Calvijns invloed op de reformatie in de Nederlanden voor zooveel die door hemzelven is uitgeoefend - pagina 135

127 Baiavae Archiwm. Epistolae et Tradatvs (verschenen in vier Deelen in quarto, Tom. I in 1887, Tom. I I in 1889, en Tom. III, 1 en 2 in 1897). Intusschen, ook al is Dr. Pijper in het mededeelen van historische gegevens veel vollediger dan Dr. Gerretsen, op één punt wordt toch zijne voorstelling door de reeds bij dezen opgemerkte eenzijdigheid gekenmerkt. Hij maakt Utenhove eenvoudig tot seen Zwingliaan", zonder meer (a. w., blz. 8 9 — 4 1 ; waar hij, in het voorbijgaan, met Micron hetzelfde doet, onder aanvoering van een paar »bewijzen", waarvan niet is in te zien, hoe zij te dien aanzien iets bewijzen kunnen). Dit nu is zeer zeker onjuist; zooals zelfs ten deele bewezen wordt door de drie argumenten, die ten voordeele van die opvatting worden aangevoerd. Immers, het is zeker waar, dat Utenhove ook Bullinger tot leermeester h a d ; maar deze kan toch, op de punten waarin Zwingli en Calvijn verschilden, niet aan de zijde van Zwingli, en dan tegenover Calvijn, gesteld worden; eerder het tegendeel. Voorts kunnen de twee plaatsen, die door Dr. Pijper uit een geschrift van Utenhove van het jaar 1560 worden aangehaald, wel bewijzen, dat hij in de opvatting van het Avondmaal alles behalve Luthersch was; maar de daar gebruikte uitdrukkingen zijn toch niet in strijd met de Calvinistische opvatting. En eindelijk is het alleszins juist, dat Utenhove op 9 Maart '56 aan Calvijn o. a. geschreven heeft (naar de goede vertaling van Dr. Pijper): »Intusschen moet ik u één ding verzoeken, en wel uit naam van alle broeders op verschillende plaatsen, dit nl., dat gij u in uwe geschriften moogt onthouden van min of meer duistere uitdrukkingen, als gij handelt over het Avondmaal, tenzij gij er dadelijk eene verklaring bijvoegt. Want ofschoon gij u op andere plaatsen genoeg verklaart, zoodat uw gevoelen duidelijk te vatten is, toch zijn er vele half-Lutheranen, die zich op uw gezag beroepen en veel op uwe rekening schrijven", enz.; maar uit die woorden zelve is toch duidelijk, dat Utenhove eenig bezwaar had, niet tegen Calvijns opvatting, maar alleenlijk tegen sommige formuleeringen die bij dezen wel eens voorkwamen; terwijl hij in denzelfden brief niet alleen doet uitkomen dat hij het met Calvijn eens is, maar zelfs juist bij dezen er op aandringt Luthersche strijdschriften te weerleggen, en de verwachting uitspreekt dat juist Calvijn zulks op afdoende wijze zal kunnen. Dr. Pijper, die ook dit getrouwelijk mededeelt, heeft reeds hierdoor zichzelven eigenlijk wederlegd. En ook verder doet hij elders duidelijk uitkomen: dat Utenhove door Calvijn mede geraadpleegd is over den «Consensus Tigurinus" van 1549 in zake de Avondmaalsleer (a. w., blz. 45 vg.); dat Utenhove in 1549 vgg. zich gedurig beijverd heeft, om juist Calvijn op de Reformatie in Engeland een overwegenden invloed te doen oefenen (blz. 89—93); dat in 1560, toen de Waalsche vluchtelingenkerk te Londen een predikant noodig had, Utenhove met anderen zulk een predikant juist van Geneve verlangde, en zelfs bij Calvijn aandrong op het zenden van een der meest besliste Calvinisten (blz. 200 vgg.); en dat, waar in het kort te resumeeren is, welke leiding door Utenhove gevolgd werd, ook bij Dr. Pijper de vermelding van szijn

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen