PASCAL

I.

Pascal treft het niet.

Ter gelegenheid van de 300ste verjaring van zijn geboortedag — 19 Juni — is aan zijn nagedachtenis niet die hulde gebracht, waarop hij. recht had.

En dat nog wel in 'een tijd, waarin i-nen met het huldigen van groote en minder groote dooden zoo kwistig is.

Waarin men ijverig annaleir schijnt te raaclpki^en, orri te zien, wie er met eenige reden nu raoi een bewierook-lustig nageslacht in aanmerking kan komen.

Is er geen sterfdag, dan kan een geboortedager ook mee door.

Rijmt het jaartal niet op honderd, dan v/ardt met het halfrijm vijftig ook' genoegen genotaen.

„En in zoover brengt Pascal het er gelukkig af, dat hij niet 'geheel vergeten is.

Maar toch: hij had het tij tegen.

In zijn vaderland hebben pas twee grootsche huldigingen plaats gegrepen en. de wet van verbruik van arbeidsverrriogen met de daarmee annexe vermoeidheidsverschijnselen gelden ook' hier.

Renan werd andermaal begraven, loffelijk'er nog dan de eerste miaal. Boeken en tijdschriftartikelen verschenen er over hem in respektabelen getale.

Om Pasteur glorie toe te brengen togen de twee hocgste magistraatspersonen naar Straatsburg en hoewel zij er meer politieke munt lieten klinken dan wetenschappelijke, het ramtoelde toch.

Ie Koningin der aarde — de pers — heeft bij Pasteur langdurig geknield gelegen.

Het volk heeft zich hem, dankbaar herinnerd.

En niet het geringste willen we op den lof, aan Pasteur toegezwaaid, , afdingen.

Hij, de geloovige geleerde, is ons zooveel sympathieker dan de. ongeloofsapostel Renan.

Maar toch, dat Pascal het tegen hem' moet afleggen, kunnen we niet hebben.

De psychologische verklaring ligt wel niet ver weg.

Pasteur heet een weldoener der menschheid, omdat hij verdienste heeft voor het menschelijk r lichaam!.

Hij vond het seruiiii tegen hondsdoilheid.

Naar hem wordt de melk. genoemd, die zoogettaamd kiemvrij is.

Hem' omstraalt de aureool van den wonderdokter.

Maar Pascal ?

Zijn wetenschappelijke prestaties trekt mlen pto «tttemorie uit. En dan ja, dan heeft 'hij de zielen der mienschen gezodht.

De duivel wist het wel: huid voor hViid, al wat de mensch heeft zal hij geven om zijn leven, om ^ijn lichaam; , niet om zijn ziel.

Hoe psychologisch ook de m'odeme mensch' — in Franirijk en overal — heden ten dage georiënteerd is, .als het er op aan komt, stelt hij den dotter boven den psycholoog, boven den predifer en den priester.

Dat is niet een eigenschap van den modernen fensch alleen, 't is immer zoo geweest.

Toen Christus geen wonderen en toetenen wilde wen wegens het ongeloof der burgeren van Zijn Vaderstad, toen Hij weigerde voor hen als louter ; *oiiderddkter op te treden, beproefde men Hem ' ^fla de steilte te werpen.

Zeker, over Pascal werden in de „Mercure de \ "anco" en in de „Revue des deux Mondes'' schit-; terende .artikelen geschreven.

Met enkele zullen we. wel onbekend zijn.

Misschien volgen er nog een paar.

Maar het officiëele, het groote Frankrijk gaat aan hem voorbij.

Hij mag de kruimkens eten, die gevallen zijn van den herdenkingsdisch yan Renan en Pasteur.

Pasteur treft het ook in ons land niet.

Toch vindt hij hier het betrekkelijk grootsL getal van geestverwanten, wel niet in den nauvvsteu maar dan toch in eenigszins ruimeren zin.

De Couperus-hulde heeft hem 'daarom rüet te zeer geschaad, want onder de Couperus-bewondera.ars, moet men geen geestes-samenstemming niet hem zoeken.

Opzettelijk zeg, ik: niet te zeer.

Want een weinig schade "heeft hij daardoor wel geleden.

We zijn immers een stel medeburgers rijlc. die met alles dwepen.

Die Couperus' Eline Vere en Pascal's Pensees achter elkander kunnen lezen en over allebei in exstase zijn.

Bekende niet eens een schijn-kultuurmensch, wiens, goed gesoigneerde vingeren m'et een \nx.euitgave van Pascal's Pensees speelde, mij, dat hij dit boek zoo hiachtig mooi vond, omdat de re'incarnatiè er in werd geleerd?

En toen .ik vroeg dna.^ ia ook eens inza^gte .-te, n-iogen nemen, omdat ik dit nooit had bemerkt, wees hij mij met een van die verzorgde vingeren het woord: „incarnation" (vleeschwording) aan.

Het onderscheid tusschen incarnation en reïncarnatie ontging hem ten eenenm-ale.

Waarom kan zoo. iemand 'niet Couperus en Pascal door elkander 'lezen en weenen?

Doch deze kategorie den' rug toewendend, is Pascal onder ons een tamelijk onbekende.

Pascal treft het niet, dat hij pas een vertaalster heeft gevonden, in Fenna, de Meyier, diei, en dat nog wel voor de Maatschappij voor goede en goedkoope lectuur, zijn Gredachten dikwijls zoo uiterst gebrekkig' weergaf, omdat ze hem niet begreep.

Pascal treft het niet, dat het vorige jaar is heengegaan een man, die hem zoo door en door kende, den hoogleeraax Is. van Dijk.

Toen deze zijn rusttijd ging doorbrengen in Heusden, vroeg, men hem, waarom hij zich zoover uit de wereld terugtrok, wat hij daar mtoest doen.

En hij .antwoordde., dat hij zich daar niet eenzaam' zou voelen, want dat hij zijn vrienden Augustinus, Thomas a Kempis en Pascal bij zich had.

Zoo’n ni, an ware in ons land de aangewezene geweest, om een waardige Pascal-hulde te leiden.

Dan, het antwoord va.n Prof. vann Dijk' teekent.

Wie zal als hij zich bereidt om, ' te sterven, naar R.ena.n grijpen?

Maar dat Pascal iemands laatste dagen of jaren miag verhelderen, is dit niet een treffender hulde 'dan .een Pascal-niarsch, gespeeld door een ee.rsterangs-fanfare-corp'S ?

Enkele .artikelen wil ik aan Pascal wijden.

Niet om' hem. levens-groot te teekenen.

Niet om .zijn gedachtenwereld ©enigszins volledig open te sluiten.

Evenmin als Schelling, Heigel en zooveel andere groote, denkers laat Pascal zich populariseeren in 48 bladzijden ol nog veel minder.

Ik geef een paar indrukken.

Meer niet.

En dat als stille hulde vo-or dien genialen, geloovigen antleeder v.an de menschenziel.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen