WAT WIL KEES BOEKE?

II.

Het doel dat nagestreefd wordt.

Het doel, dat Kees Boeke nastreeft, staat natuurlijk in het nauwste verband met zijn levens-en wereldbeschouwing. Het feit, dat hij geen God erkent en geen belijdenis aanvaardt, houdt in, dat de mensch uitgangspunt en doel bij hem is.

De mensch met zijn innerlijke licht staat in het centrum, niet de mensch dus zooals de Schrift hem teekent, in zonden ontvangen en geboren en geneigd God en zijn naaste te haten. Menschen Gods te vormen, tot alle goed werk volmaaktelijk toegerust, dat staat niet in het woordenboek van Boeke.

Hij streeft heel andere doeleinden na.

Zijn opvoedingsdoel kan in deze drie woorden worden samengevat: „Wees slechts mensch!"

Op een andere plaats omschrijft hij het aldus: „Elk mensch te helpen vormen tot wat hij is".

Eerst als dat doel bereikt is, kan met succes gestreefd worden naar betere toestanden in de wereld. Hij wil de vrije ontplooiing van, den enkeling om hem te vormen tot een innerlijk gebonden lid van de gemeenschap. De verhoudingen van de menschen onderling laten nog zooveel te wenschen over. Daarom is ook de ellende van den oorlog over ons gekomen.

„In den laatsten wereldoorlog", zegt hij, „werd naar - ruwe schatting 1030 miljard dollar voor direct-militaire uitgaven besteed. Dit kwam neer op meer dan f600.000 per minuut.

Als men maar na 1918 een zeer klein deel van de weggesmeten rijkdommen had besteed voor opvoeding tot vrede en betere verhoudingen van de menschen onderling had daarmee misschien al het leed en de ellende van den oorlog vermeden kunnen worden".

De opvoeding dient er daarom op gericht te zijn de kinderen te doen opgroeien niet alleen tot goede burgei-s van onze eigen volksgemeenschap, maar daarnaast ook tot leden van het groote gezin der menschheid. Daarom voert hij een pleidooi voor veel internationaal contact van kinderen. „Meer en meer zal het eisch worden, dat zij zich gaan gevoelen als deel van de gansche menschelijke familie over alle werelddeelen verspreid. Dit proces is niet t« stuiten. Wij worden wereldburgers of wij het willen of niet!" Boeke streeft daarom naar de vorming van een Internationale Kindergemeenschap, waarin het samenleven en het in contact komen met eikaars cultuur werkelijk tot zijn recht kan komen.

De menschheid moet de zeer belangrijke kunst van samenleven en samenwerken leuren.

Die kunst verstaat zij nog zoo slecht. Het parlementarisme heeft daar ook schuld aan.

Immers, dat stelsel leidt tot een gruwelijke verdeeling van onze volkseenheid door partijen, een verdeeling, die we wel versplintering kunnen noemen, wanneer we denken aan het ontstellend groote aantal partijen en partijtjes, die zich bij de laatste verkiezingen vormden. Het zwakste punt van het parlementarisme ziet hij in het feit, dat de meerderheid beslist, alsof de meerderheid altijd gelijk had.

Er moet volgens B. een heel ander stelsel komen, een democratisch stelsel, dat niet berust op macht, dus ook niet op de macht van een meerderheid. Er moet komen een werkelijke gemeenschapsdemocratie, d.i. de ordening van de gemeenschap door de gemeenschap, anders gezegd een zelftucht van de gemeenschap. B. gebruikt daarvoor de term sociocratie, waarvan de practijk volgens hem de deugdelijkheid heeft bewezen.

„De Quakers hebben een ervaring van meer dan drie eeuwen met him stelsel van gemeenschapsordening, dat elke beslissing op grond van stemmenmeerderheid verwerpt en alle gemeenschappelijke actie baseert op onderlinge overeenstemming. Als de door de Quakers toegepaste methode eenmaal onder menschen van allerlei geloof en overtuiging over de geheele wereld zal worden toegepast, zal dit echter nooit mogelijk zijn met een christelijk-godsdienstige overtuiging als vereischte basis. Zoolang er Mohammedanen, Buddhisten, Hindoes en aanhangers van andere godsdiensten bestaan, zou een dergelijke grondslag niet aanvaardbaar zijn". Boeke meent na lang zoeken een betere grondslag te hebben gevonden, een grondslag v/aarop alle menschen, onverschillig welke ook him geloofsovertuiging mag zijn en tot welke godsdienstige groep zij behooren, kunnen samenwerken. Die grondslag is die van echte menschelijkheid. So-^ ciocratische ordening is alleen mogelijk als onder de menschen heerscht de liefde voor den naaste, die in het Evangelie als de groote wet wordt gegeven. Dan kimnen menschenkinderen van de meest uiteenloopende overtuigingen en opvattingen, karakters, milieux en leeftijden samenwerken en samen oplossingen vinden voor de problemen van. hun gemeenschappelijk leven en werken.

Dan zal het achterstellen van het belang van den enkeling bij het belang van het geheel niet iets; zijn, dat behoeft te worden opgelegd, maar zal dit door den enkeling als van-zelf-sprekend worden aanvaard, ja gewenscht. Er moet een synthese gezocht en gevonden worden en dat is alleen mogelijk, als de geest, die allen beheerscht, zuiver is".

Hij zegt daa ook dankbaar te zijn, dat in zijn Kindergemeenschap mogelijk is gebleken, dat kinderen uit Protestantsche, R. Katholieke, vroom Joodsche en niet-godsdienstige gezinnen samen zijn en zóó dat ze zich gelukkig gevoelen. „Het moet eenmaal normaal worden, dat alle kinderen van één volk, ja zelfs van verschillende volken samen opgroeien en opgevoed worden. Hoe zou een levende eenheid ontstaan, zoolang dit niet geschiedt? "

Boeke wil dan ook één school voor heel de natie, waar de liefde voor den naaste, die in het Evangelie als de groote wet wordt gegeven, heerscht.

Aanvaardt B. dus toch het Evangelie als normgevend voor zijn onderwijs en opvoeding?

O, neen! Hoe zou hij ook! Gtods Woord komt immers met gezag. En Kees Boeke aanvaardt geen gezag van boven of van buiten af.

Dat is in strijd met de hoogheid van het menscnelijke wezen. De mensch is immers autonoom. Hij is zich zelf ten wet. Zelf kan hij de wetten vinden, waarnaar hij zijn leven heeft te richten.

Daarom zeilt Boeke dan ook maar liever op het compas van het innerlijke licht, dat immers „als een goddelijke openbaring schijnt in het menschenhart en dat overtuigt van zonde en van gerechtigheid en van oordeel".

Dit compas wijst evenwel niet naar het noorden en daarom kan elk, die op dit compas zeilt, er van verzekerd zijn, dat hij de haven, die hij denkt te bereiken, nooit zal binnengaan.

Deze prediker van de synthese-gedachte vergist zich ten eenenmale en allen, die bekoord worden door de eenheids-en. eendi'achtsgedachte mogen bedenken, dat ze ernstig gevaar loopen te geraken in de draaikolk, waarin Kees Boeke en zijn geestverwanten - zijji geraakt. Nu is het waar, dat Boeke op grond van zijn levensbeschouwing de synthese-gfedachte moet aanhangen en propageeren. ;

Wie zich als hij schuldig maakt aan afgoderij, d.i. inplaats van den eenig waren God ziclj een Eigengod schept, de zondeval loochent en den mensch autonoom verklaart, moét alle heil verwachten van den mensch en de menschelijke gemeenschap.

Maar wie wil leven uit de Schrift, kan weten, dat deze weg dood loopt.

Samenwerken met geestverwanten van Kees Boeke kan niet en mag niet. Dat moet uitloopen op een groot fiasco. Samenbouwen kan alleen als de bouwers op eenzelfde fundament staan.

Anders ontstaat er spraakverwarring of er komt een eenheidstaal — het Asdodisch.

Wie de Antithese niet erkent, zal vroeger of later ondervinden, dat zij niet ongestraft kan worden ge­ negeerd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen