Buitenland

Rusland. De Heilige Synode en graaf Tolstoï,

In September van dit jaar werd in Rusland door zijn vele vrienden en geestverwanten graaf Leo Tolstoï op zijn 8o3ten verjaardag gehuldigd. De Heilige Synode had een geschrift laten uitgaan tot alle ware zonen van de Giiekschorlhodoxe kerk, om hen te vermanen aan die manifestatie geen deel te nemen, „ten einde aan tiet strafgericht Gods te ontkomen" - -terwijl daarin den geestelijken wordt aanbevolen zorg te dragen voor de verbreiding van zulke geschriften, die het verkeerde van Tolstoi's werken in het licht stellen.

Het komt ons voor, dat het wijzer van de Heilige Synode geweest zou zijn, indien zij zich bepaald had tot het uitspreken van de laatste gedachte. Immers indien deze vergadering zich herinnerd had, wat in der tijd de opperprocureur der Heilige Synode van het Russische boerenvolk gezegd had, toen hij critiek uitoefende over het onvruchtbare, doodelijke formalisme zijner kerk, dat volk met de Atheners gelijk stellende die „den onbekenden God" aanbaden, dan zou de vraag door haar zeker gesteld zijn, of niet mede door de schuld van de hoogste kerkelijke vergadering, de geestelijke toestand van het volk zoodanig gewoiden was, dat de denkbeelden van Tolstoï ingang bij velen vonden, en dan was menig hard woord achterwege gebleven. Eene waarschuwing tegen de revolutionaire leer van den graaf was dan toch ook op zijn plaats geweest.

Tolstoï heeft geen kennis a-in de verdorvenheid van de menschelijke natuur. Men behoeft zich slechts tot ware zedelijkheid in ite spannen en dan kan de mensch zich over zijn boosheid heenzetten en dan wordt ieder gelukkig, en is ook de sociale ellende verdwener; — van deze grondstelling gaat de geniale schrijver uit. De macht der zelfzucht kent hij niet. De gedachte, dat de menschen niet alleen als individuen moeten beschouwd worden, maar ook deel uitmaken der menschheid, wordt door Tolstoï verworpen; nationale, sociale en kerkelijke banden worden door hem als onzedelijk en schadelijk verworpen, evenals de besctiaving; eerst wanneer dat alles op" zij is gezet, komt de mensch tot volmaaktheid en dan wordt zijn ideaal: het hemelrijk op aarde, verwezenlijkt. Het is het meest absolute anarchisme, dat deze wijsgeer en dichter predikt. Dit neemt niet weg dat de fijae zielkundige analyse van karakter, de levendige voorstelling van personen en zaken in den Russischen schrijver te bewonderen zijn. Zij die Russische toestanden kennen, moeten toegeven, dat de critiek, dien Tolsto! oefent over de rechtbanken, de scholen, de kerken, het publieke en het gezinsleven, dikwijls zeer rechtmatig is. Doch dit neemt niet weg, dat .Tolstoï's geschriften terecht genoemd worden: Het Evangelie der revolutie. In zijn laatste werk: „Ik kan niet zwijgen" getiteld, pleit hij „verzachtende omstandigheden" voor die revolutionairen, welke roofden en moordden; ja hij verklaart ze bijna voor onschuldig; de indirecte medeplichtigen aan de misdaden zijn al de ambtenaren — van den secretaris van het gerechtshof tot den minister en den czaar toe. In zijn geschrift: „Hoe zal het boerenvolk zich vrijmaken? en: „Het Christendom en de militieplicht, " raadt hij het volk aan, naar God te leven; dat wil zeggen, niemand te dooden, geen eed af te leggen, noch voor de rechtbank, noch als onderdaan, noch als soldaat; niemand te straffen, in een kerker te sluiten, te verbannen of terecht te stellen. „Naar God te leven, " beteekent God meer vreezen en Hem meer volgen, dan den gouverneur of den czaar, ' en wanneer de gouverneur of de czaar iets gebieden, wat God verbiedt, di%n moet men niet hem, maar God gehoorzamen. De algemeene dienstplicht is in tegenspraak met de leer van Christus. Soldaten, en officierea moeten geen wapenen willen dragen en het bevel van op het volk ie schieten niet opvolgen, wijl elk dooden door God verboden is. Men verstaat, hoe gevaarlijk dergelijke lectuur voor het Russische volk is. Het volk beseft niet, dat als Tolstoï van God spreekt, hij niet dien God bedoelt, die zich in Zijn Woord heeft geopenbaard, en zoo sleept hij nog menigeen met zich mede. De rampen die Rusland treffen en die nog nawerken, zijn mede op rekening te stellen van dien valschen profeet, gelijk men hem niet ten onrechte betiteld heeft.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen