Christelijke wereldbeschouwing - pagina 81
Rede bij de overdracht van het Rectoraat aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
81
om de gebeurtenissen daaruit af te leiden op de wijze men eene conclusie uit de praemissen opmaken kan. Al
is,
als is
het ook, dat psychologie voor den historicus onmisbaar
kan het toch
hij
de verklaring der gebeurtenissen
bij
is,
nooit
verder brengen dan tot eene sterkere of zwakkere mate van
en
waarscliijnhjkheid
dan ten
ook
staat
weer
slotte altijd
voor het mysterie der persoonlijkheid. „Das ganzUrwüchsige, einmal
nur
Vorhandene,
person stammt aus
men een ven,
causaliteit
maar
in
zij
is
eene
natuur
tegenover
den
wil begrijpen,
realiteit
evengoed
zulke
al
den
van
zijn
wel
bij
zou
onderzoek.
bepalen
het
met
van is
en van kracht.
stof
eene andere dan die
als hij ze
psychologisch
niet alleen in détails zich verliezen,
hij
ook niet
nooit,
die
de geschiedvorscher dan eerst
eene gebeurtenis beschrijven mocht,
maar
oorzaken,
eene andere vraag, maar
is
als die
Indien
psycholoog.
begrepen had,
graad
in
Of wij deze onderscheiden
in strijd zijn.
Trouwens de taak van den historicus van
niet
verschilt; de wilsvrijheid sluit oorzaken niet staat
zij
natuur van
verwerpt
al
volkomen willekeurig, zonder motie-
van physische oorzaken
die
wezen
haar eigen
En
i).
kan, in den wil treedt toch eene psychische
op,
maar
uit,
Acyó/^cv^v in der Einzel-
dem Unergründlichen"
vrijen wil, die
handelen
axa4'
das
bij
een enkel
Maar van
feit,
zooals een
den
graad
aan het einde komen rechter
der
zeker
zeer
straf
met
den
persoon van den misdadiger rekenen moet, doch niettemin in de
afwijking
van
de wet den maatstaf van zijne uitspraak
erkent, zoo heeft ook de historicus wel de oorzaken der ge-
beurtenissen na te speuren,
zoek
1)
moet
Liebmanti,
hij
toch
maar door middel van
trachten
te
Gedanken und Thatsachen,
komen
I 456.
tot
dit
onder-
kennis van de
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van donderdag 20 oktober 1904
Rectorale redes | 104 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van donderdag 20 oktober 1904
Rectorale redes | 104 Pagina's