LITERATUUR KUNST
Vrouw Jacob.
I.
Ina Boudier-Bakker: Vrouw Jacob. — P. N. van Kampen & Zoon, N. V., Arasterdam.
In haar lange schrijfstersloopbaaulhefeft de roman van Ina Boudier-Bakker een voortschrijdende verandering ondergaan. Schreef zij in haar eersten tijd alleen psychologische romans, later ging ze meer naar de sociale richting over. Haar kleine boekje „De straat" teekende reeds bet leven in een heele rij van huizen van een klein Hollandsch stadje. Grootscher uitgewerkt werd de invloed van 'het geestelijk- en maatschappelijk leven, nu van de groote stad Amsterdam, op een heele fa- ; tiiUie, .in den zeer omvangrijken roman: „De klop op de deur".
Nog wijder wordt de achtergrond in haar nieuwste werk „Vrouw Jacob", waar de geschiedenis van bijna geheel West-Europa moet dienst doen^ om het leven van één vrouw te beUchten. Daardoor verbindt de schrijfster in dit boek als 't ware twee sti-oomingen: den historisch-sodalen en den psychologischen roman. Want het boek is noch een zuivere historische roman, zooals we die kennen van haar 19de-eeuwsche voorgangster Mevr. Bosboom-Toussaint, noch een zuiver psychologische, zooals er in de laatste jaren zoovele verschenen.
De historische roman van de vorige eeuw wil een zoo getrouw mogelijk beeld geven van ©en ' vroegere periode uit de geschiedenis. Aan de hand y^ nauwkeurig bewerkte bronnen, wordt een beeld ontworpen, dat een zuivere afspiegeling wil geven van het verleden. Het leven en d© handelingen der optredende personen, worden beheerscht door het ingewikkelde gebeuren van den tijd. De idikwijls ouderwetsch getinte taal en de lange beschrijvingen van kleeding en toestanden, moeten den lezer belpen zich geheel te verplaatsen in den beschreven tijd. Meestal zal er slechts één streven van vroeger sterk betoond worden, bij mevrouw Bosboom Toussaint b.v. het doordringen van de reformatie, om de hoofdpersonen te plaatsen in hun verhouding tegenover dat tijdsgebeuren.
Keel anders is de opvatting van den nieuwsten historiscben roman. Het gaat hierin zelden over de geschiedenis om haar zelfs wil. Uit het verleden herschept de kunstenaar een persoon tot nieuw leven. Het resultaat is meer een uitgewerkte biographie, dan leen eigenlijke roman. Zulk een vieromancée is wel opgediept uit historische gegevens, resultaat van diepgaande studie van een bepaalden tijd, maar de kunstenaar weet zijn figuur los te maken uit de perkamenten. Het stof der eeuwen wordt er afgeblazen en als een levend mensch, met al zijn kleine en groote hartstochten^ zijn ware menschelijkheid, treedt de hoofdpersoon naar voren.
Zoo heeft Mevr. Boudier—Bakker wiUen leven hergeven aan de tragische figuur van Jacoba van Beieren. Zij moet worden een mensch als ieder ander, met ©en hart dat snakt naar geluk.
Maar om haar te laten zien, zooals ze was en werd, is het beschrijven van haar tijd noodzakehjk. Daarvoor bestudeerde de schrijfster nauwkeurig haar bronnen, en volgde die soms te nauwkeurig, zooals scherp veroordeelende kritiek haar verweet. Zonder goed te willen praten, wat hierin is af te keuren, lijkt het me zeer verklaarbaar, dat zij dit deed. Want juist het boek van Von Löher geelt een romantisch getint beeld van Jacoba, waardoor het voor de historici van beroep een onbetrouwbare, doch voor ©en romancière een zeer aanlokke
lijke bron werd. Deze moderne historische roman wil immers niet een zniver historisch beeld ontwerpen, maar slechts het historische materiaal gebruiken om het reëele leven van de hoofdpersoon geloofwaardiger te maken. Von Löhers beschouwing van Jacoba's leven komt het meest overeen met de visie van de schrijfster. Zij teekent Jacoba in haar liefdeleven en volgt ook hier ten deele den Duitscher, als zij haar heldin liefde laat opvatten voor Van Arkel, hoewel dit volgens Prof. Blok onhistorisch is. Dezelfde beschouwing gaf ook Albert Verwey, jaren geleden, in zijn lyrisch drama: Jacoba van Beieren, dat ook op bovengenoemden schrijver teruggaat.
Hoe jammer het ook is, dat de schrijfster voor •enkele passages aanleiding gaf tot afkeurende kritiek, het doet niets af aan de waardeering die men kan hebben voor dit groote werk.
Jacoba leefde in een zeer onrustigen tijd — ©en kenteringstijd der Middeleeuwen. Strijd overal. In de kerk tusschen verschilleinde pausen — die te Constanz worden afgezet en vervangen door ©en derde. In Frankrijk, waar Engeland en Bourgondië trachtten het oude rijk te deelen. In Holland, waar de keizer. Beieren, Brabant en Bourgondië len later Engeland de macht in handen willen hebben. Maar bovenal een tijd van strijd tusschen ondergaanden adel en opkomende steden. De verschuiving van economische en poütieke be
teekenis van den eersten- naar den derden stand I vindt in onze landen zijn neerslag in de Hoeksche en Kabeljauwsche twisten. Jacoba van Beieren, gravin van het ridderlijke Henegouwen, erfgename van een glorieuze ridder-traditie, zelf in het staal strijdende vrouw aan het hoofd van haar leger, is daarom reeds tot ondergang gedoemd, omdat ze strijdt voor ©en ondergaanden stand. Zij die zelf dien strijd wou leiden, wordt niet meer dan ©en pion die geschoven wordt. Gehuldigd en bezongen door al haar tijdgenooten, staat ze ten slotte alleen. Hopeloos is haar strijd en die van den hoogen adel tegen de groeiende macht der poorters. Na elke overwinning is het getal barer grooten verminderd.
In dit politieke spel speelt Jacoba dan haar eigen rol. Hier komt het beginsel van het nieuwe proza voor den dag. Telkens als de politieke kansen voor haar gunstig staan, wordt haar strijdbare arm verlamd door een liefdesconflict. In haar wanhopigen strijd om geluk voor haar naar liefde verlangend hai't, ziet zij telkens 'de politieke gebem-tenissen haai- in den weg treden. En om zich zelf, haar liefde en geliefde te handhaven, ziet ze de welvaart van haar landen in bloed en tranen ondergaan
Van dit heele tragische gebeuren, de ondergang van den adel, en de opkomst der steden heeft Mevr. Boudier-Bakker den historiscben samenhang zoo volledig mogelijk willen geven. En dat maakt het boek te vol. Er loopen te veel menschen op haar bladzijden rond. In beperking had zich de schrijfster beter als meesteres over het proza doen
kennen.
Maar ondanks dit alles is dit boek zeer de moeite waard, alleen al om de historische zijde van het verhaal. Verschillende passages zijn met suggestieve kracht beschreven. ? ijn beteekenis moet bet echter ónüeenen aan de figuur van Vrouw
Jacob, waarover later.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 3 januari 1936
De Reformatie | 8 Pagina's