Het gereformeerde beginsel en de kerkgeschiedenis - pagina 49

48

ALEXANDRE GUIRAUD, Philosophie catholique de I'Historie, ou I'His· toire 'expliquée, Paris, 1841, twee deelen; baron BARCHOU DE PENHOËN: Essai d'une Philosophie de I'Histoire, Paris 1854, eveneens twee deelen: beide Roomsch; en K. STEFFENSEN, Zur Philosophie der Geschichte, Basel, 1894, die zich in hoofdzaak bij chelling's theosophie aansluit. Over Bunsen en Laurent zie noot 73. 28) De pragmatische school, die haar naam ontleent aan Polybius., heeft bij ons een harer edelste pleitbezorgers gevonden in E. A. BOR· GER, (zie diens Disputatio de HistOl'ia Pragmatica, ed. alt. 1818 en de Appendix: Oratio de Historiae doctore, Providentiae divinae Admi· nistro). De schaduwzijden van deze richting zijn op afdoende wijze in het licht gesteld door F. CHR. BAUR, Die Epochen der kirchlichen Geschichtsschreibung, Tübingen, 1852 p. 152-197. Over den naam bestaat nog al tijd veel verschil van meening i wanneer men de prag' matische school in haar wijdsten omvang neemt, dan kan men tot haar alle historieschrijvers rekenen, die in de ge chiedenis het onderling verband der feiten naspeuren, zooals door Brockhaus Conversations· lexicon, (i. v. Geschichte) en ook door Dr. B. Ter Haar, De Historiographie der Kerkgeschiedenis, Utrecht, 1870, gedaan wordt. Ik hield mij aan het gewone spraakgebruik, te meer daar de naam pragmatisch op zichzelf niets zegt. 24) E. BERNHEIM, 1. c. p. 526. 25) J. G. HERDER. Ideen zur Philosophie der Geschichte der Menschheit, Riga und Leipzig, 1785, IV Th. In Th. UI, p. 124 vindt men het eene beginsel het duidelijkst uitgesproken: » oth und Umstll.nde sinJ s die Triebfedern gewesen, die alles aus den Mcnschen machten. hat die Holländer, was hat die meisten Seefahrenden Völker get? Die Noth, die Lage und der Zufall". Zoo is alles te verklaren »eine glückliche Situation, die dze Natur er schaffen hat". Maar tegelijk handhaaft hij in Th. In, p. 386, dat »Humanität der Zweck der Menschen-Natur" is en dat uit dit einddoel de geschiedenis is te verklaren. Van de providentia Dei wil hij echter niets weten: »Was du' zoo laat hij God tot den mensch spreken, , aus deiner Natur Edles und Vortreffliches zu schaffen vermagst, bringe hervor; ich darf dir nicht dur h Wunder beistehn, da iell dein menscMiches Selllcksal t1l dum menscMzehe Hand legte«. (Th. lIl, p. 396.) 26) »J ede menschliche Individualität ist eine in der Erscheinung wurzelnde Idee". Zie RAPPOPORT, I. c. p. 73. 27) R. FLINT, 1. c. I!, p. 411 en p. 477. 28) Men vindt deze wetten geformuleerd bij BOURDEAU, I. c. p. 34.t en vv., maar vooral bij HERMAN DOERGENS, Aristoteles oder über Wissen· schaft der Geschichte, waarvan Bel. I, te Leipzig 1874, handelt Ueber das Gesetz der Geschichte. Zie daar p. 64. 29) Zooals St. Simon, Fourier en Jouffroy, zie R. FLINT, 1. c. I 1, P 155 en vv., p. 167 en vvo en p. 206 en vvo 30) BOURDEAU, I. C. p. 336.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen