Calvijns invloed op de reformatie in de Nederlanden voor zooveel die door hemzelven is uitgeoefend - pagina 149

141 Bij biz. 18. 58) In het algemeen is bekend, dat bij het opkomen en veld winnen van de Reformatie in de Nederlanden bijna het geheele volk van geloofsvervolging afkeerig was, en dat de werking van de bloedplakkaten en van de inquisitie (om het even, of deze van den bisschop, van den keizer of van den paus uitging) veelszins belemmerd werd door de plaatselijke overheden, die de daardoor verkorte rechten en vrijheden zooveel mogelijk lieten gelden. H o e dit geschieden kon en geschied is, kan men thans met betrekking tot Antwerpen in bijzonderheden te weten komen. H o e de Magistraat van die stad eene strenge uitvoering van de plakkaten heeft tegengewerkt, en zelfs tot 1566 de inquisitie buiten hare muren heeft gehouden (zoodat b. v., blijkens het nu aan te halen opstel, blz. 15, in die dicht bevolkte stad, waar toch vele »ketters" waren, »van Juni 1553 tot Augustus 1555 geen enkel overtreder der geloofsplakkaten voor de Vierschaar gebracht werd"), is met groote kennis van zaken en uit de bronnen zelve beschreven en toegelicht door Jan Joris Mulder, in zijne verhandeling over »De uitvoering der geloofsplakkaten en het stedelijk verzet tegen de inquisitie te Antwerpen (1550—1566)"; een opstel, dat hij bij zijn overlijden (in 1890) bijna gereed had, dat daarna herzien en afgewerkt is door de goede zorgen van Prof Paul Fredericq, en dat nu onlangs opgenomen is in de sWerken van den practischen leergang van vaderlandsche geschiedenis, aan de Hoogeschool van Gent", in Deel VI, Twee verhandelingen over de inquisitie in de Nederlanden tijdens de ló^" eeuw, 1897, blz. I—XVI en 1—96. Deze verhandeling is ook belangrijk te noemen, met het oog op de strijdvraag, die nog altijd hangende is, over het cijfer," waarop voor de Nederlanden het getal van de martelaren der Hervorming te stellen is. In bijna alle boeken over Vaderlandsche geschiedenis vindt men te dien aanzien de voorstelling, die van de Vifl-^ eeuw af de gewone was, en die, reeds voor den tijd die aan Alva"s komst voorafging, of zelfs voor den tijd der regeering van Karel V, en dus voor de jaren 1523 (het jaar van den eersten martelaar) tot 1566, of zelfs tot 1555, het bedoelde cijfer zóó hoog stelt, dat het op 100.000, en althans op niet minder dan 50.000 geschat wordt. Hoe men aan die cijfers komt, is bekend. Het kleinste is ontleend aan de »Verantwoording", die de Prins van Oranje in 1568 heeft uitgegeven tegen de beschuldigingen van het »Dagement" van koning Filips van 19 Jan. 1567 (d. i. 1568) om te Brussel voor den Hertog van Alva te komen terechtstaan, bij deurwaarders-exploit van 24 Jan. 1567 (d. i. 1568) hem beteekend; in welke verantwoording de Prins, ter plaatse waar hij zegt (naar de vertaling, die is afgedrukt bij P. Bor Czn., Oorsprongk, begin, en vervolgh der Nederlandsche oorlogen, enz., Ed. 1679, Dl. I, in het »Byvoegsel van authentyke stukken", blz. 6), »dat men eindelijk eenen afkeer en walginge aldaar [nl. in de Nederlanden] hadde van den name der voorsz. Inquisitien, en insgelijks der Placcaten",

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen