Het calvinisme en de kunst - pagina 30

28

III. Met opzet M. H. zweeg ik dusver van de D i c h t k u n s t en verschoof haar bespreking naar het laatste deel mijner rede, om zoo tevens terug te komen op het vraagstuk van den Calvinistischen stijl. Zulk een eigen stijl m i s t het Calvinisme. Wel maakte het de kunst vi-ij, bood het haar een nieuwe wereld om in te tooveren, en oefende het zijdelings invloed op de keuze van haar stof en haar stemming, maar tot een bouwen en beitelen, een schilderen en etsen in eigen stijl kwam het niet. Daartoe heeft wel het Buddhisme en de Islam, heeft wel het oude Byzantium en het Rome der Middeleeuwen, maar heeft n i e t het Calvinisme het gebracht; en zoo staan we dan voor de vraag: Strekt deze leemte aan het Calvinisme tot oneer? Ligt in die ontstentenis van eigen stijl een verwijt? En dan meenen wij voor ons die vraag zeer beslist in ontkennenden zin te moeten beantwoorden. Zulk een eigen stijl toch is bij elk dezer machtige geestesrichtingen steeds geboren uit een huwelijk van de kunst met de Godsvereering, ^^) en juist bij de vereering van het Eeuwige Wezen bleek het Calvinisme steeds van elke inmenging der kunst wars. Diep was den Calvinist het hooge woord van Jezus: wGod is een Geest, en die Hem aanbidden, moeten Hem aanbidden i n g e e s t en w a a r h e i d " in de ziel gezonken, en door den prikkel van dit zeldzaam ideale woord gedreven, kreeg het aan het kaalste Spiritualisme lust. Zelfs leidde dit aanvankelijk tot een schadelijk uiterste en begon de Calvinist in Schotland, en op enkele dorpen ten onzent, behagen te scheppen in wat onoogelijk en wanluidend was. Liefst schavotkleur voor de bank, waarin men zat, en wanklank in den zang, waarnaar men luisterde; zelfs een orgel in de kerk mocht niet. En nu denk ik er natuurlijk niet aan, deze wansmaak der overdrijving, ^°) die bij sommigen uit reactie tegen Rome's overladen tempelweelde geboren wierd, in bescherming te nemen, maar vraag toch of er voor het standpunt zelf: dat in de //vergadering der geloovigen" het schoon der z i e l en niet der z i n n e n moet schitteren, geen waarheid schuilt in Hegels opmerking, dat het godsdienstig gevoel, naarmate het geestelijk lager staat, te machtiger door het zinnelijk schoon bekoord wordt, en naar gelang het fijner besnaard is, te minder voor dit zinlijk schoon aandoenlijk blijkt?") Ik ontzeg daarmee het recht van bestaan niet aan wat men C h r i s t e l i j k e k u n s t noemt, in haar tegenstelling met de kunst der a n t i e k e n , maar ik ontken, dat de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen