Bavinck’s beteekenis voor de Natuurwetenschappen.

Het valt mij zeer zwaar, de pen op te nemen om de verdienste van Bavinck te schetsen. De ontroering toch, dié 'thans ons allen vervult, is van zulk een persoonlijken aard, dat het schier ontheiligend is om met vele woorden deze stemming te verbreken.' Wat wij' zeggen kunnen, is" bovendien zooveel armer en killer, dan het beeld, dat in oinzen geest leeft.

Bij het grai van een vri'end zou men liefst zwijgen.

Maar toch wil, ik trachten om den lezfer een indruk te geven van de gr^o'te beteekenis, die Bavinck heeft voor de ontwikkeling van de natuurwetensahap. Hij was eigenlijk de eerste onder ons, die begreep, welk een taak de Christen op het gebied van de natuurwetenschap heeft, ^ maar ook omgekeerd welk een invloed de kennis der natuur oip het overdenken, het verklaren der Schrift kan uitoefenen.

Wat Bavinck hierover gedacht, gesproken en geschreven heeft, zal ik hier niet in een verkorben vorm trachten weer te geven.

Wi'3 .bet waarlijk weten wil, leze de heldere gescibriften van Bavinck zelf en vergenoege zich niet met - een overzicht of uittreksel.

Maar met nadruk wil ik erop wijaen, dat de beteekenis van deze vele en sehoone bo'sken niet alleen in hunnen feitelijken iuho'ud bestaat, m'aar bovenal in de heerlijke perso'onlijkbeid van den schtójver zelf, die ons op elke bladz. tegemoet treedt.

Dit is de grootste beteekenis van Bavinck voor de natuurwetenschap, belangrijker dan welke denk-- yj^x^T.^-^^^ VJ: a., L^^< ^i^-^^ < > o.ix, , ^cvk liij < loox aijno p!ersbo'nlijkh'eid en door de wijze v^an zijn denken oins demonstreerde wat de diepste grondslag moet zijn voor een gezonde ontwikkeling dezer wetenschappen. Een echt Christen, bescheiden - en eenvoudig, waarheidslievend en eerlijk, betrouwbaar en liefderijk, God liefhebbende en Hem in Christus zoekende meer dan de menseben, 'meer dan een partij', 'een kerk, een traditie of wat dan' ook.

Alles was voor Bayinok middel. Schrift en naituur, wetenschap en kunst, kerk en universiteit, maatsdiappelijk en persoonlijk leven, alles bad voor hem waarde om God in Christus te zoeken, te prijken en 'te danken. Daarom was Bavinck zulk een waarachtig Christen, daarom toomde hij in diep© verontwaardiging tegen ieder, die in den naam van Christus, niet Hem, maar lagere doeleinden najoeg.

Welnu, dit is Bavinck's onschatbare waarde en dit zullen wij jongeren, zijn leerlingen diep in ons hart als 'een rijkdom meedragen in ons leven, als een kracht in onzen arbeid, dat hij ons de juiste levenshouding 'tegenover de wetenschap der natuur beeft geleerd en getoiond.

Denkbeelden wijzigen zich met den tijd, alle menscbelijke en dus onvo'lmaakte arbeid is aan verandering onderhevig .en hoe belangrijk ook Bavinck's gedachten voor onzien tijd inogen zijn, hun blijvende waarde ontleenen 'zij niet alleen aan den inhoud, m'aar vooral ; aan 'bet feit, dat zij! vooirtdurend wijzen op de persoonlijkheid, die ze voortbracht.

Wanneer Bavinck een zijner lievelingsdenkbeelden lontvouwde, hetzij de ondersabeiding tusschen natuurwetenschap als feitenkennis en als wijfegeerige verwerking der feiten, hetzij de beteekenis van de kenleer vo'or de natuurwetenschap, lietzij de immianentie Gods in de natuur, betzij de verhouding van Schriftuur 'en natuur, dan luisterden wij met meer dan gewonen. aandacht, met devotie. Altijd was dit zioo, bij openbare redevoeringen, . in den kring van hoogleexarein, onder studenten.

No'oit vergeet ik den indruk van zijn spreken in een conferentie van oud-leden der Nederlandschje Christen Studenten Vereeniging, welke zöo ten volle Bavinck's sympathie had. Toen hebben wij meer dan ooit gevoeld, wat Bavinck ons, natuuronderzoekers, te zeggen had. Hij gaf ons geen nieuw systeem van wijsbegeerte der natuur, hij drong ons geen ti'aditioneele opvattingen op, al gevoelde hij zelf veel voor de scholastische natuurphilisopbie. Hij sprak .niet in snorkende zinnen en sehijngeleerdbeid, die bij verafschuwde.

Maar hij wees ons in heiligen ernst op de zwakheid en gebrekkigheid van ons menschelijk kun-

neiu en Icbninjen, - op' de onmogelijikWeid om naai' •eér ©n geiWeten-thans reeds een afgeiroind systeem van Christelijte 'natuurwetenscihap te geven, oip de moieizame studie en den langen tijd, ~die voor den groiei van zulk een systeem noodig is; op Jiet waardelooize van onrijpe conclusijes aan de schrijftafel gemaaHj op den dringenden eisöh' om zelf de natuur te doioa'zoefcbn, op het feit, dat de Scihrift geen leerboe^c voor de natuurwetenschap' is, op de relatieve waarde ooik' van het werk van andersdenkenden, boven alles echter op de waaradhtigheid van Gods openbaring in de Schrift en in de natuur. Graaft dieper, weest eerlij-'k! dat was de levensles van Bavinck aan ons. Dit was alles niet volkomien nieuw, miaar nieuw was het om het zóó te (hooren zeggen, nieuw, voor velen van ons, was de atmosfeer van eenvoud en nederighe-id, van ernst en liefde, waarin alle strijdlust, alte verdachtmafoh en neerhalen van anderen afwezig Avas.

De idee, dat de harmoinie tussohen geloof en wetenschap in de eenheid der menschelij'ke persoonlijkheid kan worden teruggevonden, was in Bavinok' verwerkelijkt.

Hij leerde niet alleen een systeem ba zlolökèn, maai' het oolfc' te beleven.

Hij heeft ons natuuronderzioeikers vele vragen otnibaantwoord gelaten, maar hij heeft ons toch den weg gewezen, dien wij, op God vertrouwende^ gaan moeten. Beter het niet weten te beisennen, dan onwaar te zijn, beter oen proibleem te laten staan, tot latere gesladhten misschien een oplossing zien, dan het klare beeld der nai.uurfeiten te vertroebelen of een gewrongen redeneering te aanvaarden.

BaA'inclk is uit ons midden weggenomen. Hij was onze grootste geleerde, vol „wijsheid, die van boven is, die is tön eerste Z'Uiver, daarna vreedz'aam, bescheiden, gezeggelijk, vol van barmhartigiheid en van goede vruchten, niet partijdig oordeelende en ongeveinsd" (Jao. 3:17).

Bavinck was geen volksleider, maar God geve, dat de herinnering aan zijn persoonlij'ldieid in ons volk moge blijven leven als hiet toonbeeld van den waren Christengeleerde. ^'Sl^iS^^I^fe'

Doorn, 29 Juli 1921.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen