Ds Gereformeerde Kerken in Centraal-Europa.

II.

De Gereformeeliden in Hongarije lieten niets onbeproefd om 'het onheü, dat zij als een dreigend gevaar voor hun 'kerk zaigen naderen, zoo mogelijk af te wenden. Daartoe zonden zij afgevaardigden naar die landen en kerken, waarvan zij hoopten dat de belangstelling zich in daden zou openbaren. De Prof f. Antal en Sebestyen, i) die hier hadden gestudeerd ©n onze taal verstaan ©n Spreken, 'Icwamen 'een len andermaal tot ons, doch anideren werden naar Schotland en Am'erika g6zon: den. De Gereformeeflflde IBerk van Hongarije is aangesloten bij ld© Presbyteriaansch© Alliantie ën zoo lag het voor d© hand, dat zijl zich ook tot di© machtige Alliantie richtte, om (haar tusscheiikom'st te verkrijgen bij de gro'Otmachten, die sam'cn zouden 'komen ter iConferentie te Parij's. Zij klopte aan geen doovemansdeur bij de Alliantie. Als gevolg van den wapenstüistaind en de vredesoiniderhandelingen werden de Gerefoï^meerden in Hongarije dra vervolgd 'en de nog al talrijke gereform'eerde bevolking dreigde zeer te zullen verzwakken door |de verbrokkeling van het koninkrijk. D'e Alliantie had getracht om de vergadering der geallieerden te bewegen ©ene commissie te benoemen, "die eten onderzoek zoude instellen naar 'de toestanden in Transsylvanië. Diocb t© vergeefs!

Maar nu door afgevaardigden uit Hongarij'e, door brieven en sm'eekbeden de hulp 'der Alliantie Wetd ingeroepen voor een lid dat zoozeer werd gedrukt en bedreigd, besloot m'en ter vergaidering der Alliantie, Oostelijk gedeelte, in April 1920, een© Com'missie te benoem'en (die de Gereformeerde 'Berk van Hongarije 'zon bezoeken, opdat de Alliantiei daardoor een blijk zoude geven van haar medeleven met dit 'haar zoozieer lijdend lid. Men wist dat vertegenwoiOi'digeEs van andere kerkgenootschappen hun geestverwanten in Hongarije en Zevenbergen haidden bezöidht len achtte het nu ook de 'dure roeping der Alliantie ziöh op de hoogte it© stellen van ld© verandetóe omstatildighdden, waais onder haar leden in Midd'en-Europa kwamen te verkeeren. Eenstemmig werd door de vergadering zooeven genoemjd besloten „eene Commissie te benoemen die de Gereformeerde Kerk van Hongarije zou bezo6^©n, met bet doel om de sympathie van de Alliantie m'©t die Kerk in haar Imidige moeilijke omstandighed'en te toonen, omstandigheldea 'die de godsdienstige vrijheid van een groot deel barer leden raakte, zoowel als de ondeelbaarheid der Kerk, gtlztoo om enkele inlichtingen in te winnen, nooidig voor de Alliantie, ooi te overwegen hoe zij in dat deel van Europa de evangelisöh© godsdienstige richting zou kunH'en steunen."

Het uitvoerend Comité ia vereeniging met dat van het vasteland, werd opgedragen opn alles wat het aantal afgevaardigden, den üjd ©n 'de kosten raakte, naider te tiegelen.

Men ('achtte het ten slotte hét mieest diönstig om de Commissie uit te zenden voor de maanden Augustus^October; de Commissieleden hadden dan tevens de gelegenh'eid om deel te nemen aan de vergadering der Alliantie te Lausanne ©n aan het Congres voor Faith and Order Prelimil^a^y te Geneve.

Op !de vergadering der Alliantie te Lausanne trof het schier allen dat' aldaar zooveel afgevaardigden uit Hongarije en Czedho-Slovakije tegenwoordig waren.

Voiordat de Commissie nu jiit SchoÜand vertrok naar (het vasteland, maaki'te zij zooveel m'OgeliJk studie van alles wat haar maar kbn dienen om zich inzake de Kerken in Midden-Europa te otiënteeren.

Een zeer omvangrijk .dossier, ' bevattende sm'eekbeden en allerlei inf ormatiën van Hongaaïsch© zijde •ontvangen, werd ernstig bes'ludeend. Talrijke sam'enkomsten len gesprekken werden gehouden met onderscheiden afgevaardigden uit Hongarije, die men met lalle vriJtaiO'edigheid als het ware aan ©en kruisverhooir 'Onderwierp, om maar des te beter op de hoogte van zaken te ko'men. Eveneens werd ©en • groep van Luthersche Slowaken ondervraagd en nauwgezette studie werd gemaakt van bepaalde geschriften hunn©rzij!ds met inbegrip van wat Dr Seton-Watson haid geschreven. Met veel zorg niaakte men ook nog jgebruik van de waardevolle en onparüjdige groen-boeken, samengesteld .O'm' de Britsch© lafgevaardigden ter Vredes-Conferentie in te lichten, onder leiding van de HistO'rische Afdeeling

van het Miaisterie van Buitönlainidsdie ZaKen: over „Transisylvaiaië ela het Banaat", „Roemleaiië" en „Slovafij'iö" miet inbegrip vaa ainidere geschriften van louidieiieoi flatuimi, idie öer Camtaissie dieh'sti'g Konden wezen.

Het Miniisfceriie van Buitenlandsche Ziailaen was zoo vrienidielijk inede te dealen, dat Loi^d Gurzcoi; d© Britsche vertagenwojoiKiigers in die lajaidan (had geïnstrueerd oim de Commissie zooveel mogelijK van dienst te zijjn.

Te Londen had |de Colmmdssie ïiog een belangrijk loniderhoud pniet den Secretaris van de Roenieensche Legatie, die hun een laisser-p asser pas gaf oto de grenzien over te treüdlren, waar dat het best voior de leden uilüc'waimJ; idaarbij gaf hij nog persioanlijik! iWtroduoties bij Roem'eensche autoriteiten. Eveneens hadden de CoimlmiBSie-leden nog het geluk ojm te Londen Mr 'Snow (en andere leden te ontmoeten vam een© AmeriUaansche Commissie uit den kting der ütnitarische Klerk, jdie juist terugkwamen van hu!n reis naar Trans sylvanië, welker rapport pas was lOpenbaar gemaakt. Nog ontmoetten zij te Lond^ Mr Adeney, die kanselier van de Britsche Legatie te Boiekarest, die zoo vele jaren 'het hoold wa; s; geweest vain fle En'gelschej Zeridiag lotader de Joden in die hooldstajd.

Bij dit alles kwato nog, dajti jde heeren zich van een (geducht getal passen moesten voorzien, alsmede van de toestemming va{n heit Brilsch Militair Bureau voor den .toegang, töt dat gebied, wat [nog was onder niüitatre bezetting.

Na ieerst de bovengenoemide ver; gaideringen in Zwitserland te hebben bij'gewoond, nam de Commissie 'zich voor achtereenvolgens te bezoeken in Czecho-'Slovakijle: Praag, Brünn en Pressburg; in Hongarije: Boedapest en Debnecaeïi; in Transsylvanië: Nagy-Varaid (Groisz-Wardein), Koloszvar (: Kia, useaburg) en ïioig enkele andere middelpunten van Piesbyteriaal kerkelijk leven, eïi eindelijikl Bioekarest, met het doel om met Roemeensche autoriteiten in Staa: t en Kerk isamjenspiiekingen te honden.

In haar rappioït door Professor Cnrtis, den vier-'den November van het vorig jaar te Edinburig uitgebracht, zijn de afgevaardigden zoo gelukkig mede te k^nneta. ideeüen, dat zijl hun program naar het hier ontworpen plan hebben kunnen afwerken, zonder daarin ook miaar eelnige wijziging te hebben aangebi^acht. De Commiissie werd overal door) de veriegenwoordjjgers van wereldlijke jen kerkelijke Overheden m^et de imiaeiste vriendelijkheid eïn hoifelijkheiid ontvangen; itn. Honlgarije en Transsylvanië met een gloed ien enthousiasme, die 'roerend was en (hen diep troif. Opi, alle manier werd het de Gomm'issie gemakkelijk gemaakt haar taak te vervullen. Dioor publieke, zoowel als private personen, wejxi hun van tijd tot tijd eein gastvrijheid bewezen, die zoover giag(, dat zi| m!et groote zelfverloochening gepaard ging, gerekend fli'e zeer mtoëielijke omstandigheden waaron|der mieiri klaarblijkelijk leefde. De saraenkloim^ten, die zij overal mochten organiiseeren, - werdiein geikenmierkt' door een volkomteü. openhajrtigheid. De Commissie had vooraf zich voorgenomen om oinidubbekinnig te laten uitkomen, dat zij' .niet kwalm' mfet eenige politieke of nationale bedo'eling, ook .dat zij! geen-Schotschei missie iwas, noch eene zieniding aüeen. van Schotschè of Pngelsche Kierken, nlaar dat zij vóór; ialles'~eene Ciommissie wais' van Ide Wereld-Alliaatie vain; Presbyteriaansche (Kerken. Zij' heeft zich s'treing aan dit voornemlOT. gehouidep, , hoewel dit niel alüjdl even aajigenaaml voor haar was; .

Echter, het fejit dat de( jdrie lelden jder Comimisisie, Willi, ani; A. Cnrtis; J. R. Fleming en J. M a c d o n a ld We b s t e r, alle drie Schatten warön en zij; oioik nog de officieele, ' j^toetein: en de beste' wenschen der Schotschè IKierken hadden over te brengen, leidde er toe jdat zij| allelwege de roerendste b'ewij.ben va|ni sympathie en dankbaarheijd ontvingemi die de „Presbyterianea" van het vasteland betuigden jegeims Schotland en zij'p; Kerten.

De Commissie was' van meening, dat zij' te kó^rt zon schieten in haar taak ais, zij: geen mededeeli, ng deed van dein tro|ts' en Idle voldoening, waarmede zij' deze waimjie bewijzen van hewondering en dankbaarheid ojntving voor den' dienst idien Schotland reeds voor langein tijd hald' getocht te bewijzen aan de zaaki van het Presbyterianisme jn Midden-Europa.

1) Geza Ahtal, geboren te Tatan, werd ia 1885 & a Jeno Sebestyen, geboren te Csura, in 1907 als student t© Utrecht ïngeschreven. ;

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen