Barthianisme en katholicisme - pagina 10

deerd zien, doch omgekeerd voor de zekerheid omtrent onszelf het fundament ging aanwijzen in de zekerheid omtrent God 6). Zeker, ook Kurt Leese had in een scherp requisitoir aan de theologische stroomingen de vraag voorgelegd, of ze wel terecht meenden weerstand te kunnen bieden tegen de consequenties van Feuerbachs illusionisme 7) en Erich Schaeder had het groote gevaar der anthropocentrische theologie aangewezen 8), maar we krijgen den indruk, dat deze kritiek toch slechts zeer weinigen heeft opgeschrikt. Dat was bij Barths kritiek anders. Door Barths anti-subjectivisme ontwaakte de modern-protestantsche theologie tot den strijd om de voor haar zoo heilige goederen. Deze strijd droeg een uiterst fel karakter. Men verweet Barth en Brunner; dat ze ten onrechte de protestantsche theologen van subjectivisme beschuldigden en met name niet scherp hadden onderscheiden tusschen subjectivisme en het waardeeren en in rekening brengen van de subjectiviteit. Nog in het jaar 1939 kwam dit element naar voren in een "Festschrift" voor Wobbermin 9) . Daarin meende nl. Wendland in Barths strijd een "Seitenstück" te zien van den strijd van paus Pius X in zijn encycliek uit het jaar 1907. Wendland vermoedt zelfs een beslissenden invloed van deze encycliek op Barths theologie. Waarin ligt deze invloed? Wel, de roomsche modernisten hadden onder invloed van Schleiermacher en het Fransche symbolo-fideïsme geleerd, dat de dogma's niet tot stand gekomen waren, zonder dat het menschelijk bewustzijn daaraan had meegewerkt. En zie, nu beschuldigde deze encycliek hen ervan met schrikbarende overdrijving, dat zij leerden, dat de dogma's niets anders waren dan voortbrengselen van het menschelijk bewustzijn, zoodat de laatste consequentie van dit modernisme zou zijn het atheïsme. Barth's polemiek beweegt zich volgens Wendland geheel in dezelfde richting. Hij noemt zijn tegenstanders Cartesianen, omdat ze uitgingen van het menschelijk ik. Ze zijn anthropologen en subjectivisten. Maar zijn polemiek houdt er geen rekening mee, dat bij niemand van zijn tegenstanders het "ik" een laatste, vaststaande grootheid is. Hier ontdekt Wendland dus methodisch den invloed van Pius X. Men kan dit verband zeer gezocht vinden, toch zien we hier wel, hoe gevoelig men juist op dit punt was. De herinnering aan Pius X wijst in een bepaalde richting: de invloed van de Roomsche objectivistische instelling en de daarbij ingesloten terzijdestelling van de menschelijke subjectiviteit. 8

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen