LITERATUUR EN KUN5T

Deze twee.... een.

D. Hogenbirk Jzn: Deze twee een. — J. H. Kok, N. V., Kampen. 1936.

Er zijn heden ten dage veel schrijvers die uit zijn ophetbesclirijvenvan actueele dingen. Dat is goed, want als de literatuur het leven wil afspiegelen, moet ze zich bezig houden met die dingen, die in onzen tijd sterk naar voren komen. De stijl dezer boeken is veelal in overeenstemming met het uitgebeelde leven: snelheid, kortheid, op de spits gedreven zakelijkheid zijn er de kenmerken van.

Anderen zijn er, die vluchten uit de jaoht van onzen tijd, naar de rustige oorden der romantiek. Dat is gelukkig, want het hart verlangt naar meer dan de bediijvigheid van het leven. De rustige toon van de breede beschrij^'ingen werkt kalmeerend voor den mensch wiens zenuwen den geheelen dag geprikkeld worden.

Weinigen zijn er, die genoegen nemen met ^e kleine dingen om ons heen, het schijnbaar waardelooze leven van onbeduidende burgers, met wie niets uiterlijk dramatisch gebeurt. De „copiëerlust des dagelijkschen levens" vond reeds in Potgieters oogen geen genade.

"Wanneer in lateren tijd de arme of de kleine man tot hoofdpersoon van een roman of verhaal verheven wordt, geschiedt dit meest om de peilloos diepe pessimistische levensvisie van den schrijver te illustreeren. Slechts bij enkelen der Tachtigers verbreekt een sociaal gevoel, een diep medelijden met het armzalige leven der lagere standen, de sombere tinten van dit proza.

Voor den christenschrijver is de houding ten opzichte van het kleine en verachte voor de wereld geheel anders. Daar voor hem het materiëele in het leven pas komt na het geestelijk belang, zal het woord rijkdom voor hem een anderen, n.l. een geestelijken inhoud verkrijgen.

Ook in het geloofsleven bestaat er verschil in stand. Rijken en armen ontmoeten elkander. De conflicten zijn er grooter en ingrijpender dan in het maatschappelijke leven. Daarover te schrijven vereischt geloof en teederheid, kennis van het hart en kennis van het Woord van God.

Al jaren lang heeft Ds Hogenbirk zich bewogen op dit terrein der literatuur. Zijn boeken vereenigen in zich het actueele van het conflict, met de romantische sfeer van het dorpsleven. Zijn „Neveldijk" en „Morsdaelsche menschen" hebben gelukkig veel lezers gevonden. Hoewel geen romans in den meest geldenden zin van het woord, zïjn het boeken die door hun goede visie, juist psychologisch inzicht, raken humor en opbouwende stichting zeker waardeering verdienen.

Zijn nieuwste werk vertoont al de deugden en gebreken van zijn vorige. De tale Kanaans, .waarvan hij zich zoo graag bedient, is wel eens vervelend, omdat ze dikwijls onnoodig aangewend wordt, en soms gevaarlijk, omdat de grens der profanatie angstig dicht benaderd wordt. De plechtige deelwoorden-stijl doet denken aan een hooggehoeden, pn wit-bedasten boerenjongen; spreekwijzen als „'t Mes sneed bij hen van idrie kanten" klinken komisch. De zucht tot uitweiden veroorzaakt soms een lapsus als: „ ... dat de Heere ons nooit iets geeft, of onthoudt, of ontneemt, wat Hij goed voor ons keurt"... Maar deze bijkomstigheden doen aan de waarde van zijn , boek niet af, waarin hij wil teekenen het één zijn in liefde, in geloof, in schriftuurlijke beleving van 't genadeverbond.

Het verhaal wordt verdeeld in twee boeken, die el> k een deel van den titel als niotto hebben. In het eerste boek: „Deze twee..." wordt een echt Hogenbirksclie beschrijving gegeven van het dorpsleven, waarbij de vrouwen er over 't algemeen niet het best afkomen. Gevoelige schetsjes uit het pastorale leven, worden afgewisseld met humoristische karakterteekeningen. De humor gaat in lichten spot vaak over, als het zwaarwichtig gepraat der jongelui, die hun bronnen zoo goed kunnen napraten, op de kaak gesteld wordt.

Generaliseerend verdeelt de schrijver zijn menschen in twee typen. Het eene, zeer leerstellig, is uit Hoogkamp afkomstig, het andere, meer mystiek, woont in Smalland. Na een moeilijken tijd, veel strijd en tegenwerking, worden eindelijk een jongen uit Hoogkamp en een meisje uit Smalland, één door den band der liefde. Deze twee zi.in echter maar ten deele één in het zelfde Gereformeerde geloof. Onwillekeurig komt de gedachte op aan een gedichtje van de Génestet „Twee in één huis" dat eindigt:

Zij had het leven des geloofs, Hij had de leer alléén... Och of hier 't spreekwoord baten kon, Dat man en vrouw zijn één.

In het tweede boek: „... één" wordt beschreven hoe man en vrouw elkander nader komen. De spottende klank is nu verdwenen uit de stem van den verteller. Prachtig wordt beschreven hoe de blik van de jonge vrouw verruimd wordt door het genieten van Gods heerlijkheid in de natuur.

Zij leert niet alleen naar binnen te kijk'en, maar ook om zich heen te zien. Haar geloofsleven wordt ruimer. Haar man die zich zoo graag mocht bewegen op alle tei-rein des levens, die het zocht in de breedtej leert door de moeilijkheden die zijn streven hem brengt voor zijn huiselijk leven, om naar binnen te zien^ naar zijn hart. Als de last van het leven hen dreigt te overstelpen, leeren beiden de beleving van het genadeverbond. Deze twee worden in het huisje van de vroom gestorven moeder één in het geloof. Ze vinden de eenheid, die geen gelijkvormigheid behoeft te zijn. Arm gebleven naar de wereld, kleine luiden, zijn ize koningskinderen geworden. Opnieuw heeft Hogenbirk een rijk verhaal gegeven, waarin een altijd actueel gegeven op boeiende wijze wordt geteekend, met dikwijls ontroerende teederheid.

Al moge het dan ook niet tot de „hooge" literatuur behooren, onze christelijke lectuur is hierdoor stellig verrijkt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen