Zonde en recht - pagina 59

53 vice, dicam. Caeterum liber sum illi. Dominus enim meus unus est Deus omnipotens et aeternus, idem qui et ipsius." 158) Doch ook onder de Christenkeizers moest gelijk verzet soms worden betoond, wanneer heiligheid werd toegekend zelfs aan de kamer, die de Keizer bewoonde, en de inkt, waarmee hij schreef; ja, hem als allerhöchstselige een voorrang werd toegekend in de eeuwigheid 159). Schoon daartegenover is het woord van Bossuet, dien Felix geheel verkeerd beoordeelt 160), als hij den Souvereinen zegt van hunne macht: „Au fond elle vous laisse faibles; elle vous laisse mortels, elle vous laisse pécheurs, et vous charge devant Dieu d'un plus grand compte." I6i) Johannes van Salisbury verzette zich in zijn Polycraiicus 162) tegen den titel van divus, welken zich de Keizers nog immer lieten welgevallen, maar toch ging nog Keizer Frederilc II zoover zich met Christus te vergelijken en zijne geboorteplaats met Bethlehem, terwijl zijne vereerders durfden zeggen, dat het aanschouwen van zijn aangezicht de vreugde van het Paradijs overtrof 163). Toch had zich reeds vroegtijdig het beginsel, dat Gode meer dan aan eenig mensch te gehoorzamen is, baan gebroken. Niet aanstonds werd gevoeld welken directen invloed het Christendom ook op het staatsieven moet hebben. Gierke noemt het als eene eigenaardigheid van de leeraars der Calvinistische staatkunde, „dass sie unmittelbar in der heiligen Schrift nicht nur ausschliessHch die für das sociale Leben massgebenden religiösen und ethischen Wahrheiten, sondern zugleich Normen für die aussere Ordnung von Kirche und Staat suchen und finden." 164) Maar brak al dit inzicht eerst later door, wèl is reeds in de eerste eeuwen van de verbreiding des Evangelies af negatieve invloed ook op dit terrein uitgegaan, inzoover eene grens werd gevoeld voor de gehoorzaamheid aan menschelijke autoriteit. „Der Mensch gieng nicht mehr im Burger, die Gesellschaft nicht mehr im Staate auf. Das grosze Wort, dasz man Gott mehr gehorchen soil als den Menschen, begann seinen Siegeslauf Vor ihm versank die Omnipotenz des heidnischen Staats. Die Idee der immanenten Schranken aller Staatsgewalt und aller Unterthanenpflicht leuchtete auf. Das Recht und die Pflicht des Ungehorsams gegen staatlichen Gewissens-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen