„Geschiedenis der Philosopliie”, door Dr T. Hoekstra. Eerste Deel. Oude Philosophie. J. H. Kok, 1921, Kampen.

BOEKBESPREKING.

III.

Mag ik er iiog even axu herinneren, dat de opmerkingen, welke ik aangaande het boek van prof. Hoekstra maak niet ien doel hebben op de hoogc waardeering, die ik ervoor koester, ook maai' ©enigszins {i, f te dingen, doch dat ik , ze beschouwd wil zien als weuschen voor een eventueolen herdruk van dit eerste en voor de beAverkin|5 der komende deelen.

Ik zal mijn andere opmerkingen kort toelichten.

Het dunkt mij dan een nadeel, dat Pï"of. Hoekstra de 'philosofie zoo goed ials 'geheel uit het leven uitlicht. Hij volgt 'hierin (nog 'trouw de oude methode. Het is hem natuu'rliji'k bekend, hoe velen tegenwoordig gaaTno het verband opsporen tusschen de cultuur van ^eker tijdvak en zij'n philosofie. Maatf liij geeft er geen rekenschap van, • waarom liij de oude methode, die de wijsgeëPen als mannekens, het hoofd geladen met stelsels, uit de lucht laat vallen en aan den tijd, waarin zij leefden, bij'na geen aandacht schenkt. Misscliion doet hij dit om r'uimte te besparen. Maar zooivoel omvangrijker behoefde zijn boek daardoor niet te wo'i'den. Gedetailleerde cultu'urbesch'rijving, kan hier niet geëischt worden. Maar wel groote lijlnen. G^voiegl^'k kon dan voor nader bewijs verwiezen woirden naar üesbetr'effcnde literatuur. Ik voor mij kies bes'.isit , voór de nieuwe richting. De philosofie staat in ooarzakelijk rapport met 'het gewone leven. Ook de wijsgeer is kind van _zijn tijd. Zelfs wanneetf hij als prrofeet optreedt en met zijn denkbeelden zijh tijd vooruit streeft. W, ant ïiet aanknoopingspunt van zijn gedachteleven vindt hij in liet werkelijke alledaagsche leven in zich' en rondom zicb. Wetenschap zoekt altijd veS'klaring van versch'ij'niselen. Daarom heeft de geschiedenis der pihilosolie tot (roeping aan te geven, waarom een beip-aiald wijls'geeï met zijn bepiaalde ideeën in een bep)aald tijdvak kon opstaan en al of niet sc'h'ool maken. Ejr schuilt een beperking van de wetenschap ©n zekere miskenning van het verband tusschen wijfebegeerte en leven in, wanneer men dit nalaat. M. i. had ©en karakteriseering van de verschillende cultuurperiodes der Griefcsche en Romeinsche geschiedenis, van den tijd, waarin de onderscheiden ptoilosoÊsclile systemen pintstonden, niet mogen ontbreken.

Een volgende 'opmerking sluit 'zich hierbij nauw aan. "Men staat in de geschiedenis der wijsbegeerte altijd voor het idee-persoonlij-kheidsprobleem.

'Wat is de beheerschende factor in die gesch'iedenisi: de idee, waairvan een persoon de drager is of de persoon, die ©en idee schiap'. Zoo heel gemakkelijk is deze viuag niet te beantwoorden. Ja, het valt te hezien of er ooit ieen bevredigend antwoord op ge geven kan worden. Ben idee ontwikkelt zich niet yanzeii in Hegteliaansch piroces, maar telkens treedt een ptersoonlijkheid met onbeirekenbare krachten oip, die haar nieuw bevrucht. Doch ook de piersioonlijfcheid schept de idee niet uit zichzelf, maa; r vond het materiaal builen zich. Eir moet hier ©en wisselwerking gecomstateerd, welke nooit geheel rationeel te maken is. Een iri-ationeele rest zal altijfd moeten worden uitgetrokken. Daarom heeft een behandeling van de geschiedenis der philospfie Kooifdzabelijfc naar de personen altijd iets eenzijdigs evengoed al's die naair de ideeën. Ben man als Win del band voelde^ dit. In enkele zijtier boeken over de phüosofie-geschiedetnis' stelde hij den ptersoon op den voiojrgroftd, in ©en andei de idee.-Nu stem ik dadelijk toe, dat hlet pirachtiga boek, Warin hij den laatsten weg volgde, . niet zijn meest geslaagde, we'rk is. Toch' v^t de p|og[ing om' oip' •die wijze evenwicht aan te biPengeai, te loven. Alleen kan gevraagd of nog niet uitnemender weg! kan gel^ volgd en in ©en en "hetzelfde liandboek naar een combinatie van beidie methoden dient gestreefd. Gaarne had ik gezien, dat Prof. Hoekstra zich daaitiaan h'ad gewaagd. Die bevattelijkheid van zijn wéi'k voor eerst beginnenden zou daatönder'niet noodzakelijk hebben moeten lijden. Tk denk zeMs, dat zijn boek eir' door aan .frisohheid gewoimen had. Nu echter, bij zijn bewerking naar de piersonen, volgt de ©ene wijsgeei wat 'eentonig op de andere.. Men krijigt g[een wij's'geerigi histoïSsch perspectief.

Ben laatste opmerking geldt de kritiek, welk© Ptof. Hoekstra op de verschillende s^ystemien uitbrengt. Dlie kritiek worit niet gemist. Tamelijk uitvoerig is zij óp de affectenleer van de Stoa. Oip' andere jilaiafeen echter zoekt men haar tevergeefs. Zij is ongelijkmatigl verdeeld. .

Toch wil het mij voorkomen, dat in ©en werk van onzen kant, "de kritiek tot haar voUe rechit mioiet komen.

Ik zou het dan ook het trieffelijfcst hebben geacht, wanneer aan het ©inde van ©Ik hoofdstuk heit be^ spirokene kort was saamgêvat ea daiU Bian sti^enge, principieel© kritiek was onderworpen.

Vergete men toch niet!, ~ dat onze hed'etidaagsoh'e pihilo'sofie nog voplr ©en voornaam deel in de oude wortelt.

Daarom verdient het aanbeveling het kwaad in den wortel aan te wijzen.

Eindelijk nog een vraag. Is Aristoteles' stelsel met het oog , op de latere Bjcholastiek niet wat al te beknopt bespirokon?

Ziehier mijn opmerkingen. Die schrijver 'doe er mee, wat hij wil. Ik hoop echter, dat hïjL op .meer 'daia één pjunt mijn, ^ zienswijze zal deelen.

Daardoor zou volgens mij zijn boek nog meer aan de teischen • der , GejielQraaoerde wetenschapi gaan be­ antwoord.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen