Calvijns invloed op de reformatie in de Nederlanden voor zooveel die door hemzelven is uitgeoefend - pagina 214

206 destijds ook de twee naar Emden uitgeweken Amsterdamsche predikanten Jan Arendsz en Peter Gabriel deelden, heeft zich daarna nog eenmaal geopenbaard in 1571, toen »de Hollanders" te Emden bezwaar maakten, om tot het samenkomen van eene Nederlandsche Synode mede te werken. Maar ook toen lag het bezwaar niet in Lutherschgezindheid, of in eenig punt van de leer, maar alleen in de gemeenschappelijke kerkelijke inrichting en discipline. Immers, in de stukken van dien tijd, die op de Emdensche Synode betrekking hebben (samen afgedrukt in een opstel van schrijver dezes over De geldigheia van de oude Kerkenordening der Nederlandsche Gereformeerde Kerken^ 1890, biz. 51—74), wordt ter verklaring, waarom sommigen de Synode niet wilden, slechts dit uitdrukkelijk genoemd, dat zij zeiden: »Het zijn niet dan menscheninstellingen". En hetzelfde blijkt ook uit de mededeelingen van den praeses dier Synode, Gaspar van der Heyden, in zijn brief aan Arend Cornelisz van 25 Sept. '73 (afgedrukt bij Dr. M. F. van Lennep, Gaspar van der Heyden, 1884, blz. 206—210): »'t Wondert my seere dat syn Excel, [de Prins van Oranje] Synodum Embdanam soude misprysen, daer ons D. Aid. [Marnix] eer wy er henen ginghen anders geseyt heeft; ende het doet nv vele achterdenckens hebben wat dat bediedt. lek sorge wel ten deele dat het quaet is, dat hy niemand by hem heeft die Christus saken wat meer diene. lek wil haest met Dath. en Taf. [Datheen en Taffin] daervan spreken, want wat ist dat wy vele steden ende mueren cryghen ende hebben, als Jerusalem niet opgebout soude werden, daer toch de Heere meer daertoe gesint is, dan tot alle Jacobs wooninghen. Ghy doet een groot werck die Conventus aenstellende, want die hen vanden naem der discipline ende ordeninghe schouwen, sullense toestaen reipsa, ende 'tgelt gelyck hoe Christus gepredict wert, als H y suyver inde leere gepredict wert ende men allenskens tot eenige forme comen mach. Van Petro en verwondert my niet, want ghy weet dat ickt v. 1. dick gesegt heb, dat hy, noch [d. i. en] syn gesell, ja hy doer den anderen, deser saken een afschouwen hadden, hoewel syt toch onderschreven ende ons daerover ten lesten bedanct hebben." Door Prof. Fruin wordt terecht opgemerkt, dat we hier bij »Petrus en syn gesell" zeker te denken hebben aan Jan Arendsz en Peter Gabriel; maar wat hier dan eigenlijk van hen gezegd wordt, is bij hem niet duidelijk, daar hij dit gedeelte van den brief wel overneemt (blz. 42), maar dan enkel den eersten en den laatsten volzin, terwijl hij de daar tusschenin liggende drie volzinnen, die hij blijkbaar beschouwde als in zijn betoog niet ter zake doende, weglaat en door tittels vervangt. Hierdoor echter kan in den laatsten volzin de uitdrukking »deser saken" niet goed begrepen worden, en is de Schrijver er zelfs toe gekomen, die te laten terugslaan, niet op het onmiddellijk voorafgaande «discipline ende ordeninghe" en »Conventus" en jforme", maar geheel in het algemeen op »hetgeen op de Synode besloten werd" (blz. 43), en voorts inzonderheid op »het aannemen, als formulier van eenigheid, der Geloofsbelijdenis van De Bres", dat »de eigenlijke twistappel was tusschen de preciesen onder de Calvinisten en de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen