Leemten in de wet - pagina 24

26 op den inhoud als zoodanig, dat is de transcendentaal-logische methode. Alleen met deze laatste hebben wij hier te doen. Het begrip „transcendentaal" staat in nauw verband met dat van „apriori", dat eveneens weer psychologisch en logisch kan worden opgevat. Ook hier hebben we alleen met de logische aprioriteit te doen. A priori betreft in den regel meer het voorwerp, transcendentaal meer de methode. 7) M. a. w. eenzelfde gebied regelen. Spreken we van praedicabiliteitssfeer, dan bedoelen we immers een gebied, waarop een subject praedicaten bezit. Het klinkt wel eenigermate vreemd, het recht, het moreele, het aesthetische, het heilige — als ordening — subject te noemen. Toch is deze zienswijze in waarlijk idealistischen — d. i. in e£7«"scfe-idealistischen zin — de eenig mogelijke. W a n t zij kan doen uitkomen, dat dit gebied — onze handelingen en onze gezindheden — de materie dier qualificaties zijn, en dat het recht qualificeert. Hierdoor kan ook beter tot zijn recht komen het inzicht in het — in formeelen zin — categorisch en rigoristisch karakter, dat aan ieder systeem van behooren, aan ieder complex van normen onafscheidelijk is verbonden. Iedere norm vraagt onze gehoorzaamheid, onze toewijding, ook tot iederen prijs. Of de vervulling dezer norm den verlangden prijs waard is, daarover kan deze norm zelf niet meer beslissen, maar stelt ons voor de vraag of deze zich kan voegen in de eenheid van ons waarde-bewustzijn. 8) Inderdaad ontbreekt het niet aan schrijvers, die tot deze consequentie zijn gekomen. Ik wees hierop reeds in mijn opstel in Themis, 1917, N o . 2 (overdruk blz. 1 7 ) . Zie voorts L a s k in Die Philosophie im zwanzigsten Jahrhundert. — Festschrift für K u n o F i s c h e r . 2e Aufl. 1907 blz. 2 7 3 . v

v

9) Het begrip „idee" speelt een grooten rol in de rechtsphilosophie van S t a m m l e r . Zijn constructie van de rechtsidee is logisch — niet historisch — georiënteerd aan het critisch-idealistisch ideebegrip der Marburgerphilosophenschool van C o h e n , N a t o r p , K i n k e l , C a s s i r e r , L a s s w i t z e. a. Het kenmerkende van dit idee-begrip is K a n t s redebegrip, waaraan nimmer een voorwerp in de ervaring beantwoorden kan en dat toch niet een fictie is. Het is een oneindigheidsbegrip, een begrip van een volmaaktheid, die nergens en nooit te bereiken is. Van dit standpunt uit is het volkomen correct als N a t o r p deze idee eenmaal voorstelt als een poolster of een rechte lijn, die de richting aangeeft, de gang, de methodos, waarheen men zich zal hebben te bewegen. De ideeën zijn niet constitutief, zooals de categoriën, waardoor de voorwerpen der ervaring worden geschapen, maar hebben een regulatieve beteekenis. Zie S t a m m l e r in zijn Theorie der Rechts wissenschaft blz. 442, 441, 439, 441, — deze stelt echter de idee voor als de „Spitze des Kegels" construeert dus stereometrisch, wat, van zijn standpunt uit, niet juist is. Het kennistheoretisch realisme kan S t a m m I e r s ideebegrip handhaven zonder de tianscendentaal-idealistische beschouwing van het „gegevene", ook het als „recht-gegevene", te aanvaarden. Immers uit het critische, functioneele karakter der rechtsidee volgt allerminst de, de ideëele rechtswereldscheppende functie van het bewustzijn, noch wordt het een door het ander ondersteld.

\

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen