Het calvinisme en de kunst - pagina 62

60 schouwspelen zegt: „Ze z o u d e n a a n g a a n d e de stof in en d o o r z i c h z e l f n i e t o n g e o o r l o o f d zijn, i n d i e n de v o r m v a n v e r t o o n i n g w i e r d v e r a n d e r d , d. i. zoo d a a r v a n g e w e e r d w a r e n d e v e r m o m m i n g e n , v r o u w e n o n d e r m a n n e n v e r m e n g d , m a n n e n in v r o u w e l i j k e ges t a l t e , m i s b r u i k v a n G o d s n a a m , s c h i m p d i c h t e n , d w a a s h e d e n en o n g e o o r l o o f d e k l u c h t e n , de d a n s e r i j e n , den g a n s c h e n a a n h a n g en h e t w e r k t u i g d e r g o o c h e l a a r s , z o t t e n , en d i e r g e l i j k e . G. YOETIUS, D i s p u t a t i e de G o m o e d i i s of T w i s l r e d e n t e g e n d e S c h o u w b u r g e n . 2e druk, vert- van J. G. Mohr. Amst. 1772 p. 18, 19. ") Dit bepaalt zich tot enkele opmerkingen in zijn A r e o p a g i t i c a , in zijn b r i e v e n en in den proloog van enkele verzen. In Bohn's editie staat de A r e o p a g i t i c a in Deel II p. 48 101. '^) Heinsterhuis diende genoemd als de eenige Hollander, die vóór Kant opzettelijk de aesthetiek behandelde. Frans Hemsterhuis (1722—1790) was de zoon van den bekenden Griekschen philoloog Tiberius Hemsterhuis, en bekleedde de betrekking van eersten Commies bij onze Kanselarij. Zijne gezamenlijke vperken zagen viermalen, in 1792, 1809, 1825 en 1846, het licht. Zijn bekendste aesthetisch geschrift is L e t t r e s u r la s c u l p t u r e . La Haye 1769. Hij vertegenwoordigde als Godsdienstwijsgeer een beshst rationalistisch standpunt. Herder noemde hem „den grootsten wijsgeer, die na Plato is opgestaan". Goethe zegt in W a h r h e i t u n d D i c h t u n g , W e r k e Th. 30. S. 239, dat hij Hemsterhuis' „Idecngang sich nicht anders zu eigen machen könnte als wenn er sie in seine Sprache übersetze" en verklaart zich met hem homogeen. '^) Antwoord op de Prijsvraag : „ H e b b e n d e D i c h k u n s t e n d e W e 1s p r e k e n d h e i d v e r b a n d m e t de W i j s b e g e e r t e ? En w e l k n u t b r e n g t d e z e l v e a a n d e e e n e e n a a n d e a n d e r e t o e ? in (oude) W e r k . M a a t s c h . d e r N e d . L e t t . Deel VL 1783. 4°. p. 1—200, met acht bijlagen. 1". over het b e l a c h lij k e, 2°. over m i n n e d i c h t e n , 3". over de D u i s t e r h e i d d e r a a n g e n a m e a a n d o e n i n g e n , 4". Van de v e r s c h e i d e n h e i d i n h e t s c h o o n e , 5". Van het m e n s c h e l i j k l i c h a a m , 6". Van de schoonheid der B ij z o n d e r e I ij n e n, 7". over de g e m e n g d e a a n d o e n i n g e n , en 8". over punten de d i c h t k u n s t betreffende. Een opgave die toont, dat Bilderdijk recht heeft op een plaats in de Geschiedenis der aesthetiek. Toch is het feit, dat dit stuk in 1783 verscheen en in 1782 geschreven was, voldoende, om te doen zien, dat hier aan geen Christelijke aethestiek te denken valt. Bilderdijk blijft dan ook geheel in den gedachtenkring der Paganisten. ") Solger, een volgehng van Schelling en vroom theosoof, wierd door Hegel als de eerste schrijver van een eigenlijke Aesthetiek geëerd. Zijn pantheïsme blijkt genoeg uit deze woorden: „Von den Besondern und Einseln der blossen Erscheinung kann diese wie es scheint nicht aufsteigen zum Götthchön; es m u s s a l s o w o h l d i e T h a t i g k e i t s e i n , w o d u r c h die G o t t h e i t die W i r k l i c h k e i t h e r v o r b r i n g t und w i r k l i c h wird."Cf.Erwin,Vier Gesprache über das S c h o n e . Berlin, 1815. I. p. 231. C o u s i n eerde God als het beginsel van de drie graden van schoonheid, die hij in het fraaie, ware en goede zag- Du v r a i , du b e a u et du b i e n . Paris, Didier 1857 p. 170. Ook C a r r i è r e zegt bijna in gelijken zin: „So bleiben uns das Schone, Gute, Wahre, diese Dreiund e i n Göttliches in Ihnen." CARRIÈRE, A e s t h e t i k . Leipzig, 1859. L p. 228. Het naast aan de Christelijke levensbeschouwing staat DR. L . ECKARDT, Die t h e i s t i s c h e n Beg r ü n d u n g d e r A e s t h e t i k in G e g e n s a t z e zu d e r P a n t h e i s t i s c h e n . Jena 1857, die hij aan Carrière opdroeg en waarin hij voornamelijk Vischer be-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen