Het calvinisme en de kunst - pagina 60

58 apte accomodaretur alicui, sicut pars corporis ad universum suum, aut calceamentum ad pedem, et similia. Gonf. 1. V c 13. Na zijn bekeering echter is alle schoonheid in het schepsel daaruit te verklaren, dat het schepselen Gods zijn: nulla essent, nisi essent abs Te. Gonf. 1. V. c. 9. In een brief aan Marcellinus (de div. qua est. e pist. V.) erkent hij de zelfstandigheid van het schoon ook, afgezien van zijn nut en gepastheid: „Pulchrum enium per seipsura consideratur atque laudatur; cui turpe ac deforme contrarium est. Aptum vere, cui ex adverso est ineptum, quasi religatum, pendet aliunde." Dit schoon is ook bij Augustinus zeer onderscheidenlijk een schoon van de ziel en een schoon van het lichaam, en beide schoon wordt door hem geëerd als vloeiende uit ons geschapen zijn naar Gods beeld. Zijn aesthetische opvatting van het recht bijv. komt reeds uit in zijn waarschuwing om het ius divinum niet op te vatten als .,aliquid inferius et q u o d a m modo decoloratius eum esse credamus quam est iustitia nostra". Hem is daarom de ;,iustitia et quaelibet virtus, qua recte sapienterque vivitur" de „pulchritude interior hominis"; en van deze zegt hij:,secundum banc pulchritudinem, magis quam secundum corpus, facti sumus adimaginem Dei". Cf. Gons. ad qu. de Trinitate ep. 222. De asceet komt daarentegen uit in wat hij aan Nebridius over de Vera beatitudo schreef: „Quid est corporis pulchritudo ? Gongruentia p a r t i u m scilicet cum quadam coloris suavitate. Haec forma ubi vera melior, an ubi"falsa? Quis dubitet, ubi vera est, esse meliorem? Ubiergo vera est? In animo scilicet. Ep. 151. Gf. etiam De civ. Dei. 1. XXII. c. 19. .Op eigenaardige wijze brengt hij dit begrip van het schoone ook op de mystieke gemeenschap met Ghristus over, als hij naar aanleiding van Psalm 45 : 14 (bij Augustinus 44: 14) op de woorden: „Des konings dochter is geheel verheerlijkt inwendig" aanteekent: „quae sunt interiora pulchritudinis ? Conscientia, ubi videt Ghristus, ubi amat Christus, ubi alloquitur Ghristus, ubi punit Ghristus, ubi coronat Christus."' E n a r r a t i o n e s in P s a l m o s ad Psalm. 44: 14. Zoozeer is hem daarbij de bron van alle schoon in God, dat hij ook het natuurschoon uit God in de natuur laat instralen. Dit schoon was bij God eer het in de natuur uitkwam. „Nam cognovit etiam speciem agri", niet „quia fecit, sed ut faceret". Ibid, adpsalm 49 (50): 12. En sterker nog: De wereld met haar „visibilium omnium pulcherrima species" ontleende deze aan God, die zelf „invisibiliter et ineffabiliter pulcher" is. De Civ. Dei lib XI. c. 4. Zelfs schijnt hij het schoone in de natuur met de wijsheid Gods in haar te indentificeercn. „Sapientia Dei quam pulchritudinem habet? Per illam pulchra sunt omnia, quae oculis placent.'' Ibid, ad psalm 32: (33): 3. En deze wijsheid geïncarneerd ziende in het vleeschgeworden Woord, is dan ook voor Augustinus de Christus het ideaal van alle schoonheid. „Pulcher Deus, Verbum apud Deum. Pulcher in utero virginis. Pulcher natus infans Verbum Pulcher in coelo, pulcher in terra, pulcher in utero, pulcher in manibus parentum, pulcher in miraculis, pulcher in flagellis!" En eindelijk: pulcher in sepulchro, pulcher in coelo, pulcher in intellectu. Ibidem ad psalm 44(45):1. Gedurig poogt hij uit het zinlijk schoon in het geestelijk schoon terug te dringen, maar zonder het karakter van het aeslhetisclie te verliezen. Bij een prachtig kerkgebouw zoekt het oog, zoo schrijft hij, niet een uitwendig schoon, maar het schoon, dat speelde in den geest van den bouwmeester: „Unde et ista aedificia quae congregandis reliogisis coetibus extruuntur, cum oculus carnis inspexerit, laudat interius, quod cernit exterius. .. Neque enim occupata est fides inspicere, quam pulchra sunt membra huius habitationis: sed de quanta interioris hominis pulchritudine procedant haec operadilectionis." S e r m o XV in d e d i c a t i o n e e c c l e s i a e , initio. Consequent brengt hij dit begrip van het schoon dan ook op zedelijk gebied over. „Pulchra est casta iuvenum pudicilia." S e r m o nes Dom. 25 p. Trin- sermo 1; en profeteert van een heerlijkheid des hemelschen lichaams,

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen