De reis van Bontekoe.

Met dit opschrift bedoel ik niet, ©en artikel in te leiden, dat door deze cliché-geworden uitdrukking als een reisverhaal met vele wederwaardigheden wordt bestempeld, 't Is het historisch feit, de werkelijke reis van den echten Bontekoe, waarop ik het oog heb. De ruimte, die in dit nummer overblijft, is toereikend voor een klein artikel, juist voldoende, om de aandacht te vestigen op de nieuw© uitgave — de 60ste misschien —• die van het scheepsjournaal van den heroemden tocht verscheen.

Onder den titel „Journael ofte gedenckwaerdige beschrijvinghe van de Oost-Indische reyse van Willem IJsbrajitsz Bonteko© van Hoorn" is n.l. door Dr W. H. Staverman een aardige uitgave bezorgd i) van schipper Bontekoe's eigen relaas omtrent den inderdaad gedenkwaardigen tocht, dien hij op 28 Dec. 1618 begon met zijn schip „Nieü Hoorn", „ghemant met 206 eters". En in zijn voorbericht 'wijst Dr S. er terecht op, dat hij daarmee een boeiendi boek brengt, dat „een sober en toch levendig verhaal (is) van moed, volharding en Godsvertrouwen".

Bontekoe's reisbeschrijving is een spaimende avontuurgeschiedenis. Gedurende den tocht, die zeven jaar geduurd heeft, hebben de schepelingen van alles beleefd: storm en schipbreuk, aanvallen van zeeroovers en landsvijanden, ziekte en ongeval, moeilijkheden aan boord ©n te land, wederwaardigheden van allerlei aard, gevaren van veelsoortigen omvang en verschillend karakter — en deze .gansche veelheid van avonturen wordt hier verteld met gemoedelijken eenvoud en in zeemanssoberheid.

Belangrijk is dit allereerst, omdat het werkelijk gebeuren is geweest. Er zijn genoeg avontuurverhaleu, ook reisbeschrijvingen, die vertellen van eindelooze wederwaardigheden; maar veelal spelen daarin de fantasie ©n de sensatiezucht een niet onbelangrijke rol. Hier is alles pure realiteit, historie zonder opsmuk, beschrijving zónder franje.

Belangrijk is het in d© tweede plaats, omdat het verhaal een klaar getuigenis aflegt van het Godsvertrouwen, dat den stoeren 17© eeuwer kenmerkte. Tal van passages, mededeelingen veelal van groote moeilijkheden en nijpenden nood, spreken in door hun eenvoud treffende woorden, van een diepvromen zin en de onwrikbare zekerheid, dat lot en leven zijn in Gods hand.

Belangrijk is het eindelijk, omdat dit relaas van een veeleischenden Indië-tocht staat tegen den achtergrond van oud-hollandsch zeemanschap', van 17e eeuwschen ondernemingsgeest en aan voorzichtig beleid gepaarden durf. Zoo ergens een indruk te verkrijgen valt van wat het vaderland in z'ijn besten tijd heeft gepresteerd, van de eigenschappen, die ons voorgeslacht typeerden en die de Republiek der 17e eeuw hebben groot gemaakt, dan is het hier, uit dit scheepsjournaal, dat een van de vele is, die de historie heeft bewaard. Niet zonder reden heeft Potgieter, de laudator temporis acti, de lofverheffer van vaderlandsche grootheid en goudeneeuwschen ondernemingszin, deze reis van Bontekoe tot onderwerp van ©en zijner geschriften gemaakt. Daarin toch vond hij, wat hij bij zijn tijdgenooten vergeefs zocht en wat hij het beste achtte van het Hollandsch© karakter. En niet zonder reden is het ook, dat Bontekoe's journaal door jong en oud altijd weer gelezen is, telkens opnieuw ihoest worden uitgegeven en nieuw bleef, ofschoon het altijd ouder werd. Het spiegelde, waarheidsgetrouw, wat oud-hollandsche kracht, onder Gods zegen, vermocht. Het wekte nationaal bewustzijn en reohtmatigen trots. Het gaf aan den anderen kant getuigenis van de moeizaamheid, waarmee de 17e eeuwsche glorie verkregen werd, niet als toevallig© winst van aanwaaiend geluk, maar de vrucht van zwaren arbeid, eindelooze ontbering, inspanning, waakzaamheid, onverschrokkenheid, doorzettingsvermogen — en niet het minst ook van sterk zijn in krachtig Godsvertrouwen.

Deze belangrijkheid in drieërlei opzicht dan geeft beteekenis aan d© uitgave van Bontekoe's scheepsjournaal, ook weer aan deze nieuwe editie, die door een oriënteerende inleiding, aardige illustraties, verklarende aanteekeningen de lectuur vergemakkelijkt. Men zal even moeten wennen aan 'de 17e eeuwsch© taal en aan d© zegswijze van Bonteko©, maar dat is na de lezing van enkele bladzijden gebeurd en wat er dan aan moeilijkheid overblijft vindt men in noten aan den voet der pagina's en op het eind van het boekje toegelicht.

De lectuur behoeft dus voor niemand bezwaarlijk te zijn én kan velen, vooral ook jongeren, tot groot voordeel wezen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen