Innerlijk beleven en kennen in de structuur der opvoeding - pagina 14

ID

het object dezer wetenschappen is. Dit zocht hij in de objectivatie van gemeenschappelijke ervaring. ^^) Zoo kwam hij tot het belangrijke begrip van „das Dritte, das zwischen Subjekt und Objekt in liegt". ^'') Maar dit begrip is alleen te verstaan voor hem, die begonnen is met zijn eigen „Erlebnis" te analyseeren. ^^) Immers de objectivatie van gemeenschappelijke ervaringen is slechts mogelijk voor hen, die zelf hun eigen „Erlebnis" kunnen objectiveeren ®^). Hierachter ligt duidelijk Hegels opvatting. ®*') Van het inhoudlooze zijn gaan de categorieën tot het innerlijke wezen en vandaar tot de Zichzelf begrijpende idee. Zoo worden de gestalten uit de ervaringswereld tot waarden zonder gestalte, komende tot ons zelfbewustzijn. De Diltheyaansche opvatting is, dit behoeft geen betoog meer, een uitlooper van het Duitsche idealisme. *'^) N u hangt het als een reactie tegen de mechanische schematiseering des levens naar voren treden van de „Erlebnis"-gedachte hoogstwaarschijnlijk samen met het feit, dat hier ook Oostersche invloeden werken, die dit systeem geschikt doen zijn voor zulk een reactie. Eenerzijds spelen toch waarschijnlijk Spinoza en Leibniz beiden een rol, en anderzijds is waarschijnlijk de invloed van Böh'me en de theosophen uit Schwaben, speciaal Oetinger, grooter dan men wel wil erkennen, gelijk Heinz Heimsoeth ^^) aantoonde. Zelfs schijnt het na Schrenks ®^) studie wel vast te staan, dat Coccejus en daarmede de verbondentheologie invloed oefende. Deze band met Oostersche opvattingen is van beteekenis, omdat inderdaad in de „Erlebnis"philosophie een reactie te zien is tegen het al te dialectische Westersche denken, dat in „gnosis" in den slechten zin dreigt te gronde te gaan. We komen daarop nog terug. Reeds in 1878 had Dilthey, zich aansluitend aan Nietzsche, het voor de beteekenis van de innerlijke beleving voor de ontwikkeling van de menschelijke persoonlijkheid opgenomen. ®'') Toen gebruikte hij evenwel nog het woord „Erfahrung". De in 1878 geschreven ideeën werkte hij in 1906 nader uit in zijn beroemd geworden „Das Erlebnis und die Dichtung". Het jaar 1906 kan dan als het geboortejaar van de eigenlijke „Erlebnis"-paedagogiek worden beschouwd. Juist doordien hij het „Erlebnis" zoo uitvoerig omschreef, wordt hij meer dan Bergson ^^') en Simmel ^^) beschouwd als de eigenlijke „Urheber" van de nieuwe strooming, ofschoon toch ook wel bij de laatsten en zelfs in het pragmatisme van Dewey trekken zijn ®^), die evenzeer voor vele paedagogen een stimulans geweest zijn, hun systeem in de richting eener „Erlebnis"-paedagogiek te ontwikkelen. ^^) Als wij de verbanden, die hier zijn, dus overzien, dan moeten wij zeggen, dat in Dilthey allerlei stroomen ineenvloeien. Elementen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen