UIT HET POLITIEKE EN SOCIALE LEVEN

Het Duitsche Natlonaal-sociallsme.

VIL

De Persdictatuur.

Even natuurlijk als het was, dat het nationaalsodalisme zich met de scholen ging bemoeien, was het ook, dat het zijn neus in perszaken stak, om van dat machtige middel gebruik te maken voor propaganda.

Zoolang het de macht nog niet bezat, kon het dat niet anders doen dan door geschriften en ]; laden uit te geven, waarin op felle wijze de critiek over de hoofden van de leiders en staatslieden werd uitgegoten. Gewoonlijk liet men dat gaan. Alleen als het eens al te gortig werd, greep de regeering eens in en nam een blad of geschrift in beslag, of verbood het voor een poos, maar dat was ook aUes.

Het was verstandiger geweest, wanneer men wat forscher tegen de nationaal-socialisten opgetreden was. Het lersche voorbeeld heeft wiel bewezen, dat een flink doortasten van de autoriteiten het fascisme wel intoomen kan en aan banden houden, al gebruikt het ook groote woorden. Toen het nationaal-sodaUsme in Duitschland de macht kreeg, begon het lieve leventje ook in de pers.

Niet op eenmaal; geleidelijk aan. Het eerst was de communistische en sodalistische pers aan de beurt. Kort na de aanvaarding van de macht werd dan ook al aangekondigd, wat er met die pers en partijen gebeuren zou: „Ons hebben ze voor drie of vier weken verboden, wij verbieden ze voor altijd!"

Het eerste verbod gold de communisten als partij, en tegelijk ook hun pers. Van de socialisten werd alleen de pers nog maar verboden, en dan ook nog slechts voor den tijd van drie maanden. Na afloop van die drie maanden werd het verbod verlengd op ©en jaar. Daarna behoefde geen verlenging meer afgekondigd te worden: De S.D-A.p. - was intusschen opgeheven, en al haar bezittingen verbeurd verklaard. Zoo was de linksche pers opgeruimd Er stond ecliter nog heel wat meer op het program.

Hiet aantal „burgerlijke" bladen was nog groot, en die zagen de heeren ook maar liefst verdwijnen, of ze moesten schrijven in den geest van het natioaaal-socialisme.

De meeste redacties deden dat dan ook al heel spoedig. Ze , gingen er „vrijwUlig" toe over, om geen critiek meer te leveren op het nationaalsocialisme niet alleen, maar de toon kwam in veel gevallen ook dicht bij dien van de bladen van !ide partij". Er werd trouwens ook zeer scherp toegezien, dat er geen stukken gepubliceerd wer- Oen, die de heeren in Berliin niet naar den zin waren.

Maar zelfs dien graad van de moeder van de Porceleinkast, dien men VTij willig! had weten te bereiken, bleek somwijlen nog niet hoog genoeg te wezen. "Want men moest niet alleen zorgdragen, dat men geen eigen politieke meeningen meer verkondigde, maar ook in de gewone berichtgeving mocht niets voorkomen, dat den heeren niet smaakte. Al was een feit ook duizendmaal een feit, het mocht tegen den wil der autoriteiten niet bekend gemaakt worden.

"Was in een blad iets niet naar den smaak der heeren, dan werd het gewoon voor zoo en zoolang verboden, vaak zonder opgave van redenen. Soms kon men dan gissen, welke de reden geweest was.

Een voorbeeld: Een blad werd voor drie weken verboden, nadat er in gestaan had, dat de rijksbisschop een inkomen had van 96000 mark in acht maanden met bovendien volledige vergoeding van alle door hem in die betrekking gemaakte onkosten, alsmede een opgave van de inkomsten van een aantal andere kerkelijke personen, die onder het nieuwe bewind aangesteld waren en alle door bet rijk werden bezoldigd.

Was het bericht onwaar? O neen, bet was waar van woord tot woord! Maar dat was het hem juist: Dat mocht niet gepubliceerd worden, want de heeren hadden, voor ze de macht hadden, aangekondigd, dat er geen salarissen boven de 12.000 mark mochten wezen! Het kon niet uitblijven, dat op die manier de bladen in hun berichtgeving en voorstelling van zaken zeer eenzijdig werden, en feitelijk onbetrouwbaar. We noemen weer een voorbeeld:

In een bepaalde plaats zou een kerkelijke vergadering worden gehouden. De deelnemers er aan behoorden voor het overgroote deel tot de „belijdeniskerk"; een kleine minderheid bij de „rijkskerk". De laatste wilde haar wil opleggen aan de meerderheid, die daarvan niet gediend was, en zoo ging men uiteen. Maar de Müllerianen zetten de vergadering voort, en den volgenden dag stond in de pers daar, dat de genoemde vergadering was gehouden en met volledige eenstemmigheid zoo en zoo was besloten ! (Volgde het besluit van de Müllergroep).

Dat is de manier, waarop het volk werd voorgelicht.

Onder dien druk is een groot aantal bladen geleidelijk verdwenen. Sommige door verbod, andere, doordat ze geen lezers meer hadden.

Tot diegenen, die verdwijnen moesben op hoog bevel, behoorden ook de periodieken van verschillende oude organisaties, die alle gelijkgeschakeld werden, zooals die van valcvereenigingen, sportvereenigingen, boerenbonden, jeugdbenden, enz. Liet men ze bestaan, dan werd toch de redactie door een andere vervangen.

Alleen de bladen, die een meer religieuze strekking hadden, konden blijven bestaan, wat dan nog niet beteekent, dat men ze ongemoeid liet. Een geheel eigen plaats werd door de kerkelijke pers ingenomen.

De gelijkschakeling daarvan ging niet zoo vlot, als die van de overige bladen. Dat kwam vooral, doordat men van den beginne gezegd had, dat men de Kerk vrij zou laten, i)

Maar ook daar tracht men door verbod op verbod, door inbeslagneming op inbeslagneming zijn doel te bereiken.

Eerst werd het beproefd op een slinksche manier, die echter mëerendeels mislukte: Door het uitschrijven van nieuwe verkiezingen in de kerken dacht men op eenmaal alles om te keeren, maar die overrompeling had maar een tijdelijk succes. Er werd weinig meer bereikt, dan dat nieuwe bladen uitkwamen, maar de oude bleven bestaan.

Daarom werd het beproefd met inbeslagneming en periodieke verboden, wanneer er iets in voorkwam, dat den lieeren niet naar den zin was; soms onder voorwendsel, dat er politieke beweegredenen achter zaten, al had de inhoud ook niets met politiek te maken van kerkelijke zijde, maar lag er die bij de heeren van München en Berlijn dik op.

Daar hebben we weer het voorbeeld, wat we onder een Mussert-bewind konden verwachten: De totale opheffing van alle bladen, die een politieke kleur hebben van links tot rechts (met uitzondering natuurlijk van „Volk en Vaderland"!); geen Standaard meer; geen Rotterdammer; geen N e d e r 1 a n der; geen Banier; geen Staat en Kerk; geen Maasbode of Tijd; en ook geen enkel kleiner blad van politieke richting, provinciaal of plaatselijk.

Bovendien de opheffing van alle jeugdbladen; Jongelingsblad; Bouwen en Bewairen; het Knapenen Meisjesblad; Luctor et Emerge en wat er verder aan jeugdbladen bestaat op elk teirein en bij elke richting.

Er zou een einde gemaakt worden aan het bestaan van alle bladen van de Christelijke vakbonden (want die zouden ook opgeheven worden) en vereenigingen, hetzij van patroon of arbeider. Niets daarvan zou meer mogen verschijnen. En we zouden krijgen een ondrageüjk staatstoezicht op de kerkehjbe pers, opdat er niets in vöörEwam, ~dat een „pollïieké'' streEking had, en de „volkseenheid" zou kimnen schaden.

Alles één groote tyrannie over den geest. Maar men moge de uitingen van den geest des menschen voor een tijd kunnen binden, dat houdt geen stand, omdat de geest zelf ongebonden blijft. En wanneer zich die geest een keer baan breekt, dan wee het land, dat een geest van heidenldom gekweekt heeft, die zich niet gebonden weet door het Woord van God!

En we zijn dankbaar, dat die tyrannie over den geest binnen de grenzen van ons land nog niet doorgedrongen is. Nederland wenscht ze ook niet. Hiet Nederlandsche volk is een volk van vrijheidszin, voor een groot deel met een diepen religieuzen ondergrond, en het zal daaraan vasthouden en zich te weer stellen zoowel naar links als naar „rechts" (principieel genomen kan men van de N.S.B, niet van rechts spreken; ze behoort zuiver bij de linksche partijen), en stand houden!

Zij zullen het niet hebben, De goden van den tijd; Niet om hun erf te wezen Heeft God het ons bevrijd!

1) Het is bekend, hoe men die belofte heeft gehouden!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen