Zonde en recht - pagina 38

32

staatsgezag aan het natuurrecht, al kon het zich formeel daaraan onttrekken, erkenden te zijn, niet van ethischen, doch van juridieken aard. Goddelijk en natuurlijk recht behield het karakter van recht, al ontbrak de mogelijkheid om de overtreders te bestraffen. Het formeele recht kon materieel onrecht wezen en omgekeerd. „Niemand ferner zweifelte," zegt Gierke zoo treffend, „dasz die formell unbedingte Gehorsamspflicht des Unterthanen materiell durch die höheren Geboten des göttlichen und natürlichen Rechts begrenzt sei; dasz jenes Bibelwort, nach dem man Gott mehr gehorchen soil als den Menschen, einen zu allen Zeiten und an allen Orten gültigen Rechtssatz enthalte; dasz der geringste Unterthan, wenn er im Ein,klange mit seiner Gewissenspflicht der souveranen Gewalt den Gehorsam weigere und die Folgen standhaft auf sich nehme Recht thue, und Unrecht thue wenn er dies unterlasse." 77) God meer te gehoorzamen dan den menschen werd een rechtsplicht geacht. Beter stellig dan het gevoelen van Stahl, die zegt, dat de vraag over de grenzen der gehoorzaamheid aan de Overheid niet tot het recht behoort, „sondern moralisch" is 78). Waarlijk is er met die uitspraak van Gierke voor oogen weinig op vooruitgang te roemen, wanneer men ontwaart, hoe het recht al meer van den laatsten glans en iedere majesteit beroofd wordt, en tot een zuiver menschelijk product gemaakt van meer of minder waardij. Bij Von Ihering is het recht „der Inbegriff der in einem Staat geitenden Zwangsnormen"; de „Organisation des Zwanges"; de „wohlverstandene PoHtik der Gewalt" 79) ^ de zweep, die den enkele drijft om niet als individu te leven, maar als deel van het geheel. En onze landgenoot, de hoogleeraar Hamaker, heeft, met nauw onderbroken logische scherpte, de meening ontvouwd en toegepast, dat het recht anders niet is dan een samenstel van regelen, die feitelijk door de maatschappij worden gevolgd, maar zonder eenige zedelijke verplichting, zoodat van ongehoorzaamheid even weinig sprake kan zijn als men dus zoo heeten het dragen van eene andere jas dan de meeste menschen so). En moge nu al Dahn gelijk hebben, waar hij zegt, dat bij Von Ihering het recht slechts een noodzakelijk kwaad is 8i), en

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen