HET DOEL DER „JONGEREN”.

III.

Dus dit stellen we eenJdraohLiglijIc vast: De kritiek: der ouderen 'en dei ontevreidenheid der „jongeren" hieeft ten idieele eenzelffle oorzaak, namelijk de bewuistwqiiding' van een steeds' groeiend tekort aa, n geeistelijkl, leven, beivindtelijke vroomheid, mystieke gemeenscliapj met Jezus.

Beiden, onden en jongen, idragein leeld om de vefdorring van den eertijds bloeienden kerkelijken bof.

Maar nu is dit het verschil.

De ouderen verklairen het verschijnsel der inzinking hoofdzakelijk in iverband met het verleden, en klagen, idai een deel ïvan het legenwoordig ge^ Blacht da stoere beginselvastheid en iuet daarmeei gepaard gaanid gloeiend idealisme der vaderen verloor; als vanzeU hunkert idUs hun neergebogen ziel terug naar de glorieuse dagen van weleer. De „j ongene" erkent de rechtmiaügheid van jdeze klacht, en voelt ook iets van de natuurlijkheid van dit verlangen, miaar zijn voornaamste grief tegen de kerk is deze, dait zi| het ouide 'beginsel mieer heeft gekoesterd .ais een gevonden ischat, dan wel gebruikt .alis een reformatorische kracht. De voort-' gaande daad tot reformatie ontbrak. Er was een heerlijk gevoel van bezit, tataar te weinig aandrift tot nieuwe overwinning. Er was gejuich om het herstel van d'en lichtenden kandelaar der w, aarbeid op zij!n eereplaats, maar de kerk beleefde niet genoegzaam den plioht de waarheiidj opnieuw te veroveren door innerlijk! denken en uitwendig betrachten. De reformatie werd te spoedig ^en monument, in plaats van een bron. Een geest van zelfvoldaanheid om! het hebben van de zuivere leer verhinderde den reformatorischen voortgang tot diepere bezinning en vernieuwd belij'den naar de behoefte van den veranderiden tijd.

Ziet, zoo moest bij' de „jongeren" (ide tweede en derde generatie), de jeerbied voor de kerk en de liefdie voor het beginisel verkirimpen. Men zalg wel de kerk staan of^ h^ istevig fondamlent der zuivere leer, maar men weiM piet gienoeg gewaar, dat die leer is een waarheidswortel, waaraan die kerk ontleent de kracht tot breeideren groei.

Eenzelfde verschijlnsel heielt de geschiedenis meermalen verfcöomdi. In de eeuw van de reformatie was de rivier Crods vol van stroomend water, — het leven bralk zicih baaa mjet gfeweld als opj de door Mei-.regen geziegiende akkers, — maar na Dórdt verandert het tafereel en ziet ge de kerk als een blanken vijver gievat in de lijst van groene oevers, — de kerk is een iSitille tuin tussohen met klimop beigroeide muren.

En waarom? Wat heeft de kerk in haar zegevierende groeiktacht gestuit?

Men zoekt de afdoende verklaring in „de verkoeling der eerste liefde", m.aar deze verklaring eisclit zelve eene nadere verklaring, en wel deze: de liefde riiChtte zich eenzijdig op de leer, die men scholastisch verfijnde en uitwoog jn stelsels en dogma's, zondier genoegzaam in de leer het levend verband vast te houden met den levenden Christus, die zichzelf gekroond heeft als de Waarheid. Er kwam een neiging ioj> het van de vade-' ren geërfde kapitaal te tellen in kleine muntein, als een gierigaard zijne scihatten, ^ipiader in den adel van den reformatie-rijkdom dpn plicht te voelen tot verhoogkie en doorgaandei actie deB levens.

De kerk werld „satisfait" (zelfvoldaan) in haar orthodoxie, zij worstelde niet mfet de nieuwe pïoblem'en, die Gold zSJ!n volk voorlegt in eiken nieuwen tijd; zijl kiende geen benauw^eiiis onder de nieuwe taak, die !& oid zijn voilk pplegt in elke an dere eeuw.­

Wat heeft, — öm slechts één, maar vervaarlijk groot, .ding te noemen, —• 1de kerk der 17de en 18de eeuw, draa, gBter van , de, in haar zuiverheid schitterende, leer voor de zending gedaan?

Voorwaar, hier is reden (te denkfen aan het sombere woord van den .profeet Zefanja, die spreeikt over maamen, welke stijf geworden 'zijn op; hunnen droesem.

En maakt ge nu dien Ispïong naar olnzen tijd, dan ziet ge onmiiddellijk' éen trek van gelijkenis.

De vreugdfe van de oude generatie, die de kentering vain '34 en '86 doorleefde, bestond eerst in het weeldJeigevoiel bij het terugvinden van den bedolven Siohat der waarheid, en bij het herstel van de kerk in jiaar goddelijken vorm. En uit die vreujgde sproot ook ^aanvankelijk |de heilige drift tot nieuwe reformatorische daden. De kerk ontplooide haar vleugels in ide'actie der zieniding. Het wonlder van een calvinistiische universiteit VerA scheen. In schier eiken kring Iduxfde men christej lijke daJden tot bestrijding 'Vian „ongeloof en revo-' lutie" te doen. Maar het was of de actie naar buiten de krachten ppslorpte, zoodat de actie naar binnen verstijfde. In zijn eigein kferkelijfce organisatie (ik denk hier vooral aan d© groote-staids-kerk) bleef het chrisltenvolki oonservalief. In den eeredienst deed mien nietis dan het krampachtig vasthouden aan oude traditie. Inzake dei belijdenis voelde men geen pliclit tot uitbouw en. hervorming, in anti-, these, m'aar oofc in overeenstemming, met db ge^ weldige cultuur van dezien tijd. Aan een Isystfri, matisch opizoelcjen en bearbeiden van het aan het christenidom lontzonken volksdeel , werd, tot voor enkele jaren, | dioior de kerk als kerk nauwelijfcsl gedacht. En mede (misschien vooral) tengievolge van dit verzaklen van dei christelijke roeping ten opzichte van de .speciale gaven e.n zonden vaji deze oultuureeuw, verzwakte het leven van binnen, en kwam - er allengs bij[ velen een verstijving to't farizeïstische orthodoxie, dat.wil zeggien: uitwendige rechtziimigheid, die niet door he: t geestelijk leven wordt gedekt.

De schuld van deze verdroging der reformatorische kracht lag pieker nidt KJ de groote leiders, iEuyper en Ravindk, die al vóór een kwart eeuw in rede en ges^ohrift het molk aanvuurden vtot voortgaande reformatie, len pok de lij'nen tot den opbouw magistraal hebben geteekend, , - r-de oorzaaJt s-ohool voor het igrootete Ideel bij de massa zelf, die de leiders toejuichte, inzoover zij riepen tot teragkeer naar die ouidia paiden, en de schatten der vroegere eeuwen aan de vergetelheid ontrukten, maar stil voiorbijigir^ aan den nieuwen opbouw, waaraan zij heroiek haididen begonnen. De schare heeft gedWeept met den Kuyper, die „het oude goud van de gereformeerde leer weer deed glanzen", — maar de stem van den, reformatorischen Kuypfer, die reeds vóór lanige jaren .jdrong tot hernieuwd] belijden, hervorming van den eeredienst, recon.< ' structie van de kerk in de groote steden, evangelisatie van het volk, Ghrisitianiseering va» de kunst, bleef voor velen een stem van dien roepend© i|n de woestijn.

De diagnose, die de „Jongeren" stellen inzake het ; ziek!tebeelidl , der kerk, is idus deze: Er was in de kerk wel ijver voor het handhaven der oude, maar geen kracht tot bet baïen dier nieuwe dingen.

En waar die ^diagnose anders is, .yerschüt oofc de remedie.

GewisisielijK, in den 'dieplstien grotnid is waaradhtige genezing .alleen te verwachten van de almacht van den Heere, onzlen Heelmeester, van een hetnieuw-i den impuls des Heiligen Geestes. De bewuste christen stelt zich Tjijl iedere reformatie van de genade Gods; absoluut afhankelijk. En vooral de geref ormeer'dJe christen weeitp dat de kerk niet gereld', noch bekeerd', wordt door een methodistisch forceeren, en nog minder door leen uitwenidig archi' teotonisch herstel van het leven.

Wij kunnen geen lentemakjein^ien dorre beenderen doen leven.

Helt begin van iedere .refoirmatie( iis het gebed: !Kiom, gij zuidenwind, doorwaai mijnen hof, dat zijne specerijen uitvloeien.

Het begin! — juist, maar nu de menschelijkei factor, die God aan zijki werk verbindt, en in zijn dienst gebruikt! Dat is da verootmoediging om hiet schreeuwend! deficit, dat is het berouw om den doodelijken stilstand, dat is het klare inzicht in de taak der bekeering, dat is ook het stel len.van het reformatorisohe dioel en het aanvatten van het reforma, torisohe werk in afhankelijkheid van en in gemeenschap; met dien levenden Christus!

Nu ik hier verder inga opi de vraag', wat het eigenlijk doel isi van de „jongeren", wil ik onder^. scheiden tusischen het aJgemleene en het bijzondere.

Het algemeene betreft de methode.

Ziet, die „jongeren" bedoelen niet allereerst Se vernieuwing zelf, het verfijinide dogma, de soepele leer, het verdiepte inzicht, de cultureel© winst voor het leven.

Zij zoeken de bezinning en reformatie vooreerst in het leggen van een lander accent.

Ge weet, lezer, wat een accent is, — leen teekentje in de taal, waardoor men den klemtoon ealsoht op een bepaalde plaats en voor een zeker woord.

Het rukje aan den teugel, als het paard naar |d© verkeerde zijde afvsrijfct, is ook accent. En wat de stuuiman doet, met het roer, als hij hiet uit < ien koers gedreven sohip in het gepaalde pad teinign " dwingt, is ook accentueeren.

Het leggen van accent iö levenskunst , liie gij op geestelijk gebied kunt leeren uit Gods Woord; . Onze Heiland was er de groote meester in.

Wanneer JezUs tegenover de bekrompenheid staat, zegt Hij': Wie niet tegen pns is, die is voor ons. En Wianneer liij( de onbesli.stIheiid biéstrijdeta wil, luidt het: Wie niet miet; Mij' is, die is tegen M^. Beide, sohijhbaar tegenstrijdige spjeufcen, zijn de waarheid; , maar het accent verschilt.

Wanneer die apostelen de Judai'stisclie werk» heiligheid bestrijden, klinkt het: Niet uit u, het is Goidis gave. En toli de loss© broeders, die de heiligmafcing verachten, zegt Jakobus: Ziet gij nu, dat een mensoh uit de werken gerechtvaardig|d| woadl; , en niet alleenlijk uit het geloof?

Tegen de lijdelijklieid preldifct de Schrift: L'aat ons voortvaren! en tegen de activisten zegit het Woord: Hoopt volkomenlijk op de genade, die u toegebracht wordt.

Zoowel voor de leiding van het p, fersiOonlijk ka.* rakter, als voor de kerk in het algemfeen, is dus' allereerst noodig, dat men weet te geschikter tijd het juiste accent te viniden.

Waar moet het accent gelegd in dezen tijd?

De „Jongeren” zieggen: Op die liefde, de ethiek, de mystiek, de beviniding.

Zeker, zij erkennen, ü'at de kennis der begiïiselen bij velen is vervaagd!, zij istemmen toe, dat er bij' het aangroeienid geslacht een isoms' minimale wetenschap' aangaandle het dogmia wordt gevonden, — maar die vraag rijst in hun hart, of de mindere waardeering van het kerkelijke dogmaj niet mede een gevolg is van het feit, dat een tijd lang het accent te zwaar gelegd' werd op de zuiverheid' van leer, en dlaardoor ©enigszins werd V6rw.aarloosd de persoonlijke verhouding tot God. De vraag dringt, of niet bij de rechtzinnige verklav ring van den teljlst, te weinig ernst gemaakt werjd met de verkondiging van de persoonlijkheid van onzen Heiland!. Heeft men bij de prediking van de leer wel genoi^g zich beijVerid gelijkelijk de zielen warm te majfcen voor de heerlijkheid van den Eengeborene deS Viaiders, vol van genad.© en waarheid?

Natuurlijk heeft in de ware prediking het Evangelie nooit ontbroken, maar het beizwaar is, dat

het noodige aooeat op, het Evangelie zelf te iditk» wijls ontbrak.

Op de laatste conferenüie van giereformbei'de pre-Sikamten hoorde ik een bro'eldiei", 'die ontrust was om de „vervloeiïng" bij' de „joagenen", dezen traaid uitspreken: Laat ons meer dogmaliek gieven in onzte preeken!

Ik vrees, dait wie dezten raaid opvolgt, hei hart der „jongeren" niet zal winnen.

Wie de „jongeren" winmen etn bewaren wi! voor kerk en leer, beginne met het acaeat te leggen op dai^gene wat sommigen naar andere paden lokt, oinidat zij het bij onfe niet genoegzaam hebben gevodden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen