PERS-SCHOUW.

Noodwetje—D'e Visser.

Onze pers is vol o-ver het noodwetje—De Visser. Het ontwerp komt, wat goede bedoelingen men overigens aannetoe, neer op een k'O'rtwieken va.n ons isc'boolweizen.

Hel Eamerlid J. Schouten spreekt er in „De Ster" het niet-aanneme'lijlfc' O'Ver uit. Nadat hij' de vraag heeft 'geopperd, of dit ontwerp niet in strijd .moet geachit met art. 192 der Grondwet veïvolgt hij:

Afgedacht van dit bez'wiaaf is echter het onderh'a'vige wetsontwei'p' voer O'ns riiet aannemelijk. Men spreekt over bet koeren van uitwassen bij de uitvoering der nieuwe Lager Onderwijswet, zon-, ' der dat ©enigszins ppedcis bekend is - wut men daaronder verstaat, oO'k zonder dat bekend is in welke mate 'en omvang die uit'w.assen zich' voo'rdoen. Met eene vei'w.ijzing naar aJlerbei berichten, in diverse persorganen opgenoimen, kan men 'hier toch! moeilijk volstaan. DaaïivO'Oir zijn d'e barichten vaak te onvolledig. Bavendien, al W'érkt men zich op tot de, . menschelijkerwijize gesproken, volmaakte objectiviteit, dan no'g zal men h'et hebben uit te spreken, dat de berichten en beschouwingen, opgenomen in 'een deel der ptersorganen, zichl niet ke& ren tegen uitwassen, maar tegen datgene wat ieder te voï'en kom verwachten vaji de' uitvoering der nieuwe Lager Onderwijswet, tegen de uitvoering dier wet zelve.

Wij zullen ons 'niet - verzetten tegen bezu'niging bij den scholenbouw', waar deze mo'gelij'fc is 'on met de vrijh'eid van onderwijs in overeanstemming kan worden gebracht, maar men stelle dei regelen daarvo'or va, st bij de wet. Die voiorstanders van bet bijzonder lager onderwijs hebben een te langen en bardnekkigen strijd mo'eten strijden voo'r de Vrijheid om deze, pas verkregen, - weer te zien in gevaar gebracht. Zijn ©r uitwassen, welke gekeerd moeten wiorden, 'en wij zullen het niet ontkennen, dat deze zich hier en daar voocdoan, dan overweg© men waarin en b'oie de Lager Onderwijswet gewijzigd dient te woirden om deze in - de toekomst te voorkom'en. Het ïngedi'en'Je. O'nt-Wterp is niet te aanvaarden.

Het opent de mogelijkhieid van Ministarieel© willekeur, temt dO'Oir bet in ieder afzonderlij'k geval nagaan of de bouw wel noodzakelijk is, o'A den zeer noo'dzakelijken sch'oolbouw, en bevat in verschillende opzichten eene volstrekt onverdedigbare, „terugwerkende kracht".

Wij hopen dan o'ok zeer, dat de Minister van Onderwijs zelf tot bet inzicht zal k'0; m©n, dat zijne goede bedo'elingen zeker niet 0|p deze wijze kunnen worden nagestreefd len verwezenlijkt. Zijn naam i s verbonden aan de nieuwe Lagsr Ondei'wijswet, waarin de financieel© gelijkstelling

van heU bijzon der met het openbaaf lager onderwijs is genealiseerd; zijn naam mogo niminisr verbonden worden aan een wetje, dat voo: ^ Knt bij-; 5onder lager onderwijs zoo gevaa; rlijlc-is als het boven bespïokene.

Wij kunnen geen ander standpunt innemen dan dit; -het keenen van wezenlijke uitwassen ia goed, mits liet• geschiede mat behulp van objectieve" normen iii de wet z eIve Oi p g e nom e n. Tegen dit standpunt icunnen. naar het ons wil voo'rkomen geene redelijke bezwaren worden ingebracht. Worde het dan ook algemiegn aanvaard. Anders komt ei' een nieuw'e strijd op-li: ^t geljied van het lager onderwijs. ,

Polemiek-staking.

Onze kerkelijke bladen staan eveneens vol van polemiek tegeti de Christelijke Gereformeerden, die van hun zijde onze pers' weer aanvallen en er trouwens zelf m-ee begorknen zijia.

Het geval-Wisse is daarvan, zooals men . begrijpt de oorzaak.

Daartegen wordt, volkomen begrijpelijk en terecht, • het geval Vreugdenhil uitgespeeld.

Men is er van andere kanten fluks bij om ons van Wisse-Hetze te betichten.

Dr de Moor schreef daaromtrent naar waarheid in „De Heraut":

Hier en daar kan men, in ons minder welwillend gezinde klingen, wel eens Iczën oE Kooren, dat wij een Wisse-Hetze houden en h^m liever met rust moesten laten.

Dat doet me altijd denken : aan een rijimpje op een kinderplaat: ~

Cet animal est bien méchant. Quand on l'attaque, il se defend.'

(Dit dier is zeer kwaadaardig, wanneer men het aanvalt, verdedigt het zich.) Ds Wisse mag vr'rj overal optreden om onze kerken at te breken en een uitgefoeide Hetze h'oodea doioir bet gansche land tegen de kerken, die, zoolang hij' ze diende, door hem nooit Oip haar vermeend kwaad gewezen zijn.

Hij mag ook een groot boi^k e: over schrijven (althans aankondigen; waar blijft het? ? ) en 5^ns overal met zijn Verbon dsmethodistische beweringen zwart maken. Maar zoodra wij even ons verdedigen o£ op het verkeerde van zijn opitreden wijzen, heet bet Van veirschilliende kanten: Foei, welk een Wisse-Hetze I

Dat kunstje is echter een beetje al te duidelijk. Wij zullen vóór onze kerken en tegen het .kwade spreken naar eer en plicht .en hebben onzen smadei' nog wel te antwoo'rden, ' •

Het is me enkele-weken geleden overkomen, dat ik op - 'een "iönmogelijk pleonaiS.i^§^|^ een advertentie wees. .., j.i-^.-.

Dadelijk was een dagblad, dat Wisse, hoe hij ook draait, trouw blijft, er als de kippen, of moet ik misscfaien zeggen als de jgieren, bij, om te trachten, z'öioaJs het bloededge opiscihrift dier • rubriek luidt „nagels die wonden" te zetten in mijn vleesch. Waar ik nu ' van wonden ni ets on tdek, moet ik daaruit afleidea, dat de nagels'reeds versleten waren? Hoie dit ook ziji, ik ga op rlit stukje niet in, vooreerst omdat de redacitie niel de beleefdheid had het mij toe, te zenden en vervolgens omdat ik van zulk soort polemiek niet houd.

Alleen dit. Men maakte er mij een-grief van, dat ik den naam van Wisse niet noemde. Maar men moest bederil^n, dat ik dien naam verzweeg, „opdat de zondaar eenigszins verschoond worde". Doch genoeg hiervan.

Naar het mij wil voorkomen, z'ou het wenschelijk zijn, wanneer men de geschilpunten met de Christelijke Geneforiiieerden, die buiten Wisse ontgaan, niet al te zeeir ging uitmeten.

In deze zou ik een polemiek-staking, willen, voorstellen.

Wil men van Chr. Geref. zijde daar niet aan,

bet zij zoo.

Laten wij dan van onzen kant de breuk niet vei'grooten. Bovendien, belangrijker dingen vragen onze aan­ dacht.

De laatste.

Wisse en Bolland zijn nog, al eens in dén adem

genoemd. Er is dan ook maar een geringe associatie van ideeën noodig om van den eein op den .an^er-; tj| komen.

Eigienli.jk wilde'ik-MII-z'ob spoedig meer op "den ander komen.

Maar ik vond in „Timotheus" een Pep'er-en-zoutdichtje, dat te 'geeisilig is oan |hel niet over te nemen.. Wanneer het voor iemand toelichting behoeft, dan sla hij onze .Pers-scjhouw., voor .©enige weken terug maar op.

„In 't BoUenland heeft zich een n'ouwe Bol ontdekt Een Prof., begaafd met rede, .en wondöTlijk gebekt. Helaas, dat Van dien Bol. geen nieuw© zijn te [kweeken; Sterft dez%; *|!it^. dan is 't verstand \ran d'aaird - •; : ifü.!Vïi--[geweken."

Het Boek.

Hel is ook de ondervinding van prof. Rolland, dat het Wederlandsche publiek weinig boeken koopt.

En dat ligl niet aan hem, maar aan hel publiek. Rctorm, atie in deze, , i.jw, are.j : 0o£, in, onz.ö kïingen. gewenscht.

De Nederlaiidsche Uitgeversbond gaF%ver deze materie een vlugschrift uit.

Nu, zal dat menigeen verdacht voorkomen.

Want het heeft veel van prêcher ponr sa paröisse, preeken voor zijn eigen parochie, opkomen voor het eigenbelang.

In zekeren zin kan_-E|.en het daarom betreuren, dat niet een ander, .daft-„de Uitgeversbond he! geschreven heeft. .fsrsdsfeï* "

Dan zou bet missdnïèninëëf'indruk Maar de inhoud is overweging waard. Ziehier een uittreksel: maken.

Een boek is weelde ....

Weelde niet in den zin, welken velen daaraan gelieven te hechten, alsof het boek behoort tot de artikelen van overdaad, tot de voiorwierpen, waarop in de èeïste plaats dient te worden bezuinigd.

Weelde is het een goed boek te bezitten, eene waarheid, welke vroeger meer algemeen was doorgedrongen dan helaas, in den tegonwoord'gen tijd. Nog 'zijn er, die blijken prijs-te stellen oipi h'et in eigendom hebben van een goed boek, maar 'te velen-zijn meer dan tevreden, wanneer zij; den inhoud kennen; zij leenen het boisk. lezen' het desnoods, beschouwen het als ovörtollig het te herlezen, verzuimen het te koopen.

Men leeft snel, men leeft anders.

In onze eeuw van gejaagdheid op schier elk gebied, een tijd van zenuwachtige opwinding, schijht elk rustig genot ten doode opgeschreven. G-enioting buitenshuis Wenkt.verleidelijk naar alle zij'den, poogt de gezelligheid binnen te onttronen. Het wereldsche leven in al zijn schitte'fenden schij'n lokt voortdurend, esne nieuwe wereld jaagt naar uiterlijke aantrekkelijkheid, niet vermoedend hoe zij; te kort schiet aan innerlijke schoonheid.. Van vroiegere geslachten weet zij; , dat deze-op hunne wijze offerden aan sport en aan natuur, m.aar vervaagd is de horinnering hoe de Ouden geestelijke ontspanning hoog in ee're hielden.

Eene gezonde geesis in oen gezond lichaam. Jaren reeds dient deze .uitspraak ter verdediging van lichamelijke opvoeding. Te'recht. Maar al te veel dreigt thans de geest ten onder te gaan, sinds ontspanning bij voorkeiir in andere richting... wordt gezocht.

Aanschouwelijke ontwikkeling, de ''trilplaat, het leven overgebracht op het verlichte doek — een overigens niet te versmaden hulpmiddel, .— streeft, misschien onbewust, , riaar de.hieerschagpitji.over het boek.

En toch as fet weeldö een - BOfefc; te bezitten.

Te bezitten, want een boek lezen geeft oatspiauning, een. goed boiek telkens weer herlezen verheft den geest ver boven ons dagelijksch gedoe.

Waar is de tijd, dat ieder gestudeerde zijn eigen boekerij bezat on die verzorgde mat angstvallige toewijding? Dat ieder, die zich beroemde op oenige geestelijke ontwikkeling, in een vertrouwelijk ' hoekje Van zijn 'huis eonj' kleine of groote plaats had ingeruimd voor zijno boeken?

Men klage niet, dat het boek-zoo' in prij? geistegen is; dit is immers eene fabel. Dd tijden zijn veranderd. - Is niet alles in geldswaatde omhoiog gegaan ?

En staat in di^en „zin. het boek bovenaan? Immers neen.

Statistische gi|è*®s3> S^fë'ïï*TOiiii-hst tegendeel. Wanneer men'nagaat welke hoogste cijfers zij aanwezen na. 1913, ten opzichte van de jneest noodzakelijke voedingsmiddelen, dan komt men tot de slotsom, dat deze gem'iddeld verhoiogingan hebben bereikt van 200 pct. en moer, terwijl dat hoogste gemiddelde vooir het boek op ten hoogste 70 pct. is te stellen. Waar oiokis de geestelijke voornaamheid van ons volk gebleven, dat in 1918 bijna tien millioien gulden besteedde' aan gouden en zilveren sieradiën (tegen vier en een half in 1913.), terwijl de aankoop van boeken bedenkelijk is achteruitgegaan?

Heeft de uitgeverij in ons land gepoogd woekerwinsten te maken tijdens oï na den alles ontwrichtenden oo^dog? W.iè, dié het bedrijf van nabij kent, durft dit beweren? Met de meest mogelijke nauw-, keui'ag'heid heeft de' uitgever gecijferd en getracht den prijs van zijn boefceii-zoo, laag te houden als de sterk gestegen aanriiaakkoston dit toebeten. .Alweer .bewijst de statistiek: d'ï vooirnaainste cijfers, welke bij de vervaardiging van het boiek in aanmerking komen, bewogen zich in sterk stijgende richting. Papier werd verhoogd met 325 pet., innaaien - met 31'0 'pct.. bindkoiSten met ©en niet minder hoog percentage.

Hoe de uitgever toch zieh*i#éHf'kunnen bepalen tot eene betrekkelijk geringe ve'rhioioigiug de „Ulu-. stration" (27 Nov. j.l.) deelt dat' z& & duidelijk mede: „Om 'eene gebruikelijke, niet buitensporige winst te blijven behalen, had de uitgever zijne prijzen moeten veïzes-of vorzevcnvoudigen"..

....... Nog onlangs Jieeft een onzer grooto letterkundigen igezegd; ' „De literatuur neemt alle schoonheid in zich op en geeft ©en altijd terugkeerend 'genot. Voorts, geeft zij ons verbeelding en. verhoogt zij onze . verbeeldingskracht._Ook op 'de karaktervorïning is zij van veel invloed; te\'ens 'woïdt de parate kennis ©r door verhbogcl en is zij van gem, ak voor de beroepskeuze.... In elk gezin dient het boek te komen en een goed vri©nd te worden".

In elk huis. Niet alleen in leeszalen, boekerijien en andere openbare instellingen. Men hebbe boeken thuis, in zoo g'iJopt mogeïijken getale. Dan zal de liefde hand over hand toenemen, dan zal men al SBoedig ©rvaren, dat een trouwer kameraad door 'het leven niet-bestaat."

Natuurlijk nemen we niet iedere zinsnede of óp-, gave voor onze rekening.

Als wij hier op boeken-koop aandringen, is dat É^t^ïom de uilgevers, maar om do lezers.

Vauzolf kunt gij niel elk boek, dat een echt christelijken geest ademt, u aanschaften.

Dan zoudt gij wej tot de hoogst aangeslagenen moeten behooricn.

Ik fea] dan ook volstrekt niet 'toornen - legen leesgezelschappen.

Maar Wel heb ik er bezwaar tegen, dal men aan werkelijk superieure boieken slechts de paar avonden wijdt, door den leeskring u gegund.

Ieder, niet alteen studeerenden, bshoorden een post vooi' boeken op ban budget te plaatsen, - evengoed als voor kleeding.

Daarbij oefen e men zelf keur.

Men vrage. welkie-'/baeken.biii'vende waarde hebben.

De één-iaars-blóeiehdé 'fezie-men alteen uit de portefeuilte, maar 'waar men wat aan beeft voor zijn leven en misschien ook het nageslacht van gieinieten kan. begeere men zelf te bezitten.

Wie bez'uinigen moet. beziuinige op de meeste uitgaven, maar 'niet alleen op' boeken.

Dat lij'dt to't geestelijke verarming.

Wat had miön oudtijds een geld over VOLU' de , , , oude schrijvers".

Dat 'nien dan nu geld over hebbe voor de nieuwe schrijvers, die God geeft.

Wij' hopen, dat onze kerken bewaard blijven voor reformatortjes, die al hun kennis - hebbén opgediept uit dagl)l.iden. gezlellige bijeenkomsten, vergaderingen met gelegenheid tot debat en brochures van een paar vel druks.

Protestanten Londen Communisme.

Degelijke boiofcen zijn wapenen.

Wapenen ook tegen demonische geesten in onzen tijd.

Een van die dempniscbe geesten is het communisme.

Men moet er zich over verbazen, dat het communisme dikwijls aanhang vindt in milieus, waar men het niet zou verwachten.

Daar hebt gij b.v. den Protestantenbond.

Bet is genoegzaam bddend. dat daarin de „proletariors" niet bepaald ee^n factor van eenige ])eteekenis ' vormen.

En toch, ook daar wordt de denr-voor hel communisme üpengeaet.

Ijocnijk is hier bet geval van Ds de Jong. voorganger van den Proitestantenbond te Bussum. Togen hem was.om zijn communistische ideeën^ die hij zelfs bij kinderen propageerde, een aanld acht Ingediend.

Met welk gevolg?

M'en leze bet verslag in de „N. R. Cf.":

Donderdagavond heeft in 'n wtederoim zeer druk , ' bezochte ledenvergadering de behandeling plaats gehad van 'de motie-van Vliet, waarin aan den voorganger de \'Taag werd gesteld, ais godsdienstondeiwijzer zijn-mandaat tor. beschikking te stellen van het bestuur. De voorzitter zette uiteen, dat zijn bedoeling is gew©est d© kinderen van den bond, voor wie ihij zich verantwoordelijk voelt, te onttrekken aan den gevaarlijken invloed van D's de Jong, daar deze ben zoo-jong reeds in aanraking brengt met communistische ideeïn, welke hen later minder geschikt zullen maken tot hot bokleedon. van finantiëele posities. Hij hoopte, dat ' vooral de ouders zich .zouden uitspreken. Verder betoogde spreker, dat li©t, zijn bedoeling niet is geweest, den persoon vah Dis do-', Tong ^.als. voorganger" in 't geding te brengen en stelde, hij derhalve voor, overeenkomstig den vroeger uitgesproken wensch van Mr Moltzer, het niet oip' een stemming te laten aankomen, maar rustig zich tegenover elli; ander uit Ito spreken. Aan de bespreking namen een tweetal modestanders van den vooii'steller deel, terwijl een groot aantal leden zeer ernstig het blijven van Ds de Joaig als - voi.organger on godsdienstondenvijzer bepleitten. Onder de l: iatsten bovonden zich vertegenwoo'rdigers van allerlei maatschappelijke en godsdienstige richting, ook een orthodox hervormde. In 't algemeen bleek men overtuigd: Ie. dat onze ontredderde wereld de prediking van 't absolute als ©en birj'.fend correctief behoeft; 2e. dat geen verandering is te bereiken, ' wanneer niet uit het wezen der religie wordt geleefd; 3e. dat het Christendom, en alle religie in principieel-communistische richting |; tuwt. Ter tafel werd nog gebracht een brief, geteekeaid door alle ouders der leerlingen, op een', tweetal na, waarin waardeering voor h'e't gegeven gpdsdienstonderwijs werd uitgesproken. De secretaris der af deeling verdedigde de houding van het bestuur, dat Ds de Jong steeds in de hand heeft gewerkt, - ofschoon lang met alle bestuursleden met elk'van - do méeningen van den voorganger meegaan, omdat het bestuur v; in-meening is, .dat ook de N.P.B, open moiet zijn VOOT de stroomingen van' den nieuwen tijd. D© ve'rgadering, die zich telkens slechts met moeite aan het ver'zoek. had gehouden, om geen blij'k van goed-of afkeuring te geven, brak op een gegeven oiowenblik bijna unaniem in ©en spontaan, langdurig applaus uit, dat ondubbelzinnig den wensch ondersteunde, dat de voorganger zou blijven.. Tegen elf uur kreeg deze het woord, om kort iiog enkele dingen op te merken. iMet name zette hij zija houding inzake het godsdienstonderwijs uiteen, dat allereerst bedoelt, hot hoogste in do kinderen Wakker te maken, om hen zoo goed mogelijk toe te rusten voor den levensstrijd. Maar dan heeft het ook tevens', vooral" 'in de - hoogere klassen, di© kinderen te doen beseften de vooirtdurenda botsing, waarin zich de maatschappij in al baaï vertakkingen bevindt met de diepere opvattingen van persoonlijkheid en ge-

moenschap. Zoo alleen woirden de heroïsche uaturen gekwfeekt, die eenmaal die botsing ^zullen durven aanvaarden en meeheljpen oplossen. Tegen half twaalf werd. do . vergadering gesloten. Een ineei' dan oppervlakkige eenheid kenmerkte deze — zeer verhelderende «n ophorawiende bijeenkomst. De uitschakeling van een stemming, die-steeds iets onzuivcT's in zich heeft, bracht veel toit dit resultaat bij. • De afdeeling Bussum is er hechter dan tevoren door geconsolideerd.

Dit zijn inderdaad verljijsterende verschijnselen. Zóó wordt de Russische ellende met reïigiieus onthoesiasme bij ons voorbereid.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen