Calvijns invloed op de reformatie in de Nederlanden voor zooveel die door hemzelven is uitgeoefend - pagina 73

65 Maronier, Hef inwendig woord; eenige bladzijden uzt de geschiedenis der Hervorming, 1890, is betrekkelijk weinig, veel te weinig zelfs om aan den titel te beantwoorden, en ook zeker niet in staat om van hunne gevoelens eene juiste voorstelling te geven. Immers, hij onderscheidt hen niet genoeg van de Anabaptisten, in dit opzicht misschien te veel afgaande op het anders waarlijk niet oppervlakkige, maar reeds uit 1873 dagteekenende werk van Prof, J. G. de H o o p SchefFer, Geschiedenis der Kerkhervorming in Nederland van haar ontstaan tot ISJI, b. v. Deel I, blz. 240 vg. en Deel II, blz. 615 vg.; hij dringt niet door tot hunne kenmerkende leeringen en beginselen; hij verwart hen zelfs eenigszins met Calvijns politieke en kerkelijke tegenstanders in Geneve; hij heeft voor Calvijns berichten over degenen, die in diens tijd Libertijnen genoemd werden, weinig crediet, terwijl hij de andere bronnen nog niet kende of niet genoeg gebruikte; en hij wordt te veel beheerscht door de stelling, die ook als motto aan den titel is toegevoegd, dat de Anabaptisten en de Libertijnen in het algemeen drie eeuwen te vroeg gekomen zijn; 't geen te kennen geeft dat zij te beschouwen zijn als vooiioopers van de richting der »modernen" en ook ten deele der »ethischen''. Nu, indien dit zoo is, dan blijkt toch wel uit de bronnen, dat het geene geestelijke voorouders zijn, waarop valt te roemen. Eerder een waarschuwend voorbeeld, waaruit valt te leeren, dat zulke verwerping van het gezag der Heilige Schrift, zulk een stellen van den mensch tot zijn eigen meester, en zulk een pantheïstisch beginsel, wanneer dit alles tot het volk doordringt en dan consequent wordt toegepast, vanzelf op ieder gebied, ook op dat van godsdienst en zedelijkheid, tot nihilisme en anarchisme moet brengen. Juist daarom heeft Calvijn zich dan ook zooveel moeite gegeven om de denkbeelden van die Libertijnen, die zich in Geneve wel niet openbaarden, maar des te meer in de Nederlanden en van daar in Frankrijk, uitvoerig en grondig te bestrijden. Daartoe drong hem zijne roeping, schreef hij in zijn tegen hen gericht boekje, o. a. daarvan zeggende (Calv. Opp., Vol. 7, p. 161): »Si ie savois des brigans qui eussent assiege' un chemin, ne les devrois ie pas reveler, de peur que les povres passans ne tombassent entre leurs mains ? Devrois ie cacher des empoisonneurs, qui auroyent conspire de meurtrir tout un peuple ? Or n'y a il si meschant brigandage, n e poison si pernicieuse au monde, que ceste maudicte doctrine, laquelle tend a dissiper et abolir non seulement la Chrestienté, mais aussi toute honnestete' humaine, qui est mesme entre les Turcs et payens, et a tousjours esté. Mais en ce faisant ie meriterois qu'on m'estimast comme un meurtrier, veu que ie serois comme consentant au mal. Ne sonnerois ie mot voyant abuser du nom de lesus Christ, pour introduire soubz son ombre une abomination plus enorme, qu'il n'y en eut one au m o n d e : et par ce moien luy faire tel opprobre, qu'il soit repute pire qu'un diable d'enfer? Mais en ce faisant je seroye plus lasche qu'un chien: lequel ne soufifre point qu'on assaille son maistre, que pour Ie moins il n'abaye. Ie suis done contraint de crier S, haute voix: que si iamais il y a eu 6

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen