MUZIKALE KRONIEK

Sweellnck's „dan sus, dan soo" en der Gereformeerden „vijf of zes maal"')

door Jan Zwart.

door Jan , L Zwart.

[Ter inleiding.

Toen do voor aooveten ontstellende mare door ons land ging: Jan Zwart overleden, werd eenige dagen na jajo. in Jezus omtslapen een Herdenkingsdienst gehouden, waarin 'de redacteur vian dit blad een woord van ged'acihtenis sprak. De man, , 'die voor duizenden van Gereformeerde confessie een getuige was geweest van de door hemlzielf zoo scherp getoonde en doorleefde waar-, beid, 'dat het Galvinisim/e en de Kunst, wel verre van vljamiden, een macht vermochten te zijn in en voor een wereld welke zich vergaapte aan „een in-armeliJke kunstverdwazing ter eener en een platte vermaakkunst ter anderer zijde" had een taaik achtergelaten, aan de voortzetting waarvan te werken, een lust en zware last tevens mooht heeten.

Prof. Schilder veraochit mif ma afloop van genoemde pleöhtigheid, voor wat „De Reformatie" betreft, den arbeid vam mijn va.der voort te willen tsetten.

Wij igelooven dat er, zonder aaa het werk van de Heeren medewerkers Drs. Iniyckenaar Frainickeni D. Stroo en Mr A. Bouwmian toe of laf te vrillen doen, alle reden toe is oml in eersten aanloop een gedeelte van mijn vaders schriftelijke nalatenschap in deze kolommen te plaatsen'.

Niet alleen omdat daarmee tevens leiding wordt gegeven laan hen 'die zich willen aamgorden om zijn levensweifel voort te zetten met de dsiad. Maar vooral, wijl door studie en nog eens studie van hetgeen mijn vader mlooht geven, •aa, eigen intense worsteling, in het biizonder Onze Kerkizang en hoe wij' eraan zijni gekomen, wordt gevrij^vaard van al te lichtvaardige terzü'destelling door voorstanders van niet eens „oorspronkelijke melodieën" en van aanslagen door medestaimdeirs van „strengC? !)" en „punten en 'komma's", „rhythmisch" en „maar de woorden" sipielers van allerlei slag en scholing.

S. ZWiART Jan.]

Laat mij U eerst even duidelijk maken wat het „dan sus dan soo" van Sweeünck en der Gereformeerden „vijf of zes maal" beteekent.

Hoe ik aan die twee uitdrukkingen gekomen ben? Ik vertel U eerst ©en kleurige gebeurtenis, eem levend staaltje van 17e eeuwsch musioeeren en lees u daarna voor een vrij zakelijke, nuchter-'drog!© Kerkeraadsresoluüe.

„Mij gedenckt" , — aldus Ds Baudartius, de gereformeerde Predikant van Zutfen, medevertaler van den Staten Bijbel in zijn „Memorijen ofte Gort Verhael der Gedenckweerdidhste SO' kercklicke als werltlicke Gheschiedenissen van Nederland, Vrankrijck en nog vele andere landen van den Jaere 1603 tot in het Jaer 1624" — „dat ick eens (met eenighe goede vrienden, bij Meijster Jan Petersz. Swelinck mijne goeden vriend, gegaen zijnde, met noch andere goede vrienden, in de maend van Mey, ende hij; aen het spelen op zijn Clave-cijtaibel ghtecomen zynde, hetselfde continueerde tot omtrent middernacht, spelende onder anderen het liedeken „Den lustelicken Mey is nu in synen t ij 'd l", d' welck hij, soo ick goede memorye daer van hebbe, wel op vijf- en twintigerley wyzen speelde, dan sus, dan soo. Als wij! opstonden ende onsen afscheijt wilden nemen, so badt hij ons, wij souden doch dit stuck nodh hooren, dan dat stuck, niet cunnende ophouden, also hij in een seer soet humeur was, vermaeckende oock hemselven."

U begrijpt nu wel, wat dat Sweelinck's „dan sus dan soo" is. Namelijk: Sweelinck's kunst van op veelder lei manier, vij'f- en twintigerleij wijzen, een zangwijs „in alle vaten van de const te vergieten", zooals ze vroeger zeiden, te „varieereia", zooals wij h.et thans noemen.

En als vanzelf volgt nu ook der Gereformeerden „5 of 6 maal" dat U duidelijik wordt uit hetgeen ik voorlees van het besluit dat men tö Dordrecht vanwege den Kerkeraad nam in het jaar 1598, waarbij den orgelisten voor en na de predicatie geboden werd te spelen, speciaal: „terstond na de predicatie met de psaimen te beginnen, en dit 5 of 6 maal te achtervolgen; En zoo ziji dan musical© stuckskens wilden spelen mogten ziji het doen, mits 'dat zij grave, sti'Chtelij'ke s'tuxkens speelden en motetten en lichtvaardige aohterwege liet©n."

Jan Zwart

1) Referaat, grootendeels uitgesproken op den orgeldag voor Nederlandsohe Orgelkunst en - Historie, Woensdag 26 Seot. 1934, Groote Kerk, Bolsward.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen