Onze tijdrekening.

IV.

Voor ik er toe overga oen kort woord te wijden! aan den Mohammedaanschen en Joodschen Kaf lender, wil ik eerst nog iets anders bespreken enl wel de kwestie der Paaschfeestregeling, zooals die vastgesteld is door het kerkconcilie van Nicea (325 n. C).

Deze regeling is de oorzaak van het eigenaardige, om niet te zeggen, grillig© heen ©n weerspringen der paaschdata in achtereenvolgende jaren. Men kan de fonnuleering het eenvoudigst als volgt omschrijven: D© eerste Zondag na de eerst© voll© maan na 20 Mciart is Paaschzondag. Het concilie kwam hiertoe, omdat volgens de overlevering do opstanding van Christus plaats had gevonden hy volle maan na het begin der lente.

De vroegst mogelijk© Paaschzondag zal dus kunnen valten op 22 Maart. Dit is echter ©en zeer zeldzame gebeurtenis, die in d©z© 20ste eeuw zelfe, heelemaal niet voorkomt; 't laatst was, dit het geval in 1818, terwijl het voor het eerst weer zal voorkomen (althans in theorie) in 2285.

Ook de daarop volgende datum n.l. 23 Maart is nog betrekkelijk zeldzaam, 't Laatst hadden w© Paschen op 23 Maaxt in 1913. Dit is de eenigei maal geweest in deze eeuw. De laatst mogeHjk© datum is natuurlijk, wanneer het precies op 20 Maart voU© maan is, en de volgende voU© maan! op een Zondag valt, want dan moet men nog een week wachtön. Dit zal in 1943 gebeuren. Dam valt Pasch©n op 25 April. Voor Paschen staat dus een speelruimte van 35 dagen ter beschikking.

Men kan zich verbazen over deze eigenaardig© regeling, ©n het heeft dan ook niet aan pogingen ontbroken, om hierin wijziging aan te brengen en bijv. een vaste datum er voor te kiezen, zooals; voor Kerstmis, maar aan den anderen kant is het toch niet onaardig nog eenig „romantisch" overblijfsel t© h©bb©n uit vroeger© tijden in deze

tijden van zakelijkheid, waarin alles ge-en vermechaniseerd is.

Dit steeds wisselende van de Paaschdata heeft €©n zekere bekoring en niet het minst voor die geesten, die van rekenen en wiskunde houden. fn den loop der tijden zijn dan ook verschillende rekenmethoden ©n formules aangegeven, die iemand in staat moesten stellen om van te voren voor een willekeurig gegeven jaar de Paaschdatum te berekenen. Hierop zal ik niet nader ingaan, omdat 't anders te veel gecijfer zou eischen; slechts wil ik niet nalaten te wijzen op de bekende „formule" van den beroemden mathematicus G-auss, die in 18C0 gepubliceerd werd, en tegenwoordig in allerlei vaklitteratuur te vinden is. Met behulp van deze formules vindt men op betrekkelijk eenvoudige wijze voor elk jaar, zoowel van de Juliaansche als Gregoriaansche stijl, de Paaschdata. De Paaschda'a val-'ea namelijk voor beide stjlen niet samea. Dit is gemakkelijk in te zien aan de hand van bovenstaande definitie: de eerste Zondag na de eerste volle maan n a 20 Maart. Daar op 't oogenblik beide stijlen 13 dagen verschillen, valt bij ons 20 Maart 13 dagen vroeger daji in de Grieksch-Katholieke kerk, waardoor Paschen ook anders uitvalt.

Hierdoor wordt het b.v. begrijpelijk, dat we in het boek van Dr C. Stegenga: „Oude Landen en Steden", op bldz. 111 kunnen lezen, als de schrijver ons een beeld willende geven, van wat er gedurende de hooge feestdagen in de Grafkerk te Jeruzalem te zien is, meedeelt, dat in 1928 op 8 April de Roomsch-Katholieken Ie P'aaschdag vierden on het op dienzelfden dag Palmzondag was voor de Grieksch-Katholieken. Paschen viel voor de Juliaansche kalenderregeling toen één week later dan voor de R.K.

L'it dit alles zult u begrijpen, dat er voor het vaststellen van den Paaschdatum slechts twee dingen noodig zijn te weten: Ie Wanneer vallen in een jaar de verschillende nieuwe of volle manen, 2e op welke data is het Zondag.

In onze almanakken en kalenders worden voortdurend eenige gegevens dienaangaande verme'ld en wel onder de namen Epacta en Zondagsletter. 'Over beide een kort woord. Oader Epacta verstaat men , het aantal dagen, dat er sinds 1 Januari van een olf ander jaar verloopen is sedert de laatste nieuwe maan. Als we das vinden: Epacta 1982 is 22, dan wil dit zeggen, dat het 22 dagen voor 1 Jan. 1932 nieuwe maan was (op 9 Dec. 1931 was dit ook het geval). Kent men de Epacta, dan kent men alle nieuwe manen voor 1932, daar ze een tusschenruimte van 29 , 2 dag bezitten, dus van afwisselend 29 of 30 dagen en dus ook de volle manen.

De Zondagsletter geeft voor een bepaald jaar den dag aan, waarop de eerste Zondag valt. Een schrikkeljaar heeft twee letters, omdat 't jaar een extra dag bezit. Voor 1932 vinden we de letters CB. D© eerste letter geldt tot 29 Febr. Daar G de derde letter van het alfabet is, valt de derde Januari op een Zondag. Dit komt uit. De Zondagsletters loopen regelmatig door. Voor 1933 A, voor 1934 G, voor 1935 F, voor 1933 ED, enz. Ook de Epacta's voor achtereenvolgende jaren vertoonen een zekere regelmatigheid. Hierop zal ik echter niet verder ingaan. Heeft men dus Paschen eenmaal vastgesteld, dan is het verder heel eenvoudig om door terug-en verder tellen de overige feest-en gedenkdagen te bepalen. Hemelvaartsdag 39 en Pinksteren 49 dagen na Paschen, enz.

J. M. SMORENBURG.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen