Leestafel.

Ds. W. F. A. WiNCKEL, LEVBN EN ARBEID VAN DB. A. KUYPER. Uitgave van W. ten Have, Amsterdam,

Wie zich voorneemt een „tnenschelijke handeliug" te verrichieo, wat nog iets auders i> dan de „handeling van etn mensch", behoori ^ich te bezinnen niet alleen op het „waarom" en het „waartoe", maar ook op het „hoe" hij haar zal verrichten.

Ook het uitgevea van een boek is een menschelijke handeling. Een waarvan wicst-makeu bet naaste doel is waartoe en het verlangen naar winst de naaste reden waarom een zakenman haar verricht.

Van een in de Uitgevers-branche zoo ervaren zakenman als de heer TEN IJAVE, ' is niet anders te dtnuea dau dat hij, zich bezinnend op hei ia 't licht geven eener populaire beschrijving van het leven en den arbeid van DR. KUYPER, loen hij daar winst bij voorzag, er zich toe gedreven voelde.

Maar tot voldoende bezinning, op het „hoe" of op „welke wijze" dit voornemen tot uitvoering ditnde te geraken, schijnt het ditmaal niet bij hem te zijn gekomen.

Het gold hier toch een levensbeschrijving van een nog in leven zijid tijdgenoot tx\ wel van een, die onder ? iJQ, zoo bn-nen-als buitenlandsche tijdgenooten, voor een man van beteekenis geldt.

En nu ware het zeker niet overbodig geweest, met den persoon in quaestie zelf eens te gaaii spreken om hem van het plan in kennis te stellen.

Ik weet, dat het usantie is van publieke personen, ook van nog levenden, bij zekere gelegenheden, ook zonder hen vooraf te raadplegen, een kortere of langere levensbeschrijving te geven en dat er geen enkele wet is, die zulks verbiedt. Doch hier ging het niet maar om een dag-of weekblad-artikel.

Ik weet ook wel, dat men het geen Uitgever wettelijk kan be euen wanneer hij een boek, dat uw leven beschrijft, g-lieft te publiceeren, maar het belang van zulk een onderneming eisch dan toch, dat hij zich eerst eens mondeling of schriftelijk tot u wendt. Het laatste is zelfs gewoonte bij bet samenstellen van 'n biographisch-Woordenboek.

Het belang van de ondernemiDg vraagt zulks; in dit geval had ook eigenbe'ang van den Uilgever TEN HAVE het gevraagd.

Twee kansen waren hier te voorzien. -

Of DR. KUYPER had, wegtns voor hem voldoende redenen, om ists te noenrien, publicatie in afzienbaren tijd van eigen MÉMOIRES, aan TEN HAVE diens plan ontraden, öf hij, de man, die aan het zich-laten-interviewen gewoon is, had, na goedkeuring van het plan, een en ander losgelaten wat aan de uit te geven biographie deugd had kunntn doen.

Dat nu de vrees de eerste kans te beloopen, den heer TEN HAVE van de noodige bezinning op het > hoe« heeft teruggehouden, mag ik vau , hem, die maar al te goed weet, dat de vrees een slechte raadgeefster is, niet onderstellen. Dan, het zich alleen op het «waarome ea het »waartoe< en niet, althans niet voldoende, ook op bet «hoec bezimen, was een onbezonnenheid van TEN HAVE.

Een onbezonnenheid, die hem heeft doen missen wat zijn boek deugd had km nen dot^n. en hem, bij het lezen van enkele STANDAARDasterisken, naar ik vermeen, enkele mm aangename oogenblikken zulten hebben bezorgd.

Ik acht het voor den heer TEN HAVE een buitenkansje, dat hij voor de uitvoering van - ijn in onbezonieaheid geconcipieerd plan, Ds. WiNCKEL bere d vond.

In een WOORD VOORAF van meer dan 5 bladzijden, vertelt deze, dat toen TEN HAVE hem het verzoek, deed »een populaire be^ch ijving van het leven en den arbeid van DR. KUYPER te leveren", hij »die uitnoodiging met vreezen en beven op zich genomen heefi".

Indien deze, zich in ongewild lichaamsbeweeg doorzetlende gemoedsontroering veroorzaakt is door de mededseling des heereu TEN HAVE, dat DR. KUYPER er mets van wist, kan ik haar best veiklareo. Indien zij veroorzaakt is door de overweging wat aan zoo'n leverantie niet al vast is, evenzeer.

Dit mijn oude vriend WINCKEL zich nochtans heeft laten vindtn, is mij eerst begrijpelijk geworden, doordat hij op p. 1 van zij i WOORD VOORAF schrijft: „Het is mijn vaste overtuiginji, dat DR. KUYPER de eere Gods en het welzijn VS.Q Kerk tn Vaderland heeft gezocht en doorgaans daartoe de rechte paden wees. Al gingen wij niet door dik en dun met hem mede, het smartte ons, dat DR. KUYPER in zijn streden raenrgwerf tegengestaan of smadelijk bejegend Werd, ook door hen, van welke men dat anders had kunnen verwachten. In het boek dat de Uitgever van mij verlangde, zou ik aan dat gevoel uitdrukking kuuLca geven, en dit trok mij aan."

En zoo ligt dan dit, in onbezonnenheid ontvangen en in overkropt smartgevoel geboren geesteskind van Ds. WINCKEL, gehuld in, voor een efn boek over DR. KUYPER, uiterst zonderlini; aandoend vuur-rood pap e en omslagje, ter beoordeeling op roiJQ leestafel.

Dat dit boek moest „worden overgedaan" is door een criticus onlangs beweerd.

Maar dit oordeel zou ik niet gaarne onderschrijven. Zeker, het draagt in sommige zijner deelen nog de sporen van zijn smart-geboorte en bepaaldelijk in die — wat lij een levensbeschrij.'ing van DR. KUYPER voor de volkomenheid der deelen noodig was — waarin over de politiek wordt gehmdeld. In deze passages van zijn boek, veroorlooft zich de geachte Schrijver g omtrent de politieke medestanders van DR KUYPER, die toch niet aniers dan hij zelf overtuigd zijn, dat deze „doorgaans de rechte paden wees", wanneer zij die overtuiging somtijds niet hadden, uitdrukkingen welke hèn, voor de obgen c van wie dit boek allereerst beiiemdis, oi juist belichten en welke reeds daarom aan DR. KUYPER ongevallig moeten zijo.

Maar daarmee is nog niet dit heele boek a refatre. v o

Daartoe is er te veel in van b'ij vende waarde. Zeker, het leven van een tijdgenoot, eenoudeten r c d en dan nog wel een ouderen tijdgenoot die door veelzijdigheid zoo eminent is als DR. KUYPER oüj te beschrijven, dat het beelding niet allern van doen, maar ook van zijn wordt, vereischt een schrijvers-talent, dat aan meer dan zelfs artistiek photographeeren doet denken. De introspectie van den beschrevene, zijn MÉMOIRES, kunnen hier veel bij helpen en het ho-fdsuk: DR. KUYPER ALS PREDIKANT, door WINCKEL bijkans geheel ontnomen aan de bekende CON­ FESSIE AAN VAN DR LINDEN, is dan ook een, zoo niet het best geslaagde deel van het werk.

Maar er is meer noodig en ik denk hier aan A. PIERSOH'S mooie boekj - OUDERE TIJDGENOOTEN.

Geprikkeld door WAGHNAAR'S nog al oi.beholpen beelding der mannen van den RÉVEIL en, naar hij mij vertelde, meer nog doordat BEETS, als promotor, den doctorandu"! niet beter had genolpen, kwam PIERSON, zelf kind varï den RÉVEIL, zijn jeugd-mdrukken weer opdiepend, tot het sch'ijvtn van dit, naast zijn INTIMIS, kleine meesterwerkje, waarvan telkens als ik h'-t - weer lees, g'oote bekoring op mij uitgaat. De bekoring van e n schrijvers-talent dat aan meer dan zelfs artistiek-photografeeren doet denken. Dat doet (\< nken aan het portret-schilderen van een artiest bij de gratie Gods, die, door telkers tn telkens weer liefdevol-geduldig waarnemen van den uiterlijken, eindelijk ook den innerlijken mtnsch te pakken krijgt, om dan dien uiterlijkcn zoo te beelden, dat de innerlijke er doorhi en-kijkt.

Zulk een baeld ng kost tijd. Tijd ook in dien zin, dat de biograaf en de persoon, wiens leven en werken hij beschrijft, door een vrij groote lijdruimte van elkaar gescheiden moeten wezen. Z > o niet, dan mist zij de noodige obj-'ctiviteit.

PIERSON'S oudere tijdgenooten, die hij in zijn j^ugdhad gekend, waren dan ook reeds heengegaan en hij had de akmè van zijn leven reeds ver achter zich, toen hij ze in zijn GiDS-artikeUn later tot een boekje gebundeld, beschreef.

Mijn groote bezwaar tegen WINCKEL'S boek is, dat het praemajuur is.

Als deze half-November-winter.

Het boek geeft bijkans enkel te zien > KUVPERvan den buitenkant".

Ea laat mij bet nu maar zeggen, ik vind dat jammer.

Ik, en met groote dankbaarheid zij hft gezegd, had in de jaren, toen hij aan onze VRIJE UNIVERSITEIT mijn oudere collega was, hei voorrecht van ziji intiem veikeer. Ik ben zeker, Hat een objectieve beelding, ook van zijn innerlijk, aan zijn nu meest verbhterde vijanden eens zal meevallen en zijn vrienden nog hooger zal doen waardeeren wat God hun in dez^n mensch, ook toen hij nog niet van zijn zonde ^f was, geschonken had. j „a? , ^ , '

Of ik mij van de taak, die Ds. WINCKEL op zich nam, beter dan hij zou hebben gekweten ?

Denk er niet aan!

Want ik weet maar al te goed, dat ik geen ALLARD PIERSON beo, en ook, dat ik, ten opzichte van de tijdruimte, nog te dicht bij DR. KUYPER sta.

Gedachtig aan het in magnis voluisse sat est. kan ik echter aan dit bock van Ds. WINCKEL mijn waardeer'ng niet onthouden.

Ik zei dit reeds van het hoofdstuk: DR. KUYPER ALS PREDIKANT, hetwelk o.m. diens volledig program van Kerk-herstcl biedt.

Maar ook de overige hoofdstukk n, waarin HR. KUYPER als Staatsman, als Snijder voor sociale rechtvaardigheid^ als Geleerde en als Reformator der Kerk wordt geteekend, zijn lez nswaardig. ... a - -

Lezenswaardig, omdat zij het, door oudere tijdgenooten, in lang vervlogen dagen doorleefde «eer doen herinneren en voor jongere tijdgenooten de kenjis van het verleden kunnen verrijken.

Mee het oog op de bevrediging van die tweeërlei behoefte, wen ch ik dtn Auteur voor zijn, van veel „tiapluizen", zooals hij zelf het noemt, getuigend, en daarbij goed gestileerd boek, tal van lezers en den Uitgever een groot debiet toe.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen