Het calvinisme en de kunst - pagina 19

17 Aldus ongeveer is de wereld van het Schoon en de wereld der Kunst, gelijk die in de Heilige Schrift ondersteld wordt. „Uit God, d o o r God en t o t God alle dingen" ook in deze wondere sfeer der Heerlijkheid. Maar juist daarom ligt in de ordonnantie van dat Schoon dan ook een voortstuwend motief, dat zich nergens stuiten laat. Het Schoone zoowel als het Heerlijke neemt geen vrede met een deel, maar eischt het g e h e e l op. gehoon naar het lichaam, maar onschoon naar de ziel, vloekt. Gods esióryig wil iu b e i d e gelijkelijk uitkomen. En waar bij onze innerlijke verscheurdheid deze harmonie nog toeft, vaak zelfs | antithese wordt, daar blijft het somatisch schoon wel s c h o o n ook al is de geest nog onoogelijk of zelfs duivelsch, maar zulk eenzijdig schoon bevredigt toch onze evSoxia niet. Wat ge j daarbij mist, is het schoon in h e t v e r b a n d . En het schoon der | zinnen, dat aan het schoon der ziel in zijn opbloeien als woeker- / plant de kracht onttrekt, eindigt met den zin voor de Qeiónii; • in ons eer te kwetsen, dan dat het dien bevredigen zou ^^).

Vraag ik nu'ter oriënteering nog kortelijk, in welke verhoudingdeze Schriftuurlijke praemissen voor de aesthetiek tot haar jongste wijsgeerige ontwikkeling staan, dan zal ik mij uiteraard vfel wachten, om een oordeel over haar onderscheidene scholen te vellen, maar dient toch op de volgende momenten gewezen "o). Voor de Schrift valt de tegenstelling tusschen het Idealisme en Empirisme in al haar schakeeringen weg. Vertoont zich de esfÓT^^ oj) eene eigene wijze in de g e e s t e 1 ij k e en op eene eigene wijze in de stoffelijke verschijnselen, en wederom op eene eigene wijze in de synthese of saamvoeging van beiden, dan hebben onderzoekingen als Helmholtz, Pfau en Semper instelden, ") even deugdelijk recht als de idealistische construction van Schelling of Solger, Seising of Köstlin, Zimmermann of Hartmann; '*^) maar moet in b e i d e groepen gewraakt, dat ze het wezen van het schoon slechts of in den geest óf in de stof zochten, aldus het ééne gebied van het schoon aan dat van het andere opofferend. Een kleur, een toon, een lijn kan even goed als een karaktertrek of stemming, een gedachte of daad, op zich zelf schoon zijn, en zelfs het „vi'ije schoon", waarop Kant wees, eischt waardeering ^^). Herbarts reaier opvatting van het Idealisme kan evenmin als Schopenhauers poging, om het zwaartepunt uit de idéé in den | wil te verleggen, den Calvinist bevredigen. Wel wordt het rehabiliteeren van het „Ding an Sich" zij het ook slechts in zijn vormen2

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen