Een belangrijke brochure.

II.

Na zijn historisch-juridisch betoog over de vermeende historische rechten der Hervormde Kerk op staatstractementen voor hare predikanten, komt Dr. Van Baarsel aan het" slot van zijne brochure tot de vraag, hoe men tot oplossing moet komen van het probleem, dat de Hervormde Kerk aanbiedt. Hij meent, dat dit in de allereerste plaats moet geschieden, doordat aan de uitkeering van de Staatstractementen een einde wordt gemaakt. Niet alleen, dat geen nieuwe subsidies moeten worden verleend volgens alinea 2 van Artikel 171 der Grondwet, maar ook de eerste alinea, waarop de thans bestaande uitkeeringen berusten, moet vervallen. Het is toch niet alleen stuitend onbillijk tegenover de leden van andere Kerken, maar ook in strijd met de Grondwet, die aan alle Kerken gelijke bescherming belooft, wanneer de Staat met de belastingpenningen door alle burgers opgebracht, één bepaalde Kerk subsidieert. Een van beide moet de Staat daarom doen: óf alle godsdienstige gezindheden gelijkelijk subsidieeren of geen van alle. (blz. 45).

Wat het eerste betreft acht Dr. Van Baarsel de bekende bezwaren, die hiertegen zijn ingebracht, dat de schatkist daardoor zou worden uitgeput, dat de sectegeest daardoor zou worden bevorderd en dat de Overheid zoodoende in strijd met Artikel 36 onzer Confessie de ïleugenkerk* naast de »ware Kerk« in stand zou houden, niet afdoende. Tegen geldverspilling aan secten zou de Staat kunnen waken door waarborgen te eischen; het standpunt door onze Vaderen in Art. 36 ingenomen, past niet meer voor een Overheid als de onze, die krachtens de .Grondwet verplicht is alle kerkgenootschappen gelijk te beschermen, terwijl van een uitputting der schatkist geen sprake zou wezen, waar dequaestic practisch er op zou neerkomen, dat ook aan de Gereformeerde Kerken — de eenige, die dusver geen, subsidie ontvangen — subsidie zou worden verleend. Maar al acht Dr. Van Baarsel deze bezwaren deels onjuist, deels overdreven, toch aarzelt hij geen oogenblik beslist partij te kiezen voor de geheele afschaffing van alle subsidie. Niet alleen, omdat de Staat bij de vraag, wat als Kerk is te beschouwen, licht in moeilijkheden zou komen met zijn neutraal standpunt, en het in strijd is met de gewetensvrijheid, in de Grondwet gewaarborgd, dat burgers, die tot niet een Kerk behooren, bij moeten dragen voor subsidie aan de Kerken ; maar vooral onidat zulk een Staatssubsidie aan de Kerk in strijd is met den last, dien Christus aan de gemeente heeft opgelegd om zelve voor het onderhoud harer dienaren te zorgen, een oneere is voor de Kerk, die op Staatshulp steunen moet, en in strijd is met haar welbegrepen belang. Een Kerk, die Staatssubsidie behoeft, zoo zegt hij Mr. Lohman, na, heeft geen reden van bestaan meer. Het wezen van den godsdienst en de zedelijkheid verbiedt het ondersteunen der Kerkgenootschappen door de Overheid (blz. 46). De verschillende argumenten, die door de voorstanders dezer "Staatssubsidie zijn te berde gebracht, worden door hem op kalme, zakelijke en afdoende wijze weerlegd. En niet minder klemmend is zijn .betoog, wanneer hij daarna positief aantoont, met getuigenissen aan de historie van Schotland, Frankrijk en andere landen ontleend, hoe het intrekken van de Staatssubsidie overal den bloei der Kerk heeft bevorderd en haar geestelijk leven heeft bevorderd.

Ongetwijfeld zou de intrekking der Staatssubsidie in ons land tot gevolg hebben, dat de eenheid der Hervormde Kerk zou verbroken worden; maar dit bezwaar door de voorstanders der volkskerk ingebracht, is voor Dr. Van Baarsel een reden juist te meer-om op afschaffing der Staatssubsidie aan te dringen. De zilveren koorde, die; de Hervormde Kerk aan den Staat bindt, is tevens de koorde, die de verschillende richtingen en godsdienstige stroomingen in de Hervormde Kerk nog saamgesnoerd houdt en de oorzaak is van al de ellende, die in deze Kerk wordt gezien. Wordt deze koorde losgemaakt, dan zal de valsche eenheid verbroken worden, zal elke richting zich kerkelijk kunnen institueeren, en zal dan de strijd op eerlijke wijze kunnen worden voortgezet. Lr; zijn, zooals Dr. Van Baarsel opmerkt, zeker teekenen, die er op wijzen, dat men ook van moderne zijde allengs gaat gevoelen, dat de toestand zooals die nu is, niet langer houdbaar is, én ook de bekende schrijver van het kerkelijk nieuws in de Nieuwe Rotterdammer dringt op een vreedzaam uiteengaan van de verschillende richtingen aan. Indien de Staat de subsidie introk, zou daarmede een der belangrijkste struikelblokken tot verwezenlijking van dit plan uit dén weg zijn geruimd en kon, \yat het kerkegoed betreft, desnoods boedelscheiding volgen.

Gevolg hieirvin zou zeker wezen, dat de 'Synodale o|-ganisatie der Hervormde Kerk zou komen te vervallen, maar Dr. Van Baarsel zou dit juist een der grootste zegeningen voorde Hervormde Kerk achten. »Nog bestaat dé Synodale organisatie, zegt hij, dank zij de' onrechtvaardige vonnissen van 1886, maar-zoolang als het duurt. Een kentering in dé rechtsgeleerde opvattingen is reeds gekomen». En wat de staatkundige zijde van het vraagstuk betreft, zal die zich, naar hij meent, wanneer de SchOolquaestie maar eenmaal js opgelost, met dubbele kracht op den-voorgrond dringen. De verbetering van art. 171 der Grondwet komt, ook al gelooft thans de meerderheid het nog niet.

Lettend dan, zoo eindigt hij:

Lettend dan op de wolkjes a|s van eens mans hand, die we zien opkomen en - grooter worden, hebben we goeden moed, dat de Synodale organisatie ter eeniger tijd zal worden weggevaagd van de kerken. Dan natuurlijk valt ook de zoogenaamde volkskerk ineen, maar op hare puinhoopen verrijzen dan de herboren gereformeerde kerken om niet gehinderd door hoogere en lagere besturen zichzelf te kunnen zijn, en hooghoudende de banier van Gods Woord, het instrument te mogen wezen tot den opbouw van Gods Koninkrijk in de lage landen bij de zee. Dan-zal van elkander worden gescheiden, wat nu kunstmatig en noodgedwongen bijeen is; dan zal. saamgevonden worden, wat bij elkander hoort, waardoor het oorspronkelijke ideaal van den Gereformeerden Bond in vervulling zal gaan en alzoo ook in ons vaderland, dat van oudsher op zijn vrijheidszin zoo groot ging, verwezentlijkt worden de leuze van Cavour, — schoon met gansch andere bedoeling dan hij haar poneerde — de vrije kerk in den vrijen staat.

In deze schoone woorden, aan het slot zijner brochure uitgesproken, ligt een heerlijk ideaal opgesloten, dat zeker weerklank bij alle Gereformeerden vinden zal. Daarom willen ' we van elke critiek op de hier voorgestelde solutie van het probleem der Hervormde Kerk ons onthouden, zelfs van elke vraag die anders allicht over de lippen komen zou. Er is in deze brochure zulk een warm en bezield pleidooi geleverd voor het vrijwilligheidsbeginsel, dat ook steeds door De Heraut bepleit is; er is hier zulk een besliste breuke met de volkskerkidee en al haar verderfelijke gevolgen ; er spreekt aan het slot vOoral zulk een warme begeerte, dat alle Gereformeerden weer saam in één Kerk zullen optreden tot zegen van ons volk, — dat we niet anders kunnen dan van harte de bede van Dr. Van Baarsel onderschrijven en hopen, dat de dag, ^waarvan hij profeteert, spoedig moge komen. Voorts bevelen wij de lezing van deze brochure warni, ook aan de leden onzer Kerken, aan. Niet het minst, omdat, waar ook in onze Kerken veel stemmen zijn opgegaan, die om staatssubsidie vroegen en het zelfs een plicht der Overheid achtten, om voor de financieele belangen der Kerken te zorgen, dit heldere en afdoende betoog niet weinig er toe zal bijdragen, de oogen te openen voor het gevaar, dat in de «zilveren koorde" schuilt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen