van jaar tot jaar minder krijgen.

De crisis os schoolgebied.

Hierdoor is echter op Geref. schoolgebied in Hongarije een crisis ontstaan, welker afmetingen en gevaarlijk© consequenties nog verre van te overzien zijn. De Hongaarsche Gereformeerden hebben n.l. in het tegenwoordige z.g. kleine Hongarije 19 middelbare scholen (hoofdzakelijk gymnasia) voor jongens met ruim 6500 leerlingen, 4 middelbare scholen voor meisjes met 1500 leerlingen, 6 kweekgcholeii voor onderwijzers' resp. onderwijzeressen met 1000 leerlingen, 14 burgerscholen met 2000 en 1162 lagere scholen met 124.000 leerlingen. Totaal dus plus-minus 135.000 leerlingen.

Deze scholen werden tot nu toe gedeeltelijk door den staat ondersteund. De Hongaarsche staat heeft de kerken geholpen, om hare scholen te kunnen onderhouden. De ondersteuning was niet overal dezelfde en hield steeds rekening met de financiëele krachten van de plaatselijke kerken zelf.

Sinds tien jaren begon echter de Hongaarsche staat de ondersteuning te verminderen. De voorwendselen waren verschillend, maar het feit bleef en de Geref. scholen krijgen van jaar tot jaar minder uit de staatskas.

De clericale leiding van de schoolpolitiek van den staat heeft n.l. den stiUen wensch gekoesterd, dat de Geref. kerken door het voortdurende bloedverlies tenslotte hare scholen toch zullen opgeven ên zoo zullen dan in haar plaats komen de s t a a t s-scholen, dus de openbare scholen en met haar de Roomsche onderwijzers en leerkrachten, die dan in de Gereformeerde dorpen en steden de jeugd in anti-calvinistischen geest zullen opvoeden.

Dr J. SEBESTYÉN.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen