Christelijke wereldbeschouwing - pagina 16
Rede bij de overdracht van het Rectoraat aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
16 door waarneming onmiddellijk van de dingen buiten
die
wij
ons
hebben verkregen.
niet
kennis,
In die gewaarwordingen hebben wij
althans niet in de eerste plaats en niet onmid-
van die gewaarwordingen, maar van het gewaarge-
dellijk,
En
wordene.
uit
de gewaarwordingen besluiten wij
syllogismen, tot eene wereld buiten ons, niet bestaat of
Maar
in
die
dan
niet,
door
eventueel
gansch anders bestaat dan wij ze waarnemen.
die
gewaarwordingen
is
de
objectieve
wereld
ons gegeven; en deze wordt door ons erkend en aan-
zelve
vaard, zooals wij ze waarnemen. Natuurlijk zijn die gewaar-
wordingen
onzuiver en onjuist
dikwerf
;
onze zintuigen zija
gebrekkig en onze subjectiviteit oefent ook op de waarneming
Doch
invloed.
onzuivere
dit
dingen,
dat
strenge
waarneming,
dat
wij
te
verhelpen
is
door steeds herhaalde,
doet aan de overtuiging geen afbreuk,
de gewaarwordingen en voorstellingen eene be-
in
trouwbare
alleen
en onjuiste in de gewaarwor-
kennis
van de objectieve werkelijkheid bezitten.
Zelfs de qualitatieve eigenschappen der dingen, zooals kleuren
en
klanken,
wordt,
niet
zijn,
gelijk
thans weer meer algemeen erkend
louter uit een aangeboren specifieke energie der
zintuigen te verklaren,
maar
zijn
wel ter dege mede door de
uitwendige prikkelingen der zenuwen bepaald Dit stelling
nu
is
het
feit,
ten grondslag
i).
dat aan alle gewaarwording en voorligt.
Wie
het ontkent, ondermijnt alle
waarheid en wetenschap. Hij komt dan met Nietzsche leer,
tot
de
dat subject en object twee absoluut verschillende sferen
1) Trendelenburg, Logische üntersuchungen II 476 v. E. L. Fischer, Die Grundfragen der Erkenntniss-theorie Mainz J887 bl. 240 v. Wundt, Grund-
der Psychologie 1897 bl. 52 v. Zieken, Leitfaden der physiol. Psych. Jena 1900 bl. 30. Eeinke, Die Welt als That 25.97. Eisler, Wörterbuch der philos. Begriffe. 2te Auflage I 269 v. riss
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van donderdag 20 oktober 1904
Rectorale redes | 104 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van donderdag 20 oktober 1904
Rectorale redes | 104 Pagina's