Leemten in de wet - pagina 28

30 van het positieve recht een wereldscheppende functie. Hier is denken en zijn identiek en dus is dan ook de norm voor het zijn het van tegenspraak vrije denken. Zoodra echter het rechtskundig denken zich niet meer spitst op wat S t a m m l e r de middellijke sluitrede noemt, maar op de onmid­ dellijke, zoodra het niet meer de vraag geldt, wat de positieve wet eischt, maar deze, wat voor het forum de volstrekte algemeengeldigheid is te rechtvaardigen, dan richt ons denken zich niet meer op wat immanent metaphysisch, maar op wat transcendent metaphysisch is gegeven. Hier is het bewustzijn niet meer functioneel, maar speculatief. De wereld der volstrekt algemeengeldige waarden wordt door het bewustzijn al evenmin geschapen als de natura naturata. Tegenover deze wereld staat, om een uitdrukking van N a t o r p te gebruiken, in waarachtigen zin het verstand „stil". Het is waar, ook hier is een „proces" mogelijk, maar dan niet een vooruitgang in het zijnde, maar in het denken van het zijnde. In dezen gedachtengang meene men geen tegenspraak te zien, bepaaldelijk strijd, met het functioneel karakter der rechtsidee. Immers de rechtsidee is begrip, wil men: oordeel. Als zoodanig is hare gelding of waarheid bepaald door een objectieven staat van zaken. Hare geldingsgrond kan noch als begrip noch als oordeel in zich zelf liggen. Kennistheoretische overwegingen moeten dus van de rechtsidee van zelf leiden tot een trans­ cendente metaphysiek van het recht, althans in de objectivistische, transcendentaal-idealistische wetenschapsleer. 34) Hierop heeft ook L a u n gewezen. Men behoort, "zoo schrijft hij terecht, te onderscheiden tusschen die bron, waaruit de inhoud van den regel voor de rechterlijke beslissing is te halen en die, welke deze bron verbindend verklaart, cf. Archiv für Oetfentliches Recht Bd. 30, 1913 blz. 379. Zie voorts ook R a d b r u c h , Grundzüge der Rechtsphilosophie 1914, passim. 35) Men zie hierover o.a. v o n J h e r i n g in het derde deel van zijn „Geist des Römischen Rechts". 36) Vgl. R u m p f : Gesetz und Rechter 1906, blz. 41. Sedert de nieuwere onder­ zoekingen over de psychologie van het denken, vooral door K ü l p e en zijn school, is de positie der extreme leemtetheorici geen aangename meer. Groote verdiensten hebben in dit opzicht ook mannen als B o z i , Fuchs, Kantorowicz, Ehrlich, Stampe, Wurzel, MüllerE r z b a c h , S c h m o l d e r e. a. 37) Merkwaardig is in dit verband wat V i e r n a u s in de Deutsche Juristenzeitung schrijft, Jahrg. X I V , 1909 blz. 1174: O t t o B a er, der grösste praktische Jurist des 19 Jahrhunderts, hat mir oft gesagt, er habe stets sofort einen Eindruck des ihm vorgetragenen Rechtsfalls und der zu­ treffende Entscheidung gehabt, die er dann aber logisch und wissenschaft­ lich aufs genaueste geprüft habe, stets mit gleichen Ergebnissen. Men zie voorts wat K a n t o r o w i c z ons meedeelt omtrent B a r t h o l u s in Der Kampf um die Rechtswissenschaft, blz. 21. 38) Aan deze fout heeft zich vooral R u m p f schuldig gemaakt. Het is natuurlijk van belang, te weten, door welke psychische factoren in den rechter de toepassing van het recht feitelijk wordt bepaald, maar daar-

/

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen